Давлат (қардош тиллар) тили

Қўшимчани сўзга айлантиринг 
Бу ўйин ўқувчилар сўзнинг таркиби юзасидан маълум даражада билим 
олганларидан кейин ўтказилади. Ўйинни ўтказиш мақсади ўқувчиларнинг 
фикрлаш ва таққослаш кўникмаларини шакллантириш ҳисобланади. 
Ўйиннинг шарти қуйидагича тушунтирилади. Уларга она тили фанида сўз 
ясовчи 
ва 
сўз 
ўзгартирувчи 
қўшимчаларни 
ўтилган 
бўлса, 
қўлланилишмақсадга мувофиқ. Топшириқ қуйидагича берилади мисол учун, -
ли сифат ясовчи қўшимчасини орқадан олдинга қараб ўқисангиз ил сўзи 
ҳосил бўлади. Бундай қўшимчалар тилимизда анчагина бор. Ўқувчилар икки 
гуруҳга бўлиниб ўйнайдилар. Хаттахтага ҳар бир гуруҳ ўқувчилари
навбатма-навбат чиқиб биттадан қўшимчани ѐзади. Шу қўшимчадан кейин 
чизиқча қўйилиб, ҳосил бўлган сўз ѐзилади. 

---

162 
1-гуруҳ 2-гуруҳ 
-лоқ қол -чи ич 
-дош шод -роқ қор 
-ни ин -қина аниқ 
Ўқувчилар сўз таркибини аниқлаб, қўшимчаларни ѐзиб олишади. Бу 
сўзларни орқасидан ўқиб ҳосил бўлган сўзнинг маъносини тушунтиради. 
 
Бўғинлар кўприги ўйини 
Бу ўйин ўқувчиларда алоҳида қизиқиш уйғотади. Ҳатто 5-дан юқори 
синф ўқувчилари ҳам бу ўйин топшириқларини ўзгача завқ билан 
бажараришади. Улар илгари ўрганган сўзларини хотираларида тиклаб икки 
сўз учун умумий бўлган бўғинни аниқлашади. Ўйинни ташкил қилиш учун 
ўқитувчи болаларнинг луғатида кўп ишлатилмайдиган сўзларни танлашиҳам 
мумкин. Ўйинни индивидуал тарзда ҳам ѐки гуруҳлар ўртасида мусобақа 
шаклида ҳам ўтказиш мумкин. Ҳар иккала ҳолатда ҳам ўқувчиларнинг диққат 
эътибори топшириққа қаратилади. Ўйинни ўтказиш учун бир умумий бўғинга 
эга бўлган сўзлар танланади. Танлаб олинган сўзлар икки устун қилиб 
ѐзилади. Биринчи устундаги сўзнинг охирги бўғини иккинчи устундаги
сўзнинг бошидаги биринчи бўғини билан бир хил бўлиши керак. Ўйинга олиб 
кирилган сўзлар устун қилиб ѐзилганда ҳар иккала сўздаги умумий бўлган 
бўғин тушуриб қолдирилади. Ана шу бўғинни ўқувчи аниқлаши ва ўша бўғин 
иштирокида икки мустақил сўз ташкил қилиниши лозим. Масалан: мактаб 
сўзининг охирғи бўғини -таб бўлиб, у табрик сўзининг 1-бўғинини ташкил 
этади. Демак, мактаб ва табрик сўзлари учун –таб бўғини умумий 
ҳисобланади. Ўйинни ўтказишда ―Бўғинлар занжири ‖ ўйинидан 
фойдаланилса бўлади.