Darslikdagi tenglamalar sistemasi misollarini yechishdagi yetishmayotgan metodlar va ma’lumotlar. Murtozaqulov Zafar Madat o’g’li Boranbayev Ruslan Erjan o’g’li

Masalan:10 ta o’quvchini bir qatordagi 10 ta stulga necha xil usulda o’tkazish mumkin.
Yechish: 1-stulga o’quvchilarning o’tirish imkoniyatlari soni 10ta, 2-stulga o’quvchilarning o’tirish imkoniyatlari soni 9 ta, chunki bitta o’quvchi birinchi stulga o’tirgan, demak ikkinchi stulga qolgan 9 tasidan biri o’tirish imkoniyatiga ega. Shu tariqa jarayonni davom ettiradigan bo’lsak, 10-stulga o’tirishi mumkin bo’lgan bitta o’quvchiqoladi. Bundan kelib chiqadiki, hamma imkoniyatlar soni
Javob: 10!
Misol: 4ta a, b, c, d elementdan 2 tadan olib tuzilgan kombinatsiyalar soni nechta?
Yechish: 2 ta elementli tanlashlar sonini tuzamiz:
{a, b}; {a,c}; {a,d}; {b,c}; {b,d}; {c,d} – ularning soni 6ta.
Bu yerdagi tanlashlar faqat tarkibi bilan farqlanganligi uchun guruhlash formulasidan foydalanamiz: = =6. Javob: 6 ta.
Yuqorida ko’rsatilgan ikkita misol o’quvchilarga tushunarli va shu masalalarga o’xshagan bir nechta masalalar berilgan holda ularni yechimini topishda qiyinlilikka uchrashlari ehtimoli kam. Ammo o’rinlashtirish formulasiga oid misol va masalalarni yechish ko’nikmasini hosil qilish uchun mavzuni maktab o’quvchilariga quyidagicha tushuntirish metodikasini tanlash samarali natija beradi.
Ya’ni eng avvalo barcha tushunchalarning ta’riflari va ularga oid bir qator masalalarni tushuntirish lozim.
Ta’rif – 1. 2ta nomalumlarni o’z ichiga olgan 2ta tenglamalardan tashkil topgan sistemaga ikki nomalumli tenglamalar sistemasi deyiladi
Misol:
Tenglamalar sistemasini yechishning quyidagi usullari bor:
O’rniga qo’yish usuli . Berilgan tenglamalar sistemasida birinchi tenglamadagi bir nomalumni ikkinchi nomalum orqali ifodalab ikkinchi tenglamaga qo’yib hisoblanadi
Misol:
Yechish: → , endi ikkinchi tenglamadagi x ni o’rniga qo’yamiz
→ → →
Endi birinchi tenglamadagi y ni o’rniga natijani qo’yib x ni qiymatini topamiz
, → →