Dasturiy ta'minotni tekshirish (Software validation)
Dasturiy ta'minotni tekshirish yoki validasiya va verifikasiya (V & V) tizim o'zining spetsifikatsiyasiga mos kelishini va tizim mijozining talablariga javob berishini ko'rsatish uchun mo'ljallangan. Tizim test ma'lumotlari yordamida amalga oshiriladigan testlovchi dastur yordamida tekshirishning asosiy usuli hisoblanadi. Validasiya foydalanuvchi talablarini aniqlashdan tortib toki dastur ishlab chiqilgunga qadar dasturiy ta'minot jarayonining har bir bosqichida tekshirish va ko'rib chiqish kabi jarayonlarni o'z ichiga olishi mumkin.
Kichik dasturlardan tashqari, tizimlarni bir butun yaxlitligicha sinovdan o'tkazish kerak emas. 2.6-rasmda uch bosqichli sinov jarayoni ko'rsatilgan, unda tizim komponentlari individual ravishda sinovdan o'tkaziladi, so'ngra integratsiyalashgan tizim sinovdan o'tadi. Maxsus dasturiy ta'minot uchun mijozlar testi tizimni haqiqiy mijozlar ma'lumotlari bilan sinab ko'riladi. Ilova sifatida sotiladigan mahsulotlar uchun mijozlar testi ba'zan beta test deb ataladi, bunda tanlangan foydalanuvchilar dasturiy ta'minotni sinab ko'rishadi va sharhlaydilar.
Testlash jarayonining bosqichlari quyidagilardan iborat:
Komponentlarni testlash. Tizimni tashkil etuvchi komponentlar tizimni ishlab chiquvchilar tomonidan sinovdan o'tkaziladi. Har bir komponent boshqa tizim komponentlarisiz mustaqil ravishda sinovdan o'tkaziladi. Komponentlar funksiyalar yoki ob'ektlar sinflari kabi oddiy ob'ektlar bo'lishi mumkin yoki bu ob'ektlarning izchil guruhlari bo'lishi mumkin. Odatda testlarni avtomatlashtirish vositalari qo'llaniladi, masalan Java uchun JUnit, ya’ni komponentning yangi versiyalari yaratilganda testlarni qayta ishga tushirish mumkin.
Tizimni testlash. Komponentlarni birlashtirib to'liq tizimni yaratiladi. Ushbu jarayon komponentlar o'zaro ta'sirlardan kelib chiqadigan xatolarni va komponentlar interfeysi muammolari o'rtasidagi kutilmagan ziddiyatlarni topish bilan bog'liq. Shuningdek, u tizimning funktsional va funktsional bo'lmagan talablariga javob berishini ko'rsatish va paydo bo'lgan tizim xususiyatlarini sinab ko'rish bilan bog'liq. Katta tizimlar uchun bu ko'p bosqichli jarayon bo'lishi mumkin, unda komponentlar quyi tizimlarni shakllantirish uchun birlashtiriladi, ular yakuniy tizimni yaratish uchun ushbu quyi tizimlar integratsiyalashuvidan oldin individual ravishda sinovdan o'tkaziladi.
Mijoz tomonidan testlash. Bu tizimni amalda foydalanishga qabul qilishdan oldin sinov jarayonining yakuniy bosqichidir. Tizim test ma'lumotlari bilan emas, balki tizim mijozi (yoki potentsial mijoz) tomonidan sinovdan o'tkaziladi. Maxsus ishlab chiqilgan dasturiy ta'minot uchun mijoz testi tizim talablarini aniqlashda xato va kamchiliklarni aniqlashi mumkin, chunki haqiqiy ma'lumotlar tizimni test ma'lumotlaridan turli yo'llar bilan ishlatadi. Mijoz testi, shuningdek, tizim jihozlari foydalanuvchilarning ehtiyojlariga haqiqatan ham javob bermaydigan yoki tizimning ishlashi qabul qilishi mumkin bo'lmagan talablar bilan bog'liq muammolarni aniqlashi mumkin. Mijozlar testi dasturiy mahsulot mijozning ehtiyojlariga qanchalik mos kelishini ko'rsatadi.
Ideal holda, komponent kamchiliklari sinov jarayonining boshida aniqlanadi va interfeys bilan bog'liq muammolar tizim integratsiya qilinganda topiladi. Biroq, nuqsonlar aniqlanganda, dasturni tuzatish kerak va bu sinov jarayonining boshqa bosqichlarini takrorlashni talab qilishi mumkin. Dastur komponentlaridagi xatolar, aytaylik, tizimni sinovdan o'tkazish paytida aniqlanishi mumkin. Shunday qilib, jarayon iterativ bo'lib, ma'lumot keyingi bosqichlardan jarayonning oldingi qismlariga qaytariladi.
Odatda, komponentlarni sinovdan o'tkazish oddiy rivojlanish jarayonining bir qismidir. Dasturchilar o'zlarining test ma'lumotlarini yaratadilar va kodni ishlab chiqish qavomida asta-sekin sinovdan o'tkazadilar. Dasturchi komponentni biladi va shuning uchun test holatlarini yaratish uchun eng yaxshi hodim hisoblanadi.
Bosqichma-bosqich rivojlanish yondashuvi qo'llanilsa, har bir versiya ishlab chiqilayotganda sinovdan o'tkazilishi kerak, bu testlar ushbu versiyaga qo'yiladigan talablarga asoslanadi. Agile jarayonlarning odatiy qismi bo'lgan sinovga asoslangan rivojlanishda testlar ishlab chiqish boshlanishidan oldin talablar bilan birga ishlab chiqiladi. Bu testovchilar va ishlab chiquvchilarga talablarni tushunishga yordam beradi va test holatlari yaratilishida kechikishlar bo'lmasligini ta'minlaydi.
Rejaga asoslangan dasturiy ta'minot jarayoni qo'llanilganda (masalan, muhim tizimlarni ishlab chiqish uchun), test sinov rejalar to'plami bilan boshqariladi. Mustaqil sinovchilar guruhi tizim spetsifikatsiyasi va loyihalash asosida ishlab chiqilgan ushbu sinov rejalari asosida ishlaydi. 2.7-rasmda test rejalari sinov va ishlab chiqish faoliyati o'rtasidagi bog'liqlik ko'rsatilgan. Bu ba'zan rivojlanishning V-modeli deb ataladi. V-modeli sharshara jarayoni modelining har bir bosqichiga mos keladigan dasturiy ta'minotni tekshirish faoliyatini ko'rsatadi.
Tizim dasturiy mahsulot sifatida sotilishi kerak bo'lganda, ko'pincha beta-test deb ataladigan sinov jarayoni qo'llaniladi. Beta-sinov tizimini ushbu tizimdan foydalanishga rozi bo'lgan bir qator potentsial mijozlarga etkazib beriladi. Ular tizim ishlab chiquvchilarga muammolar haqida xabar berishadi. Bu mahsulotni amalda bo’ladigan, haqiqiy hamda ushbu mahsulotni ishlab chiqqan dasturchilar kutmagan xatolarni aniqlaydi. Ular bergan fikr-mulohazadan so'ng, dasturiy ta'minot mahsuloti o'zgartirilishi va keyingi beta sinovlari yoki umumiy sotuvga chiqarilishi mumkin.
