Davlat jamiyatning oliy siyosiy instituti boʻlib, shu jamiyat yashayotgan mamlakat fuqarolari manfaatini himoya qilish uchun oʻrnatiladi. Davlat mamlakat chegaralarini himoya qiladi, boshqa mamlakatlar bilan aloqada boʻladi

Ulugʻbek rasadxonasi - Samarqanddagi 15-asr meʼmorchiligining nodir namunalaridan biri, koʻhna astronomik kuzatuv muassasasi.
Ulugʻbek farmoyishi bilan 1428 — 29 yilda Koʻhak (Choʻponota) tepaligida ulkan silindr shaklida bunyod etilgan; ayrim qoʻlyozmalar ("Boburnoma")ga koʻra, bal. 30,4 m dan iborat 3 qavatli qilib qurilgan. Unda oʻndan ortiq turli astronomik qurilma va asboblar bo'lgan. Ulardan eng asosiysi radiusi 40,2 m li qoʻshaloq yoydan iborat kvadrant (yoki sekstantga yaqin) qurilma hisoblanadi. Kvadrantning jan. qismi yer ostida, qolgan qismi shim. tomonda yer sathidan 30 m cha balandda joylashgan. Asbob aylanasida bir gradus yoy 701,85 mm va bir minut yoy 11,53 mm ga toʻgʻri keladi. Rasadxona oʻrta asrlarda asbob uskunasi jihatdan ham beqiyos boʻlgan. Asbob astronomiyaning asosiy doimiyliklari — ekvator va ekliptika orasidagi burchakni oʻlchash, yillik pretsessiya doimiysini, tropik yil davomiyligini va boshqa fundamental astronomik doimiyliklarni aniqlashga imkon bergan. Rasadxonada kichik oʻlchamli asboblar: armillyar sfera, 2, 4 va 7 halqadan iborat oʻlchov asboblari, triangula, quyosh hamda yulduz soatlari, asturlob va boshqalar boʻlgan. Bu ilmiy uskunalar yordamida Quyosh, Oy, sayyoralar va alohida yulduzlar kuzatilgan. Mirzo Ulugʻbekning eng yirik astronomik asari "Ziji Koʻragoniy" rasadxonada yaratilgan. Uning qurilishi va keyingi ilmiy faoliyati Ulugʻbek taklifi bilan yigʻilgan qator mashhur olimlar Gʻiyosiddin Koshiy, Qozizoda Rumiy, Ali Qushchi va boshqalar nomi bilan bogʻliq.

37. 
    Мирзо Улуғбек музейи ҳақида нималарни биласиз?
    

Mirzo Ulugʻbek memorial muzeyi — Oʻrta asrlarda yashab oʻtgan atoqli Oʻrta Osiyo davlat arbobi, matematik, astronom va shoir Mirzo Ulugʻbek va mintaqaning tarixiy astronomiyasiga bagʻishlangan muzey. Samarqandda Ulugʻbek rasadxonasi roʻparasida joylashgan. Muzeyning oʻng tomonida, quyiroqda yulduzli osmon tasvirlangan Ulugʻbek haykali qad rostlab turibdi.
Muzey Oʻzbekistonda Sh.Rashidov davrida 1964 yilda ochilgan. Uning loyiha muallifi arxitektor A.Boboxonov sanaladi. 2010 yilda Ulugʻbek rasadxonasi, muzey va yaqin atrofdagi tarixiy obidalarni keng koʻlamli kapital ta’mirlash va qayta tiklash ishlari amalga oshirildi.
Muzey Mirzo Ulugʻbek hayoti va ijodi, ilmiy izlanishlari, oʻsha davr astronomiya va matematikasi haqida hikoya qiladi. Bundan tashqari muzeyda tarixiy astronomiya va riyoziyot asbob-uskunalari, asboblarini ko'zdan kechirish mumkin. Mazkur muzeyda tarixiy kitoblar hamda qoʻlyozmalar, rasadxona va uning atrofidagi hududlar xarobalari, jumladan Afrosiyobdan topilgan eksponatlar, Samarqand va Oʻzbekistonning boshqa bir qator meʼmoriy yodgorliklarining kichraytirilgan maketlari, jumladan Buxoro va Shahrisabzning ayrim meʼmoriy yodgorliklari va boshqa eksponatlarni tomosha qilishingiz mumkin.

38. 
    Зардуштийлик таълимотининг бош китоби қайси ва у ҳақида нималарни биласиз?