Davlat inspeksiyasi

3-savol to‘g‘risida ma’lumot
Savol tavsifi:
ustunli diagrammani o‘qib tushunish va savdo hajmi shu 
tarzda pasaysa, kelajakda nechta kompakt­disk sotilishi mumkinligini 
hisoblab chiqish.
Matematikaga oid mazmun sohasi:
ma’lumotlar va noaniqlik.
Kontekst: 
ijtimoiy.
Aqliy faoliyat turi: 
qo‘llash.
3-savolning baholash mezoni
Quyidagi holda javob to‘liq qabul qilinadi:
To‘g‘ri javob:
B) 370 ta disk
Quyidagi hollarda javob qabul qilinmaydi:
boshqa javoblar bo‘lsa;
javob berilmagan bo‘lsa.
Izoh:
1-savol. 
1­savolga javob berish uchun diagrammani sharhlash kerak: 
diagrammadagi guruhga mos keladigan ustunni topish talab etilgan. 
«Toshkent» guruhi va uning ustun balandligini aniqlash kerak.
2-savol.
2­savolga javob berish uchun diagrammani sharhlash kerak: 
berilgan ifodani tushunish, har 6 oyda ko‘rsatilgan ikkita guruhga 
mos keladigan diagrammadagi ustunlarni topish va ularni ustunlarini
taqqoslash kerak. 
3-savol.
3­savolga javob berish uchun satrlar jadvalini sharhlash va 
iyulda sotiladigan disklar sonini aniqlash kerak, chunki fevral­iyun oylarida 
«Bolalar» guruhi disklar sotilish sonining kamayishi chiziqli tendensiyasi 
mavjud deb taxmin qilinadi. Bu nostandart savol bo‘lib, unga aniq sonli 
javob berish qiyin bo‘ladi, shuning uchun unga tayyor javob variantlari 
beriladi.

---

39
Diagramma shuni ko‘rsatadiki, mos keladigan ustunlarning balandligi 
fevraldan iyungacha kamayadi. Javobni olishda oqilona yondashish, salbiy 
tendensiya iyulda ham davom etishini hisobga olish kerak. Shuning uchun 
diagrammada iyun oyida sotilgan disklar sonini (taxminan 650 dona) 
aniqlash va olingan javoblarni tayyor javob variantlari bilan taqqoslash 
kifoya. Keyin C (670) va D (1340) javoblari aniq noto‘g‘ri ekanligi aniq 
bo‘ladi, chunki ular iyun (650)ga nisbatan kattaroqdir va A (70) javoblar 
juda kichikdir.
Diagrammada fevraldan iyungacha har oyda sotilgan disklar sonini 
topib, keyin ikki qo‘shni oy o‘rtasidagi farqni hisoblab, ushbu farqlarni 
umumlashtirgan holda, miqdorni 5 ga ajratib va keyingi oyda sotiladigan 
disklar ning o‘rtacha sonini olish ham mumkin. Ammo bu juda ko‘p vaqt 
talab etadi, hisoblashda xatolarga duch kelish mumkin. Iyun oyining 
oxirida «Bolalar» guruhi disklarining sotilishini tasvirlaydigan ustunni 
ham hosil qilish mumkin. Keyin 5 ustunning yuqori qismidan (fevraldan 
iyungacha «Bolalar» guruhi tomonidan sotilgan disklar soni) to‘g‘ri chiziq 
tortib va hosil qilingan ustun bilan kesishguncha davom ettirsa maqsadga 
muvofiq bo‘ladi. Vertikal o‘qda ustunning kesishishi 500 dan 250 gacha 
bo‘lishini ko‘rish mumkin. Tayyor javoblar bilan taqqoslab, to‘g‘ri javob B 
ekanligini ko‘rish mumkin.
Topshiriq «ma’lumotlar va noaniqlik» sohasi bilan bog‘liq, taqdim 
etilgan vaziyat «ijtimoiy», aqliy faoliyat «talqin qilish». Ushbu topshiriq 
uning tuzuvchilari tomonidan savollarning tobora murakkablashi­
shiga erishganiga misol bo‘lishi mumkin. 1­savol an’anaviy, 4–5­sinf
o‘quv chilari uchun ochiq va shuning uchun natija juda yuqori. Iqtisodiy 
hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD) tarkibidagi davlatlarning 
taxminan 87 % o‘quvchilari to‘g‘ri javob bergan. 2­savol yanada mu rak kab, 
u bir nechta harakatlarni talab qiladi, shuning uchun natijalar biroz past:
OECD mamlakatlaridan kelgan o‘quvchilar – 80 %, 3­savol mutlaqo 
nostandart, hal etish usulini mustaqil ishlab chiqishni talab qiladi. 
Ko‘rinishidan aksariyat o‘quvchilar yuqorida aytilganlarga o‘xshash 
fikrlarga va tayyor javoblar variantlariga tayanishdi, shuning uchun 
natijalar ancha yuqori: OECD mam­
lakatlarining o‘quvchilari 77 foizi to‘g‘ri 
javob bergan.

---

40
Butun dunyodagi yuklarning 95 foi zi den giz tranzit yo‘llari orqali 
tashishadi. Bunda taxminan 50 000 ga yaqin tan kerlar, ulkan yuk orti­
ladigan kema
lar dan foydalaniladi. Bu kemalarning ko‘pchiligi dizel
yoqil g‘isi orqali harakatlanadi. Endi likda mu han dislar shamol kuchi
yordami bilan harakatlanadigan kemalarni loyi ha lash tir moqda. Ularning 
taklifiga ko‘ra, kema larning old qismiga ulkan yelkanlar o‘rnatiladi. Agar 
bu taklif qo‘llab­quvvatlansa, dizel yoqilg‘isi iste‘moli keskin kamayishi 
va atrof­muhitga chiqayotgan zaharli gazlarning miqdori pasayishi 
kutilmoqda.