Давлат (қардош тиллар) тили

3-босқич. 
Якуний 
босқич 
(10 дақ.) 
3.1. Мавзуни умумлаштиради, умумий 
хулосалар қилади, якун ясайди. 
3.3. Мустақил ишлашлари учун вазифа 
беради: назорат саволларига оғзаки жавоб 
бериш. 
3.4 Вазифа: 10 та мақол ѐдлаш, кейинги 
мавзуга тайѐрланиш.
Тинглайдилар.
 
МЕТОДИК ТАЪМИНОТ! 
“Танла ва жавоб бер” усули технологияси 
Таълим муассасасида умумтаълим фанлари бўйича ўқувчиларнинг билим, 
кўникма ва малакаларга эга бўлишлари билан биргаликда, ўз фикрини 
бошқаларга тушунтира олиш, бошқаларни тинглаб уларни тушуна олиш, 

---

141 
баҳсга киришиш, кундалик ҳаѐтда муваффақиятларга эришиш учун ўқувчи 
ушбу ахборотларни излаб топиши, таҳлил қилиш, билим, кўникма ва 
малакалардан кундалик ҳаѐтларида учрайдиган муаммоларни ҳал этишда 
фойдалана олишларини шакллантириш зарур.
Янги асрда жамиятнинг барча соҳаларини шиддат билан қамраб олаѐтган 
глобаллашув жараѐни дунѐ миқѐсида тилшуносликнинг ҳам, тил таълимининг 
ҳам зиммасига янгидан-янги вазифаларни юклади. Давр тилдан амалий 
фойдаланиш самарадорлигини фаннинг ҳам, таълимнинг ҳам асосий 
муаммосига айлантириб қўйди. Натижада она тили таълимида ўқувчиларнинг 
муайян нутқий вазият, шароит ва маданий муҳитда тилдан оқилона, самарали 
фойдаланиш компетенциясини ривожлантириш масаласи билан шуғулланиш 
зарурлиги белгилаб берилди. 
Ўқувчиларда мазкур компетенцияларни шакллантириш учун дарсларни 
педагогик технологиялар асосида ташкил этиш тавсия этилади. Дарсларда 
ахборотларни мустақил равишда излаш, улардан фойдаланиш бўйича 
компетенцияларни шакллантиришда дарсликдан, турли газета, журнал, 
қўшимча адабиѐтлар, луғатлар, интернет ресурсларидан фойдаланишни, ўқиб-
ўрганганлари ва ҳаѐт тажрибасидан фойдаланган ҳолда кундалик турмушда 
учрайдиган муаммоларни ҳал эта олишни, ўзининг фуқаролик ҳуқуқларини 
билишни, Ватанга садоқатли, инсонларга меҳр-оқибатли ҳамда умуминсоний 
ва миллий қадриятларга эътиқодли бўлишни, аниқҳисоб-китобларга 
асосланган ҳолда шахсий, оилавий, касбий ва иқтисодий режаларини туза 
олишни ўргатиш керак. 
Она тили бўйича компетентли шахс деганда: мустақил фикрлай оладиган, 
нутқ ва мулоқот маданияти ривожланган, саводхон шахс тушунилади. Шунинг 
учун жамият она тили таълими олдига ўқувчи шахсида фикрлаш, ўзгалар 
фикрини англаш ва фикр маҳсулини оғзаки ва ѐзма шаклда саводли баѐн қила 
олиш, яъни мустақил ва ижодий тафаккурни ҳамда коммуникатив 
саводхонликни ривожлантириш вазифасини қўяди. 
Мазкур усул ўқувчиларда қуйидаги компетенцияларни шакллантиришга 
ѐрдам беради. 
Мустақил ва ижодий фикрлаш компетенцияси - Она тили таълимининг 
асосий усули талабларига кўра, ўқувчи мавзу бўйича белгиланган билим, 
кўникма ва малакаларни эгаллаши учун дарсликдаги машқ ва топшириқларни 
ўн босқичли мустақил, ижодий фикрлаш машқлари асосида бажариши керак. 
Улар қуйидагилар: кузатиш, изланиш, алоҳидаликларни шарҳлаш, 
умумийликни топиш, фарқларни аниқлаш, қиѐслаш, таснифлаш, хулоса 
чиқариш, алоқадорликларни очиш, амалда қўллаш. 

---

142 
Бунда ўқувчиларда берилган машқларни кузатиш, изланиш ва шарҳлаш, 
таснифлаш ва хулоса чиқариш, амалиѐтда қўллай олиш каби фанга оид 
хусусий компетенциялар билан бирга, миллий ва умуммаданий, 
коммуникатив, ахборот билан ишлаш (машқ ва топшириқларни ўқиш ва ѐзиш, 
гапириб бериш) компетенциялари шаклланади.