Дарс интизоми ва паст ўзлаштиришнинг ўзаро боғлиқлиги

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI


O‘QUVCHILARNI KASB-HUNARGA YO‘NALTIRISH VA PSIXOLOGIK -PEDAGOGIK RESPUBLIKA TASHXIS MARKAZI



O’quv motivatsiyasining yo’nalganligini tashxis qilish
(7-11-sinf o‘quvchilari uchun)

Toshkent-2021-yil
Dars intizomi va past o’zlashtirishning o’zaro bog’liqligi

Dars intizomi uzoq yillar davomida pedagoglarning diqqat markazida bo’lib kelgan. Hozirgi davrda ham bu muammo dolzarbligicha qolmoqda Maktab ta’limining, tarbiyaning demokratik usuli o’quvchilarning intizomiga o’z ta’sirini o’tkazmay qolmadi. Maktab o’quvchilari faolroq, tashabbuskor, mustaqildirlar va intizomga mutlaqo, so’zsiz rioya qilishni xohlamaydilar. Bu jihatlar o’qituvchilarni jiddiy tashvishga solmay qo’ymaydi, chunki bu o’zgarishlar qaysidir ma’noda ijobiy bo’lsada, o’quv jarayonida sezilarli qiyinchiliklarni keltirib chiqarib, uning natijasiga va o’quvchilarning bilim darajasiga salbiy ta’sir ko’rsatadi.

Dars intizomi deganda nima nazarda tutiladi.? Avvalambor, u o’quvchilardan darslarga muntazam qatnashish, uy vazifalarini vaqtida vijdonan bajarish, darslarda va tanaffus vaqtida intizom saqlash, barcha o’quv vazifa va topshiriqlarni aniq bajarishni talab etadi. Shuningdek, o’quvchining o’qituvchi va pedagoglar, maktab ma’muriyatining talablarini so’zsiz bajarishidir. Intizomning buzilishi darslarni o’tishda qiyinchiliklar tug’diradi, kelgusida ham bu o’quvchilarning jamiyatda, mustaqil hayotda ham o’zini tutishga xalaqit beradi. Intizomsiz o’quvchilar ko’p hollarda maktabni bitirib ketgandan keyin ham mehnat intizomini buzadilar, bezorilik, jamiyatga zarar keltiradigan huquqbuzarliklarni sodir etadilar.
Dars intizomining buzilishi birinchi galda o’tilayotgan mavzuning o’zlashtirilmasligiga, o’quvchilarda zarur bilim, malaka va ko’nikmalarning shakllanmasligiga bevosita bog’liq. Darslarni o’zlashtirmaslik muammosi nafaqat o’qituvchilar, ota-onalarni balki o’quvchilarning o’zlarini ham tashvishga soladi. Chunki birinchi “2” bahoni olgan bolada avvaliga o’qishga xohish yo’qoladi, keyinchalik esa u shunchaki darslarni qoldiradi yoki “tarbiyasi qiyin” o’quvchiga aylanadi. Bu esa ko’p hollarda uning xulqida salbiy holatlarning namoyon bo’lishiga asosiy sabab bo’ladi. Shu tariqa ular turli noformal “ko’cha guruhlari”ga qo’shilib qoladilar va bu erda o’zlarini juda qulay his qiladilar. Natijada esa juda ayanchli holatlar yuzaga kelishi, ya’ni bezorilik va huquqbuzarlik holatlari sodir etilishi ehtimoldan xoli emas.