Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 1-semestr

5.2.3. Na’muna 
Quyida  ma’lumotlar  abstrakt  tipi  uchun  maxsus  paketining  stekni  tasvirlovchi  tasnifi 
keltirilgan  
 
package STACKPACK is 
-- Ko‘rinarli mohiyat yoki ochiq interfeys – 
type STACKTYPE is limited private; 
MAX_SIZE : constant := ICO; 
function EMPTY(STK : in STACKTYPE) return BOOLEAN; 
procedure PUSH(STK : in out STACKTYPE; 
ELEMENT : in INTEGER);  
procedure POP(STK : in out STACKTYPE);  
function TOP(STK: in STACKTYPE) return INTEGER; 
-- Mijozlardan berkitilgan qism private -- 
type LISTJL'YPE is array (1. .MAX_SIZE) of INTEGER;  
type STACKTYPE is record 
LIST : LIST TYPE; 
TOPSUB : INTEGER range O..MAX_SIZE := 0; 
end record; end STACKPACK; 
 
Qayd  etamizki  yaratish  va  buzish  operatsiyalari  paket  tasnifida  kritilmagan  chunki  ularga 
zarurat yo‘q. 
 
Paket tanasi STACKPACK: 
with TEXT_IO; use TEXT_IO;  
package body STACKPACK is 
function EMPTY(STK: in STACKTYPE) return BOOLEAN is begin 
return STK.TOPSUB = 0;  
end EMPTY; 
procedure PUSH(STK : in out STACKTYPE; 
ELEMENT : in INTEGER) is 
begin 
if STK.TOPSUB >= MAX_SIZE then 
PUT_LINE("XATO – Stek to’lgan”);  
else 
STK.TOPSUB := STK.TOPSUB + 1; 
STK.LIST(TOPSUB) := ELEMENT;  

---

Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari                                                              1-semestr
 
 
268 
 
end if; 
 end PUSH; 
procedure POP(STK : in out STACKTYPE) is begin 
if STK.TOPSUB = 0 
 
Asosiy adabiyotlar 
1.  Robert W. Sebesta, Concepts of Programming Languages, John Wiley & Sons, USA 2015.  
2.  Fundamentals of Computer Programming With C# (The Bulgarian C# Programming Book). Svetlin 
Nakov & Co., 2013 
3.  Andrew Troelsen. Pro C# 5.0 and the .NET 4.5 Framework Sixth Edition 2012 apress. 
 
Glossariy
  
 
▪  Metodlar – ma’lum bir klass bilan bog‘langan funksiyalar hisoblanadi. Bunday funksiyalar 
sifatida  klass  nusxasi  metodlari  yoki  klass  nusxasi  hosil  qilinishini  talab  qilmaydigan  statik 
metodlar (masalan, Console.WriteLine) tushuniladi. 
▪  Xususiyatlar – mijoz tomonidan murojaat qilish imkoni mumkin bo‘lgan funksiyalar bo‘lib, 
klassning ochiq maydonlariga o‘xshash. C#  tilida xususiyatlar bilan ishlovchi maxsus read va 
write  sintaksislari  mavjud.  Xususiyatlar  maxsus  sintaksisga  ega  bo‘lib,  oddiy  funksiyadan 
farq qiladi.  
▪  Konstruktorlar  –  klass  nusxasi  hosil  qilinganda  avtomatik  chaqriladigan  funksiya 
hisoblanadi.  Ushbu  funksiyalarning  nomi  klass  nomi  bilan  ustma-ust  tushishi  va  hech 
qanday  qiymat  qaytarmasligi  lozim.  Konstruktorlar  klass  nusxasi  osil  qilinganda 
maydonlarga boshlang‘ich qiymat berishda foydalaniladi. 
▪  Destruktorlar  –  konstruktorlarga  o‘xshash  bo‘lib,  klass  nusxasi  xotiradan  o‘chirilganda 
avtomatik chaqiriladi. Ular ham klass nomi kabi nomlanib, oldiniga tild belgisi (-) qo‘yiladi. 
Dasturning  keraksiz  ma’lumotlardan  tozalashni  CLR  bajarishini  inobatga  olib,  qachon 
destruktor chaqirilishini aytish qiyin. C# tilida destruktorlar kamroq qo‘llaniladi 
▪  indeksatorlar – ob’ektlarni massiv va kolleksiya kabi indekslash uchun qo‘llaniladi.  
▪  Qism dastur – dasturning bir qismi bo‘lib, qachonki unga murojat qilinsagina o‘sha dastur 
ishga tushadi 
▪  Void – qism dasturni qiymat qaytarmasligini anglatuvchi tipi hisoblanadi 
▪  Lokal o‘zgaruvchi -  qism dastur ichida e’lon qilgan yoki blok chegarasida ko‘rinish  sohasiga  
ega 
▪  Global    o‘zgaruvchi  -  har    qanday  qism  dasturlardan    tashqarida    e’lon  qilinadi    va  
programma    bajarilishining    oxirigacha    amal    qiladi.    Bunday  o‘zgaruvchilarga 
programmadan  ihtiyoriy funksiyalardan  murojat  qilish mumkin 
▪  New - massiv yaratishda bu operatordan foydalaniladi