Darsning maqsadi : a ta’limiy

 
 
O’zbekistonning tog’ mintaqasi 
 

---

Yovvoyi mevali daraxtlarga ma’daniy mevalar payvand qilinishi natijasida tog’larning xo’jalikdagi 
ahamiyati tobora ortib bormoqda. 
Tog’ mintaqasining shifobaxsh iqlimi,hamda beqiyos go’zal tabiatidan dam olish va hordiq 
chiqarishda foydalaniladi.Tog’lardan ko’plab foydali qazilmalar topilgan.Ohangaron vodiysi 
atrofidagi tog’larda o’tga chidamli loy, qo’ng’ir ko’mir, mis rudasi, oltin konlari aniqlangan.Nurota 
tog’larida marmar, volfram konlari topilgan. 
4-mintaqa. Baland tog’larning yon bag’rlarida, past tog’larning tepa qismida yaylov mintaqasi 
mavjud. 
Yaylov mintaqasida yilning ko’p qismida havo sovuq,yer ustini qor qoplab yotadi.
O’zbekistonning yaylov mintaqasi 
Yoz qisqa bo’lib yog’in ko’p yog’adi. Yaylovning qulay joylaridan
chorvachilikda foydalaniladi. 
O’quvchilar tomonidan to’rtta mintaqaga ta’rif berilgandan so’ng, berilgan ta’riflarni 
mustahkamlash uchun “Gezer” usulidan foydalanib quyidagi mintaqalardan milliy 
iqtisodiyotimizda qanday maqsadlarda foydalanishi yozib chiqiladi.
Bunda 2 guruh ishtirokchilaridan 1 tadan vakil doskaga chiqib topshiriqni bajaradilar. Qolgan 
o’quvchilar daftarlarida quyidagi jadvalni to’ldirishadi. 
Mintaqalar nomi 
 qanday maqsadlarda foydalaniladi. 
Cho’l mintaqasi
Adir mintaqasi 
Tog’ mintaqasi 
Yaylov mintaqasi 

---

O’quvchilar yuqoridagi topshiriqni baxs-munozara shaklida sharxlab berishadi. 
Keyingi topshirig’imiz “
Yosh geologlar
”
 
deb nomlanadi. 
Bunda har-bir guruhdan 1 tadan ishtirokchi doskaga chiqib O’zbekistondagi qazilma 
boyliklarining, qayerda qanday qazilma boyligi topilganligini aytib yozuvsiz xaritaga shartli 
belgilarini joylashtirishadi. Qolgan o’quvchilar daftarlariga bajarishadi. 
Xaritadagi shartli belgilarga qarab konlarni joylashtirishadi. 
O’qituvchi O’zbekistonning suv boyliklari va yer boyliklari haqida o’quvchilarga ma’lumot 
beradi. 
Suv boyliklari: O’zbekiston qishloq xo’jaligi, sanoati va aholisini suv bilan ta’minlashda 
tog’lardagi qorlar asosiy suv manbayi xizmatini o’taydi. 
O’lkamizdagi daryolarning deyarli hammasi tog’lardan boshlanadi. Daryolardagi yillik suvning 
70-95 foizi 3-4 oy davomida bahor oylariga va yoz boshiga to’g’ri keladi. Daryo suvlari barpo 
etilgan suv omborlariga yeg’ilib yil davomida tejab sarflanadi. 
Oqar suvlarning ifloslantirmaslik uchun sanoatda hamda maishiy-komunal xo’jalik 
foydalaniladigan suvlar tozalab chiqariladi. O’zbekistonda suv tabiy boylikkina emas balkiy milliy 
qadryat ham hisoblanadi. 
Daryolarimiz sug’orishdan tashqari elektr-inergiya manbai sifatida ham katta ahamiyat kasb 
etadi.Endilikda daryolarga qurilgan GES lardan yiliga o’rtacha 5mlrd kW soat elektr inergiya 
olinmoqda. 
O’zbekiston sharoitida sun’iy suv ombori barpo etish maqsadida daryoni to’g’on bilan to’sish 
tufayli bir yo’la GES qurish imkonidan foydalanilmoqda . 

---

Yer boyliklari
. O’zbekistonning umumiy yer maydoni 44.4 mln gektarni tashkil etadi.Buning 
yarmi qishloq xo’jaligiga tegishli maydonlardir.O’lkamiz katta yer boyligiga ega bo’lsada undan 
ham omilkorlik bilan foydalanish kerak.