Dars maqsadlari: Ta`limiy maqsadi

Fosforning biologik roli

Fosfor, azot va kaliy kabi eng muhim element, u siz hayot bo’lmaydi. Fosfor tirik to’qima protoplazmasi, xromosom, vitaminlar, fermentlar va boshqalar tarkibiga kiradi, o’simliklar va hayvonlar organizmlarida azotli moddalar va uglevodlarning hosil bo’lishida hamda aylantirishlarida ishtirok etadi. Tirik organiznlrda fosfor suyuq, mushaklar, miya to’qimalari va nerv tolalarida mavjuddir. Katta yoshdagi kishi organizmida 4,5 kg fosfor bo’ladi. Inson fosforsiz harakatlana olmaydi, ovqatlana olmaydi, ko’paymaydi, nafas va fikrlay olmaydi. Akademik A.E.Fersman fosforni “hayot va fikrlash” elementi degan edi. Deyarli barcha muhim fiziologik jarayonlar tarkibida fosfor bo’lgan moddalarning o’zgarishi bilan bog’liqdir.

Umuman azot kabi fosfor va uning turli birikmalari hayotning asosi ekanligi fosfor oqsil tarkibiga kirishi, tirik organizmlardagi va tabiatdagi moddalarning aylanish jarayonida uning roli juda katta ekanligi isbotlangan. Quyidagi jadvalda azotli, kaliyli, fosforli mineral o’g’itlarning turlari va mahsulotdagi quruq moddaga nisbatan hisoblangandagi ozuqa modda miqdori keltirilgan.