Дарслик./Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ., Топилдиев С. Р. –Т

10.4.2-Расм. Меҳнат бозорининг вазифалари ва унга таъсир этувчи 
омиллар 
Меҳнат бозори 
Меҳнат бозорининг вазифалари 
Ишчи кучини такрор ишлаб чиқаришга 
кўмаклашиш 
Ишчи кучини тақсимлаш ва қайта 
тақсимлаш 
Ишчикучимобиллигинифаоллаштириш 
Меҳнат унумдорлигини ўстиришни 
рағбатлантириш 
Аҳоли даромадлари ва турмуш даражасини 
оширишга шароит яратиш 
Меҳнат бозорига таъсир этувчи 
омиллар 
Демографик омиллар 
Ижтимоий омиллар 
Ташкилий-ҳуқуқий омиллар 

---

180 
Меҳнат бозори амал қилиш механизмининг муҳим компонентларига 
қуйидагилар киради: 
- ишчи кучига талаб. У меҳнат бозоридаги ишчи кучига бўлган 
ижтимоий эҳтиёжнинг умумий ҳажмини ифодалайди; 
- ишчи кучи (меҳнат) таклифи, ишлашни истаётган ишчи кучининг 
умумий миқдори. Ишчи кучи жинси, ёши, маълумоти, касб-кори, малакаси 
нуқтаи назардан турли таркибда намоён бўлади; 
- ишчи кучи баҳоси ишчи ва ходимларнинг иш ҳақида ифодаланади, иш 
ҳақи товар қийматининг пулдаги ифодаси, бозор баҳосидир;
- ишчи кучи қиймати. Ишчи кучи қиймати уни такрор ишлаб чиқариш 
учун зарур бўлган моддий ва номоддий неъматлар, хизматлар қиймати билан 
белгиланади; 
- рақобат. Рақобат иш берувчилар ўртасида юқори малакали
 
10.4.3-расм. Меҳнат бозори таркиби (сегментлари)
1
ишчи кучини жалб этиш учун олиб борилса, ёлланма ходимлар ўртасида 
юқори ҳақ тўланадиган иш ўринлари учун рақобат кураши юз беради. 
Шунингдек, иш берувчи ва ёлланма ходимлар ўртасида ишга ёлланиш 
шартлари юзасидан рақобат бўлади (10.4.4-расм). 
1
Муаллифлар томонидан тузилган. 
Меҳнат бозори 
Энг юқори малакали 
мутахассислар бозори 
Ишчи касб-корлари меҳнат 
бозори 
Қолдиқ меҳнат бозори 
Малакали кадрлар бозори 
Кам малакали ходимлар ва хизмат 
кўрсатиш соҳаси меҳнат бозори 
Норасмий меҳнат бозори 

---

181