Dasturiy ta’minotdir. Operatsion tizim

2. Kompyuter resurslaridan samarali foydalanishni tashkil etish

2.1 Resurslardan foydalanishni rejalashtirish

2.2 Resurslarga bo’lgan talabni qondirish

2.3 Jarayonlarni kuzatish va resurslardan foydalanishni nazorat qilish

2.4 Jarayonlar o’rtasida aynan bir resursni talab qiladigan ziddiyatlarni hal qilish

3. Hisoblash tizimining apparat va dasturiy ta’minotining ishlashini yengillashtirish.

3.1 Rezerv nusxalash, ma’lumotlarni arxivlash, tekshirish, tozalash, disk qurilmalarini birlashtirish va boshqalarni ta’minlaydigan yordamchi dasturlarning ko’pligi (utilitlar)

Operatsion tizimning tarkibiy qisimlari va funksiyalarining tarkibi

1. 
   Jarayonlarni boshqarish
   
2. 
   Xotirani boshqarish
   
3. 
   Fayllarni boshqarish
   
4. 
   Tashqi qurilmalarni boshqarish
   
5. 
   Ma’lumotlarni himoyalash
   
6. 
   Ma’muriyat (Администрирование)
   
7. 
   Amaliy dasturlash interfeysi
   
8. 
   Foydalanuvchi interfeysi
   

Operatsion tizimlarning sinflanishi

• 
  Bir foydalanuvchili va ko’p foydalanuvchili (bir vaqtning o’zida foydalanadigan foydalanuvchilar soni)
  
• 
  Bir vazifali va ko’p vazifali (operatsion tizim boshqaruvida bir vatning o’zida bajariladigan topshiriqlar soni)
  
• 
  Bir protsessorli va ko’p protsessorli (foydalanilayotgan dasturlar soni)
  
• 
  8-,16-, 32- yoki 64- razryadli (protsessorning razryadi)
  
• 
  Buyruqli (testoviy) va obyektga yo’naltirilgan (grafik) – foydalanuvchi interfeysi turiga ko’ra
  
• 
  Tarmoq va local (umumiy apparat va dasturiy resurslardan foydalanish)
  

Operatsion tizimlarning sinflanishi

Vazifasiga ko’ra:

• 
  Shaxsiy kompyuter uchun;
  
• 
  Katta EXMlar uchun;
  
• 
  mikrokompyuterlar uchun;
  
• 
  minikompyuterlar uchun;
  
• 
  meynfreymlar uchun;
  
• 
  Smart kartalar uchu
  

Tuzulishiga ko’ra:

• 
  Monolit;
  
• 
  Ko’p stahli;
  
• 
  klient-server;
  
• 
  mikroyadro
  

Monolit tizimlar

Bir birini chaqirishi mumkin bo’lgan protseduralardan iborat, stryktura mavjud emas. Misol sifatida UNIX ni ilk versiyasi.

Monolit operatsion tizimni oddiy strukturalashtirish:

• 
  Ilovadan tizim interfeysiga
  
• 
  OT moduli
  
• 
  Apparatura
  

Ko’p sathli tizimlar

• 
  Sathda xotirani boshqarish;
  
• 
  1-qatlam:
  
• 
  Operator-jarayon aloqasi;
  
• 
  2-qatlam:
  
• 
  Kiritish-chiqarishni boshqarish;
  
• 
  3-qatlam:
  
• 
  Foydalanuvchi dasturlari;
  
• 
  4-qatlam:
  
• 
  Operator;
  
• 
  0-sath, uzilish yoki taymer rad etganda, jarayonlarni biridan boshqasiga o’tkazish uchun protsessor vaqtini taqsimlashga doir
  
• 
  6-qatlam
  

Klient-server operatsion tizim strukturasi

• 
  ilova;
  
• 
  mikroyadro;
  
• 
  jarayonlar server;
  
• 
  server xotirasi;
  
• 
  fayl server;
  
• 
  print server;
  
• 
  tarmoq server;
  
• 
  apparat.
  

2- maruza

Resurslarni taqsimlash– resurslarni boshqarish va taqsimlash vazifasini bajaradi

Dasturlarni boshqarish – foydalanuvchi dasturlarini ishga tushirish va kiritish va chiqarish qurilmalarini boshqarish

yadrosi – asosiy dastur bo’lib, doimiy ishlab turadi.