|
III.Yangi mavzu bayoni .
O‘quvchilarga Mirkarim Osimning ,, Zulmat ichra nur " asari haqida ma‘lumot beraman.
Yozuvchining tarixiy asarlari ichida Alisher Navoiy hayotiga bag‘ishlangan kitoblari , ayniqsa ,, Zulmat ichra nur " qissasi alohida o‘rin tutadi . Qissani o‘qish jarayonida to‘rt yoshli Alisherni yaqindan tanishib boramiz . Ushbu asar 60 - yillarda , Navoiy tavalludining 525 yilligi arafasida yaratilgan .
Qissada , Alisher , ayrim tengdoshlariga o‘xshab , vaqtini faqat ko‘cha changitib o‘ynashga sarflamaydi . Mahalladosh do‘stlari bilan me‘yorida o‘ynagach , otam o‘qigan kitoblarning suratlarini tomosha qilishga , bu suratlarda aks ettirilgan voqelar , odamlar tabiatini tushinib olishga harakat qiladi .
Garchi Alisher ko‘rib o‘tirgan katta kitob ,, ikki qo‘y bahosiga sotib olingan " bo‘lsa - da , otasi - G‘iyosiddin Kichkina o‘g‘lining bu fe‘lidan xursand . U bolasining kitob suratlari to‘g‘risidagi gaplariga ham , kitobni yirtmay , avaylab ko‘rishi haqidagi gaplariga ham , yirtmay , avaylab ko‘rishi haqidagi bolalarcha samimiy va‘dalarga ham e‘tiborsiz emas .
Shundan so‘ng Alisher bilan otasi - G‘iyosiddin Kichkina
o‘rtasidagi o‘zaro samimiy suhbatni o‘quvchilar sahna ko‘rinishida jonlantiradilar .
Alisher cho‘kkalab olib , xontaxta ustidagi kattakon bir kitobni varaqlab , surat ko‘rib o‘tirar edi.Ov va jang manzaralari uni shu qadar qiziqtirgan , xayolini shu qadar o‘g‘irlagan ediki , otasi kelib eshik oldida kavush yechayotganini ham payqamadi. Kichkina Bahodir deb nom chiqargan G‘iyosiddin endi to‘rt yoshga kirgan o‘g‘li Alisherga kulimsirab qarab turdi."Shul yoshdin kitobga ilkidan ayirmay o‘zi bilan asrab yurg‘ay ",- deb o‘yladi ota shiringina , do‘mboq o‘g‘lidan ko‘zini uzolmay.
-- Ha, bul yerda yoshurunib olib ne qiladur, desam , kitob ko‘rayotgan ekanlar- da , - dedi G‘iyosiddin piching aralash mehr bilan .
- Dada , mana bul suratni ko‘ring , - dedi.Uning xiyol qiyiq ko‘zlari mo‘ltirar edi.- Mana bul cherik shotidan chiqayotib qulab tushmoqda , qo‘rg‘on ustinda turganlar o‘q otib qulotg‘on chiqarlar.Mana bunisi pastdin turib qal‘a ustidagilarga o‘q uzmoqda.
-- Bu kitobning o‘rni tokchada,- ammo siz kitob ko‘rmoqqa yoshlik qilursiz , yirtib qo‘sangiz yaxshi bo‘lmas.
Ani ikki qo‘y bahosiga olg‘onmen.
-Men kitobni yirtmaymen avaylab ko‘ramen.
- Aqlli bolasan- da. Tentak bolalargina bolalarg‘ina ilklariga tushgan kitoblarni pora - pora qiladurlar . Katta bo‘lg‘oningda senga ajoyib kitoblar sotub olg‘aymen . Hozircha ... mana buni o‘ynab yur , - G‘iyosiddin kulib , cho‘ntagidan ,, sopol qo‘chqor " chiqarib berdi . Bola bu g‘alati o‘yinchoqni ko‘rgach , ko‘zlari o‘ynab ketdi .
- Qara , o‘g‘lim , aning
muguz ¹ lari qayrilg‘on , suzib olmoqqa hozirlanib turadur .
- Menga bering , deb bola sakrab o‘yinchoqni uning qo‘lidan tortib oldi , - ani Husaynning qo‘chqo‘ri birla urishtirgaymen .
O‘quvchilar qissani navbat bilan ifodali qilib o‘qishadi .
,,Yazd cho‘li " deb nomlangan
parchadan iqtidorli o‘quvchilar ulug‘ tarixchi - Sharafiddin Ali Yazdiy bilan yosh Alisherning suhbatlarini sahna ko‘rinishida aks ettirib berishadi .
Sho‘x Alisher ertalab turib , o‘z o‘rtoqlarini boshlab ko‘chaga chiqdi . Karvonsaroyning yonida katta bir xonaqoh bor edi . Bolalar ikki ikki tabaqasi lang ochiq darvozadan kirishdi . Xonaqoh hovlisining bir chekkasida keksa odam ko‘zini yumib , pichirlab o‘tirardi .
- Yuringlar , o‘shal quduqning charxini aylantirurmiz , - dedi Alisher ko‘zlarini chaqnatib .
- Yo‘q , anovi kishi koyib beradurb .
- Urishmaydur ul kishi o‘zi yuvosh odamg‘a o‘xshaydur .
Bolalar qo‘raning o‘rtasiga kelib , quduqning yonida to‘xtashdi . Burchakda o‘tirgan kishi ko‘zlarini ochib , ularga maroq bilan qaradi va :
- Hoy bolalar , bu yoqqa kelinglar , - dedi kulib .
Bolalar bir narsadan hurkigan jayronlardek , duv etib o‘zlarini darvoza tomon urdilar .
Faqat Alisher qo‘rqmay cholning oldiga borib salom berdi .
- Vaalaykum assalom , katta bo‘ling ! Sizlar bizning qishloq bolalariga o‘xshamaysizlar . Qoydin keldinglar ?
- Hirotdin . Iroqqa ko‘chib ketayotirmiz , - dedi Alisher cholning ko‘kragigacha tushgan oppoq soqoliga qarab .
- Nega ko‘chib ketayotirsiz ?
- Iye , gapdan xabaringiz yo‘qmi ? Xurosonda urush boshlanib ketdi - ku . Podshohzodalar bir - birlarini kallasini kesmoqda , yurtni talamoqda , mundog‘ zamonda ... - Chol og‘zini ochib , o‘ng qo‘lini qulog‘iga qo‘yib , Alisherning gapiga quloq soldi . - Mabodo telba Mironshohning merosxo‘rlaridan biri taxtga o‘tirsa bormi , naq kallamiz ketadur - a ...
Chol qiqirlab kulib yubordi .
- Ne sababdin ?
- Bizlar Boyqarolarg‘a xizmat qilib kelganmiz Boyqarolar Mironshox avlodi bilan it - mushuk .
- Rost aytding , bolam . Farosatli ekansan . Bobongning ismi nedur ?
- G‘iyosiddin , laqabi Kichkina bahodir .
Ofarin , ul kishini taniydurmen , Shohux vafotidan besh - olti yil avval Sabzavorda hokim erdi . Ul kishini bilurmen .
Xo‘sh , o‘zing maktabga borurmisan ?
- Ha taqsir , men to‘rt yosh - u to‘rt oylik bo‘lg‘onimda ota - onam maktabga eltib berganlar . Hozir ,, Taborak " surasiga tushdim .
- Borakallo . Bul jamoat bolalaridin biz choqirg‘onda sen kulib , men bilan oshno bo‘lding . Kel , sening uchun fotiho o‘qoli ...
-El koriga yaraydigan farzand bo‘ling.Martabangiz baland bo‘lsin!
Shundan so‘ng o‘quvchilar bilan asarda tushunilishi qiyin bo‘lgan so‘zlar ustida ishlaymiz .
Do'stlaringiz bilan baham: |
