Dasturi asosida ishlab chiqilgan

qila olishi uchun bu tizimni o’rganadi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Agar  har  kunlik  ish  ichki  nazorat  ostida  bo’lsa,  daromadlar  ko’payadi.  Kundalik  ish 

ishonchli  bo’lsa  daromadni  yo’qotish  xavf-xatari  ham  pasayadi.  Ichki  nazoratning  tuzilishi 

turli  xil bo’lishi,  korxona faoliyati, uning hajmi,  EHM  bilan  jihozlanganligi,  rahbariyatning 

shaxsan nazorat qila olish imkoniyatlari va ko’plab boshqa omillarga bog’liq.  

PUXTA TASHKIL 

ETILGAN ICHKI 

NAZORAT TIZIMI 

ELEMENTLARI 

Axborotlar

ni to’plash 

tizimi 

mavjud 

xatolarni 

o’z vaqtida 

aniqlaydi 

Amaldagi 

mas’uliyat tizimi 

har qanday 

vazifani boshdan 

oxirigacha yakka 

o’zi amalga 

oshirishiga 

yo’l 

qo’ymaydi 

 

Har qanday 

muomala 

larni 

muvofiqlashti

rish tizimi 

mavjudligi 

 

Inventariz

atsiya 

muntazam 

ravishda 

o’tkaziladi 

Buxgalte 

riya 

hisobotla ri 

va rejadan 

chetga 

chiqishlar 

tahlili 

qilinadi 

---

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ichki  nazorat  tizimini  baholashning  asosiy  maqsadi  -  auditni  rejalashtirish,  shuningdek 

auditorlik  amallarining  turlarini,  o’tkazish  vaqtini  va  hajmini  aniqlash  uchun  puxta  zamin 

yaratib,  ularni  auditorlik  tekshiruvining  dasturida  aks  ettirishdan  iborat.  Faraz  qilaylik, 

auditor tomonidan dastlabki  auditorlik tekshiruvi  dasturi tayyorlangan va u oldinda turgan 

ishlarning borishi to’g’risida ma’lum tasavvurga ega.  

Xatda ichki  nazorat tizimining muammolari bilan bog’liq faktlar bayon qilinib, auditor 

bular  haqida  mijoz-korxona  boshqaruvini  xabardor  qilishi  lozim.  Chunki,  bu  muammolar 

ichki nazorat tizimining tarkibi va faoliyat ko’rsatishida sezilarli kamchiliklar mavjudligidan 

Auditor ichki nazorat tizimini o’rganish va baholash jarayonini 

o’tkazish hamda hujjatlashtirishning namunaviy shakllari 

 

Maxsus ishlab chiqilgan testlar 

Rahbar xodimlar va buxgalteriya xodimlarining fikrlarini 

aniqlash uchun namunaviy savollar ro’yxati 

Maxsus blankalar va tekshiruv varaqalari, bloksxemalar va 

grafiklar 

Kamchiliklar ro’yxati, bayonnomalar yoki dalolatnomalar 

 

 

Ichki nazorat tizimini baholashga ta’sir 

etuvchi omillar 

Auditorlik hisobotining tahliliy 

qismida ichki nazorat holatini 

ekspertiza qilish natijalarini aks 

ettirish zarur 

Ichki nazoratning maqsadi korxona 

rahbariyati  uchun  ham,  auditor 

uchun  ham  bir  xil  -  buxgalteriya 

hisobotining 

ishonchliligi 

va 

ob’ektivligini ta’minlash 

---

 

dalolat  beradi  va  korxonaning  moliyaviy  axborotlarini  ro’yxatga  olish,  qayta  ishlash  va 

moliyaviy hisobotda umumlashtirish layoqatiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

ICHKI NAZORAT TIZIMI 

SAMARADORLIGIGA TA’SIR 

ETUVCHI OMILLAR 

 

 

Xizmat 

vazifala

rining 

taqsiml

anmaga

n 

ligi 

Xo’jalik 

muomal

alari 

ning 

tekshir 

ilmas ligi 

va zarur 

nazorat 

ning 

o’rnatil 

ma 

ganligi 

qo’y 

maydi 

 

 

 

Nazorat 

amallari

ning 

samara 

sizligi 

Nazorat 

dan 

qochish 

maqsadi 

da 

mansab 

dor 

shaxslar 

tomonida

n nazorat 

amallari

ning 

ataylab 

buzi 

lishi 

Korxona 

rahbar 

iyati yoki 

xodimla 

rining 

ataylab 

qilgan 

xatolari, 

masalan, 

buxgalte 

riya 

yozuv 

larini 

єalbaki 

lash 

tirish 

yoki  

almashti 

rish 

---

 

Auditor  mijoz  uchun  samarali  ichki  nazorat  tizimini  yaratish  uchun  korxonaning 

tashkiliy  tuzilmasini,  nazorat  amallarini  va  hujjatlashtirishni  ishlab  chiqishi  talab  etiladi. 

Auditorlik firmasi ishlab chiqadigan nazorat tizimi bu konsultatsion xizmatlar bo’lib, ularni 

firma o’zining auditorlik funktsiyalariga kiritmaydi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ushbu uchala  tarkibiy qism o’zaro bog’liqlikda axborotlardagi jiddiy  xatolarning oldini 

olish, aniqlash va tuzatishni ta’minlaydi.  

 

Ichki nazorat tizimi 

tuzilmasi 

Nazorat muhiti  - 

korxonada ichki 

nazorat uchun 

qulay bo’lgan 

o’zaro xizmat 

munosabatlarini 

aniqlaydigan 

belgilar 

yig’indisidir 

Korxonadagi 

buxgalterlik hisobi 

tizimi - tegishli 

xo’jalik 

muomalalarini 

yozishga taalluqli 

hisob siyosati va 

amallardir 

 

Nazorat amallari - 

korxona xodimlari 

tomonidan 

bajariladigan 

maxsus 

tekshiruvlar 

---

 

Nazorat  muxiti  deganda  xo’jalik  yurituvchi  sub’ekt  rahbariyatining  xabardorligi,  ichki 

nazorat  tizimini  o’rnatish  va  qo’llab-quvvatlashga  qaratilgan  amaliy  ishlari  tushuniladi. 

Nazorat  muhitining  ahvoli  rahbarlarning  ish  uslubi,  ularning  dunyoqarashi,  nazorat  va 

xodimlar ustidan nazorat maqsadini tushuntirish tizimining samaradorligiga bog’liq.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ichki  nazorat  tizimi  samarali  bo’lishi  uchun  funktsional  mas’uliyatlar  yoki  xizmat 

vazifalarining  etarli  darajada  taqsimlanishi  juda  muhimdir.  Bu  nazorat  amallari 

samaradorligining muhim sharti hisoblanadi.  

 

Nazorat muhiti elementlari 

Direktorlar 

kengashi, xususan 

uning auditorlik 

komiteti faoliyati 

 

Korxonaning 

boshqaruv 

tuzulmasi 

 

Kadrlar siyosati 

va amaliyot 

nazorat 

boshqaruv 

uslublari, shu 

jumladan ichki 

audit 

tashqi ta’sirlar 

(banklar 

tekshiruvi, soliq 

nazorati) 

boshqaruv 

funktsiyalari va 

mas’uliyatlarni 

taqsimlash

 

uslublari 

 

Siyosat va 

boshqaruv 

uslublari 

---