Davlat byudjeti mablagʻlarini sarflash

Davlat byudjeti mablagʻlarini sarflash

Oʻzbekiston Respublikasinig barcha hududlari tuman va shaharlarga taqsimlangan. Xatto, prezident devoni h am Toshkent shahrining aniq bir tumani hududida joylashgan.Xuddi shuningdek,maktab,texnikum, oliy oʻquv yurtlari, shifoxonalar, sport maydonlari muayyan shaxar yoki tuman hududida. Shahar,tuman hududida boʻlib turib ,shu hudud boshqaruvchi idorasiga boʻy sunmaslik,xalq hokimiyatini ,xalq deputatlari kengashlarini vakolatlarini cheklashga sabab boʻladi

Mayli,Oliy Majlis, Prezident, Vazirlar maxkamasi,Oliy sud , Prokuratura,DHH, IIB ,mudofaa vazirligi va boshqa vakillik va davlat qoʻmitalariga mablagʻlarini moliya vazirligi taqsimlab yetkazib bersin. Bu mablagʻlar ham faqat oylik maosh, xizmat xarajatlari va idora xarajatlaridan iborat boʻlsin. Boshqa mablagʻlar masalan - ilmiy tadqiqot institutlari,oliy oʻquv yurtlari, maktab - bogʻchalar, IIB, Prokuratura,Sud va boshqa shu tuman va shahar hududida joylashtirilgan barcha beistisno byudjet tashkilotlari ,yoshlar, xotin qizlar,mahalla, notijorat tashkilotlar moliyaviy mablagʻlarni oyma - oy hududiy moliya boʻlimidan olib, hisobotni shu xudud mahalla kengashiga topshirsin. Vazirliklar va qoʻmitalar quyi tashkilotlarning ish faoliyatlariga uslubiy raxbarlik qilsin. Ayniqsa,davlat jamgʻarmalarining mablagʻlari hudud hokimiyati - xalq deputatlari nazorati ostida boʻlsin. Chunki, bu kengashlar xalqqa eng yaqin boshqaruv , taqsimot va nazorat organlaridir. Vazirliklar mablagʻ taqsimlash ,davlat jamgʻarmalarini sarflash kabi no professional ishlardan coli qilinib, o'z sohalarini rivojlantirish haqida doimiy oʻylashlariga sharoit yaratib berish muhim. Tuman , shaxar,hokimlik ishlab chiqarish bilan , reja (plan ) bajarilishi uchun masʼuliyatlardan butunlay ozod qilinishlari kerak. Ular xalq deputatlari kengashlarining ish yurituvchilari vazifasini bajarib kengashga yomon ishlayotgan tuzilmalar toʻgʻrisida hisobot berib , ular qabul qilgan qaror ijrosi bajarilishini nazorat qilishlari kerak. Oliy taʼlimga nomutaxasis ,ishlab chiqarish tajribasiga ega boʻlmagan , taʼmagir xodimlarbor - yoʻqligini oʻz hududida yaxshilab shu yerda oʻqib turgan talabalarning ota - onalaridan soʻrab,bilib, bu malumot asoslangan yoki asoslanmaganligini aniqlab ,yechimini topa oladilar. Kasalxonalarga aholi vaqtini yuborib ,davolash sifati, xolislik kabi muxim koʻrsatgichlarga real qilinayotganligini amaliy nazorat qila oladilar. Viloyat Hokimiyati ham oʻzi joylashgan shaxar byudjetidan moliyalashtirilishi mumkin. Viloyat miqiyosidagi ishlab chiqarishlarning nazoratini Prezidentning shu viloyatdagi vakili sifatida nazorat qiladi. Vazirliklarnig viloyatdagi vazifalari faoliyatini ham Hokim nazorat qilib,baholaydi. Taqdirlashga tavsiya etadi. Yoki, xizmat vazifasiga loyiq boʻlmagan xodimlarni vazirlik ,qoʻmita raxbariga chora koʻrish uchun tavsiyalar kiritadi.

Viloyat, shaxar, tuman hokimlari bevosita ishlab chiqarish natijasi ,reja,majburiyat uchun ma'sullikdan ozod boʻlishgach ,davlat - xalqning nazoratchisigabaylanib qoladilar. Shuningdek, davlat jamgʻarmalari mablagʻlarining maqsadli sarflanishi ham ularning va ularning hisobotiga koʻra xalq deputatlarinig nazoratifmda boʻladi.

Vazirlik va Qoʻmitalar ixcham ,ishchan va xisobdor boʻlishlari kerak. Qaysi vazirlik nega yangiliklarni amaliyotga joriy qildi. Davlat byudjetiga qancha qoʻshimcha daromad olib kiradi ?

Aniq soʻmda oʻlchanadigan natijalarni rahbariyatiga va ularning ruxsati bilan ommaga yetkazib turilishi kerak. Davlat byudjetidan keyin ichki sir ham boʻladi. Davlat ruxsat bermagan maʼlumotlarni eʼlon qilaverish bugungi raqamlashgan, axborotlashgan jamiyatda koʻp ham toʻgʻri boʻlavermaydi.Asosli javob - "Davlat rahbariga hisobot bergan " degan javob boʻlishi kerak. Shu bilan hamma savollarga madaniyatli , asosli javob berilgan boʻladi. Ishlab chiqarish texnologiyalari ustida vazirning shaxsan oʻzidan boshlab , butun jamoa ,soha mutaxassislari ishlashlari kerak. Natijada,faqat soʻmda noishlab chiqarish sohalarida esa, muayyan koʻrsatkichlar boʻyicha tahlil qilinishi kerak. Masalan ,yaxshi yutuqlar bilan bu qatorda nechta talaba ,talabalik san chiqarildi,oʻqishni tamomlab ketdi, taʼmagirlar soni kamaydi yoki butunlay sharmandalik karta nuqta qoʻyildi - kabi atroflicha hisobotlar taqdim qilinishi kerak. Yaʼni ,har hil oʻz ishi bilan shugʻullanishi kerak.

Hokim,deputat,senator boʻladigan yoshlarni hozirdan tarbiyalab borishni koʻzlovchi dasturlar, fanlar ishlab chiqarilishi, yaratilishi muhum.

Insoniyatning eng buyuk kashfiyotlari davlatchilik, oila, maktab,moliya idora boʻlgach ularning afzalliklaridan foydalanish,ishlar sudlarga ha yetib boasligi choralarini koʻrish kerak. Ish kamligi uchun sudlar shtatlarini qisqartirmaslik kerak. Ularga ham ezgu ishlar topiladi. Maktab, kollej, institutlarida suxbatlar oʻtkazib huquqq hurmarni tarbiyalashda yordam berishsin.

Xalq deputatlarini turli kasb egalari ichidan tanlab olinib ,nomzodlar roʻyxatiga qoʻshilishi kerak. Chunki, davlatni xalq deputatlari tasdiqlangan qonunlar bilan boshqariladi. Deputatlar ichida filosof ,psixolog,tarixchi, geograf, huquqshunos,filolog, diplomatiya tajribasiga ega mutaxassis, moliyachi ,iqtisodchi, sobiq harbiy kabi turli soha mutaxassislari boʻlishi kerak.

Hamma ishlarni jadal bajarishga ham, buzilishiga ham pul sababchi. Iloji boʻlsa naqd pul muomalada boʻlmasligi kerak. Respublika miqyosidagi rahbarlik vazifalarida qoida tariqasida besh yildan ortiq ishlatmaslikni mustaqil majburiyat qilib olish kerak.