Daromad soligʻi

Daromad soligʻi

Daromad soligʻi — moliya yilida soliq solinadigan daromadga ega boʻlgan jismoniy shaxslar (fuqarolar) ning soliq solinadigan jami daromadlaridan, yuridik shaxslar (tashkilotlar, xoʻjaliklar, korxonalar va b.)ning soliq solinadigan jami daromadi (foydasi)dan undiriladigan toʻgʻri, umumdavlat soligʻi. Buyuk Britaniyada 1842 yildan, Yaponiyada 1887 yildan, Germaniyada 1891 yildan, AQShda 1913 yildan, Fransiyada 1914 yildan joriy qilingan. Sobiq SSSRʼda 1922 yil 16-noyabrdagi Dekretga koʻra daromad-mulk soligʻi degan umumiy nom bilan joriy qilingan va 1924 yildan daromad soligʻiga aylantirilgan hamda 1991 yilgacha ishchi va xizmatchilarning maoshidan tabaqalashgan shkala boʻyicha undirilgan (100 soʻmdan 8 soʻm 20 tiyin, 100 dan yuqori summadan 13% miqdorida). Oʻzbekiston Respublikasida daromad soligʻi undirish tartibi 1998 yil yanvardan amalga kiritilgan Oʻzbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga muvofiq olib boriladi. Kodeksga koʻra yuridik shaxslarning solik solinadigan jami daromadi (foydasi)ga 26 foizlik stavka boʻyicha soliq solinadi (2001). Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari daromad (foyda) soligʻi, qoʻshilgan qiymat soligʻi, ekologiya va boshqa soliqlar hamda yigʻimlar oʻrniga byudjetga yalpi daromad soligʻi toʻlaydilar (22—50% darajasida). Daromad soligʻi undirishda soliq toʻlovchilar uchun bir qator chegirmalar va imtiyozlar nazarda tutilgan.