Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari

Jarayonni takomillashtirish

Hozirgi vaqtda ishlab chiqarish sanoatida arzonroq, yaxshiroq bo’lgan dasturiy ta'minotga doimiy talab mavjud bo'lib kelmoqda, ular qat'iy belgilangan muddatlarda etkazib berilishi kerak. Shunday qilib, ko'plab dasturiy ta'minot kompaniyalari dasturiy ta'minot sifatini oshirish, xarajatlarni kamaytirish yoki ishlab chiqish jarayonlarini tezlashtirish usuli sifatida dasturiy ta'minot jarayonlarini takomillashtirishga e’tibor qaratishmoqda. Jarayonni takomillashtirish mavjud jarayonlarni tushunish va mahsulot sifatini oshirish yoki xarajatlarni va ishlab chiqish vaqtini kamaytirish orqali ushbu jarayonlarni o'zgartirishni anglatadi.
Jarayonni takomillashtirish va o'zgartirish uchun ikkita mutlaqo boshqa-boshqa yondashuvlar qo'llaniladi:

1. 
   Jarayon va loyihalarni boshqarishni takomillashtirishga va tashkilotga yaxshi dasturiy injiniring amaliyotini joriy etishga qaratilgan jarayonning etuklik yondashuvi. Jarayonning etuklik darajasi dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning tashkiliy jarayonlarida yaxshi texnik va boshqaruv amaliyoti qanchalik qabul qilinganligini aks ettiradi. Ushbu yondashuvning asosiy maqsadlari mahsulot sifatini yaxshilash va jarayonni bashorat qilishdir
   
2. 
   Dasturiy ta'minot jarayonida iterativ rivojlanish va qo'shimcha xarajatlarni kamaytirishga qaratilgan tezkor yondashuv. Agile usullarining asosiy xususiyatlari funksionallikni tezkor yetkazib berish va mijozlarning o'zgaruvchan talablariga javob berishdir. Bu erda takomillashtirish falsafasi shundan iboratki, eng yaxshi jarayonlar eng kam qo'shimcha xarajatlarga ega bo'lgan jarayonlardir va tezkor yondashuvlar orqali bunga erishish mumkin.
   

Ushbu yondashuvlarning har biridan ko’p foydalanadigan dasturchilar va ularga sodiq bo'lgan insonlar, odatda, boshqasining foydasiga shubha bilan qarashadi. Boshqa jarayonlarning mukammalligi yondashuv reja asosidagi rivojlanishga asoslanadi va odatda dasturni ishlab chiqish bilan bevosita bog'liq bo'lmagan faoliyatlar joriy etilishi "qo'shimcha xarajatlar"ni ko'paytirishni talab qiladi. Agile yondashuvlar ishlab chiqilayotgan kodga e'tibor qaratadi va rasmiyatchilik va hujjatlarni ataylab minimallashtiradi.

Jarayonning mukammalligi yondashuvi asosidagi umumiy jarayonni takomillashtirish jarayoni 2.11-rasmda ko'rsatilganidek, tsiklik jarayondir. Ushbu jarayonning bosqichlari:

1. 
   Jarayonni o'lchash. Dasturiy ta'minot jarayoni yoki mahsulotning bir yoki bir nechta atributlarini o'lchanadi. Ushbu o'lchovlar jarayonni yaxshilash samarali bo'lganligini aniqlashga yordam beradigan asosni tashkil qiladi. takomillashtirish kiritilganda, bir xil atributlar qayta o'lchanadi, va qaysidir ma'noda yaxshilanadi.
   
2. 
   Jarayon tahlili. Joriy jarayon baholanadi, jarayonning zaif tomonlari va kamchiliklari aniqlanadi. Ushbu bosqichda jarayonni tavsiflovchi jarayon modellari (ba'zan jarayon xaritalari deb ataladi) ishlab chiqilishi mumkin. Tahlil tezkorlik va mustahkamlik kabi jarayon xususiyatlarini hisobga olgan holda yo'naltirilishi mumkin.
   
3. 
   Jarayonning o'zgarishi. Jarayonning ba'zi aniqlangan kamchiliklarini bartaraf etish uchun jarayonga o'zgartirishlar kiritish taklif etiladi. Ular kiritiladi va o'zgarishlarning samaradorligi to'g'risida ma'lumot to'plash uchun tsikl qayta boshlanadi.
   

Jarayon yoki ushbu jarayon yordamida ishlab chiqilgan dasturiy ta'minot haqida aniq ma'lumotlarsiz jarayonni takomillashtirish qiymatini baholash mumkin emas. Biroq, jarayonni takomillashtirish jarayonini boshlagan kompaniyalar takomillashtirishning asosiy darajasi sifatida jarayon ma'lumotlariga ega bo'lishlari dargumon. Shuning uchun, o'zgarishlarning birinchi tsiklining bir qismi sifatida dasturiy ta'minot jarayoni haqida ma'lumot to'planadi va dasturiy mahsulot xususiyatlarini o'lchash kerak bo'ladi.
Jarayonni takomillashtirish uzoq muddatli faoliyatdir, shuning uchun takomillashtirish jarayonining har bir bosqichi bir necha oy davom etishi mumkin. Bu, shuningdek, doimiy faoliyatdir, chunki qanday yangi jarayonlar joriy qilinmasin, biznes muhiti o'zgaradi va bu o'zgarishlarni hisobga olish uchun yangi jarayonlarning o'zi rivojlanishi kerak bo'ladi.
Jarayonning mukammallik tushunchasi 1980-yillarning oxirida dasturiy injiniring instituti (SEI) jarayon qobiliyatining mukammallik modelini taklif qilganda kiritilgan (Humphrey 1988). Dasturiy ta'minot kompaniyasi jarayonlarining etuklik jarayonni boshqarish, o'lchash va kompaniyada yaxshi dasturiy injiniring amaliyotlaridan foydalanishni aks ettiradi. Ushbu g'oya AQSH Mudofaa vazirligi mudofaa pudratchilarining dasturiy injiniring qobiliyatini baholashi uchun joriy qilingan, bunda shartnomalarni jarayon etukligining talab darajasiga yetgan pudratchilar bilan cheklash. Jarayon etukligining besh darajasi taklif qilingan. 2.12-rasmda ko'rsatilgan. Ular so'nggi 25 yil ichida rivojlangan va rivojlangan (Chrissis, Konrad, and Shrum 2011), ammo Xamfri modelidagi asosiy g'oyalar hali ham dasturiy ta'minot jarayonining etukligini baholashning asosi hisoblanadi.

Jarayon etukligi modelidagi darajalar quyidagilardir:

1. 
   Boshlang'ich. Jarayon sohasi bilan bog'liq maqsadlar aniqlanadi va barcha jarayonlar uchun bajariladigan ishlarning ko'lami aniq belgilanadi va jamoa a'zolariga etkaziladi.
   
2. 
   Boshqarish. Ushbu darajada jarayon sohasi bilan bog'liq maqsadlarga erishiladi va har bir jarayon qachon qo'llanilishi kerakligini belgilaydigan tashkiliy siyosat mavjud. Loyiha maqsadlarini belgilaydigan hujjatlashtirilgan loyiha rejalari bo'lishi kerak. Resurslarni boshqarish va jarayonni monitoring qilish tartiblari butun muassasada amal qilishi kerak.
   
3. 
   Belgilash. Bu daraja tashkiliy standartlashtirish va jarayonlarni joylashtirishga qaratilgan. Har bir loyihada belgilangan tashkiliy jarayonlar to'plamidan loyiha talablariga moslashtirilgan boshqariladigan jarayon mavjud. Jarayon aktivlari va jarayon o'lchovlari to'planishi va kelgusida jarayonni yaxshilash uchun ishlatilishi kerak.
   
4. 
   Miqdoriy jihatdan boshqarish. Ushbu darajada jarayon qismlarni boshqarish uchun statistik va boshqa miqdoriy usullardan foydalanish uchun tashkiliy javobgarlik mavjud. Ya'ni, yig'ilgan jarayon va mahsulot o'lchovlari jarayonni boshqarishda qo'llanilishi kerak.
   
5. 
   Optimallashtirish. Ushbu eng yuqori darajada tashkilot jarayonni yaxshilash uchun jarayon va mahsulot o'lchovlaridan foydalanishi kerak. Trendlarni tahlil qilish va jarayonlarni o'zgaruvchan biznes ehtiyojlariga moslashtirish kerak.
   

Jarayonning etuklik darajasi bo'yicha ishlar dasturiy ta'minot sanoatiga katta ta'sir ko'rsatdi. U dasturiy ta'minotni yaratish jarayonlari va amaliyotlariga e'tibor qaratdi va ular dasturiy injiniring salohiyatini sezilarli darajada yaxshilashga olib keldi. Biroq, kichik kompaniyalar uchun rasmiy jarayonlarni takomillashtirish uchun juda ko'p qo'shimcha xarajatlar mavjud va tezkor jarayonlar bilan etuklikni baholash qiyin. Binobarin, hozirda faqat yirik dasturiy ta'minot kompaniyalari dasturiy ta'minot jarayonini takomillashtirishda etuklikka yo'naltirilgan ushbu yondashuvdan foydalanmoqda.