Датчиклар

1.9. Намликни ўлчаш тизимлари

Қаттиқ, майдаланган моддалар, суюқ моддалар ва газларни намлиги технологик жараёнларда муҳим аҳамиятга эга бўлган катталикдир Бундан ташқари фойдаланувчига узатилаётган ёки фойдаланувчи қабул қилиб олаётган газни намлигни ўлчаш, назорат қилиш ва уни ҳисобини юритиш зарурийдир.

Ҳаво ва газларни намлиги қуйидаги параметрлар билан аниқланади ва назорат қилинади
- абсолют намлик бу ҳажм бирлигидаги сув буғини миқдори, г/м³ бирлик билан ўлчанади
- намлик таркибига олиш бу таркибдаги Буг миқдорини келтирилган газ миқдорига нисбати, г/кг билан ўлчанади
- тўйиниш темаератураси бу газни буғга тўйинш ҳароратси, ⁰ С да ўлчанади
- нисбий намлик бу абсолют намликни максимал тўйинишда бўлган намликга нисбати, % да юритилади.
Қаттиқ ва майдаланган моддаларни намлиги қуйидаги параметрлар билан белгиланади
- намлиги , бу намликни массасини абсолют қуруқ модда миқдорига нисбати,
- намлиги бу намлик массасини намланган модда мссасига нисбати.
Технологик жараённи мақсад ва вазифасига қараб, юқорида келтирилган параметрлардан фойдаланилади. Масалан, кичик миқдордаги намликга эга бўлган газларни характерлашда намлиги деган катталикдан фойдалнилади, трубаларда катта миқдорда газ узатишда, тўйиниш ҳароратси, металлалургия саноатида металлларни пуркашда нисбий намлик катталикларидан фойдаланилади.
Материалларни намлигини ўлчашда намлик билан модда ўртасидаги алоқани, материални гигрометрик характеристикасини ва атроф муҳитни намлигини эътиборга олиш керак. Намликли материаллар коллоидли, копелляр ўсимтали ва коллоид копелляр ғовак бўлиши мумкин. Коолооид тизимидаги жисмларга ҳамир, павидло сифатидаги материаллар, копелляр-ўсимтали жисмларга керамика, қум кўринишидаги материаллар. Саноатда кўпроқ каллоидли каппеляр ғовак материаллар қўлланилади. Материалларни намлик олиши ундаги каппелярларни шакли , ўлчами ва жойлашишига ҳамда сув билан материаллни алоқасига боғлиқ. Сув билан материал ўртасидаги боғланиш молекуляр ёки ионли боғланишга эга бўлса, намликни кўриниш билан йўқотиб бўлмайди. Агар намланиш физика-кимёвий, абсорбцияли бўлса, унинг кўриниш билан камайтириш мумкин. Материаллар билан сувни боғланиши турлича бўлиши турли ҳолатларда намликни ўлчашга қийинчилик туғдириб, кўпчилик ҳолатларда градуировкалаш имкониятини бермайди.