Davlat qo`riqxonalari Milliy bog`lari Davlat tabiat yodgorliklari. Davlat buyurtmaxonalari monitoring

Ugom-chatqol davlat tabiat milliy bogʻi — Toshkent viloyatining Boʻstonliq, Parkent va Ohangaron tumanlarining togʻli hududlarida joylashgan milliy bogʻ. 1990-yilda tashkil etilgan. Umumiy maydoni 574,6 ming ga, shu jumladan 56,4 ming ga oʻrmonlar bilan qoplangan; archazorlar 64679 ga, shumtolzorlar 139 ga, zarangzorlar 565 ga, bodomzorlar 1670 ga, oq qayinzorlar 985 ga, yongʻoqzorlar 1424 ga, yovvoyi olmazorlar 1451 ga, doʻlanazorlar 2056 ga. Umuman milliy bogʻda 70 dan ortiq daraxt va 80 ga yaqin buta turlari oʻsadi. Oʻsimliklar turi 1000 dan ortiq. Oʻrmonlar asosan shimoliy va sharqiy qiyaliklarda. Janubiy qiyaliklar siyrak daraxtzorlar yoki qalin butazorlardan, koʻpincha yaydoq yerlardan iborat.

• Milliy bogʻning hayvonot dunyosi ham har xil va boy: toʻngʻiz, togʻ echkisi, qoʻngʻir ayiq, boʻri, tulki, quyon va boshqa hayvonlar, kaklik, qirgʻovul, kaptar, burgut, zaxcha, chugʻurchuq kabi har xil qushlar bor.
• Milliy bogʻ iqlimi kontinentalligi bilan ajralib turadi. Oʻrtacha harorat qishda —14,5° dan —32° gacha, yozda 33,5° dan 42° gacha yetadi. Yillik yogʻingarchilik miqdori 400 mm dan 900 mm gacha. Milliy bogʻda pastki togʻlik (900– 1500 m), oʻrta togʻlik (1500 — 2400 (2600) m), baland togʻlik (2600– 3000 m), alp (3000 m dan yuqori), subalp (3200–3800 m) poyaslari mavjud. Milliy bogʻ hududida Ugom, Koʻksuv, Chatqol, Chirchiq, Ohangaron daryolari va juda koʻp soy va soyliklar bor. Daryolar sohillari va soyliklar atroflarida oromgoxlar tashkil etilgan, suv omborlari, Chorvoq GES, Xoʻjakent GES, Gʻazalkent GESlari bor. Abdushukur Xonazarov.

• Chotqol biosfera qo‘riqxonasi Ugam-Chotqol milliy bog‘ining janubida joylashgan. Qo‘riqxonaning umumiy maydoni 45 ming gektarni tashkil etadi va ikki qismga bo‘linadi - Boshqizilsoy va Maydontol. Birinchi qismi  Chotqolning janubiy yonbag‘irlarida 1000 - 3247 m balandlikda, ikkinchisi esa - shimoliy yon bag‘irlari va muzliklarda 1200 - 3800 m balandlikda joylashgan.
• Qo‘riqxonaning go‘zal landshafti  tog‘ tizmalarining archa o‘rmonlari, haybatli alp tog‘lari va yam-yashil yaylovlar va shamolli dasht zonalari bilan bezatilgandir .

• Chotqol qo‘riqxonasi tog‘ naqshlari, g‘orlar va shovqinli sharsharalar bilan tabiatning mohir qo‘llari bilan bezalgan. Maydontolning janubiy qismida esa Teraksoy qirg‘og‘idagi Qorasuv tepaligi qoyalarida siz qadimgi g‘or rasmlarini - Teraksoy qadimgi yozuvlarini ko‘rishingiz  mumkin. Yana Chotqol qo‘riqxonasida juda qiziqarli ornitologik sayohatlar o‘tkaziladi. Chotqol qo‘riqxonasi tog‘ naqshlari, g‘orlar va shovqinli sharsharalar bilan tabiatning mohir qo‘llari bilan bezalgan. Maydontolning janubiy qismida esa Teraksoy qirg‘og‘idagi Qorasuv tepaligi qoyalarida siz qadimgi g‘or rasmlarini - Teraksoy qadimgi yozuvlarini ko‘rishingiz  mumkin. Yana Chotqol qo‘riqxonasida juda qiziqarli ornitologik sayohatlar o‘tkaziladi.

• Qadimgi Termizning eng qiziqarli obidalaridan biri. Tarixiy yodgorlik shahardan 3 kilometr sharqroqda joylashgan.

• Qirqqiz qal’asi

• Teshiktosh g‘ori

• G‘or dengiz sathidan 1500 kilometr balandlikda, Surxondaryo viloyati sharqidagi Boysuntov tizmasida joylashgan. 1938–1939-yillarda taniqli arxeolog Aleksey Pavlovich Okladnikov shu g‘ordan mustye davriga oid neandertal qiz bolaning qoldiqlarini topgan edi.

•   Xo‘jaipok g‘ori

• G‘or ichida debiti 20 litr/sekundni tashkil qiladigan yirik buloq joylashgan. G‘or Sho‘rchi tuman markazidan 55 kilometr shimoli-g‘arbda, Surxondaryoning o‘ng irmog‘i bo‘lmish Xo‘jaipok daryosi vodiysida joylashgan. G‘orning uzunligi — 220 metr, hajmi — 2700 metr kub.