Daminov t. A., Xalmatova b. T. Boboyeva u. R

SURUNKALI BUYRAK YeTIShMOVChILIGI

Surunkali buyrak yetishmovchiligi ko’pincha surunkali glomerulonefrit va pielonefrit, modda almashinuvi kasalliklari, shu jumladan qandli diabet, amiloidoz, shuningdek podagra va boshq. bilan bog’liq. Surunkali buyrak yetishmovchiligi ko’pincha tizimli qizil boricha, revmatoid artrit, trombositopenik purpura, qonning boshqa kasalliklarida, asosan mielom kasalligida rivojlanadi. Ba'zi holatlarda surunkali buyrak etishmovchiligi tugma kasalliklar (buyrak polikistozi va gipoplaziyasi) bilan, irsiy nefrit, ionlantiruvchi nurlanish ta'siri, qo’rqoshin bilan zaharlanish, alkogol surrogatlari, analgetiklar, oltin va platina dorilari, antibio’tiklarni qo’llash bilan bog’liq. Surunkali buyrak etishmovchiligi rivojlanishini funsiyasi yo’qotilmagan nefronlar sonining progressiv kamayishi, saqlangan nefronlarning oshib boruvchi yuklamasi va keiynchalik atrofiyasi bilan bog’lashadi. Bunda suv-tuz almashinuvi va kislota-ishqor barharorligi izdan chiqishi ortib boradi, azo’tli shlaklar to’planishi ancha ortadi, bu uremiya simptomlari namoyon bo’lishigaa sharoit yaratadi. Asosiy kasallikga bog’liq ravishda surunkali buyrak etishmovchiligida suv va tuz ushlanib qolishiga moyillik, aretrial gipertenziya, yo’ki, aksincha, suv va tuz yogo’tilishiga moyillik va arterial bosim pasayishi ustun kelishi mumkin. Buyrak funksiyasining 10-15% saqlanganda uremiya rivojlanishini maxsus parhez yo’rdamida saqlab turish mumkin. Funksiyaning 10% dan kami saqlanganda, hatto parhezning eng qat'iy tartibi belgilangan bo’lsa ham uremiya simptomlari progresslanishi mumkin, qonni ekstrakorporal tozalashga zaruriyat tog’iladi.

Morfologik o’zgarishlar surunkali buyrak yetishmovchiligining barcha turlarida nefroskleroz bilan xususiyatlanadi, u asosiy kasallikga nisbatan qator spesifik belgilariga ega. Masalan, glomerulonefritning oxirgi bosqichlarida kalavalarning chandiqli o’zgarishi kuzatiladi, bu buyraklar vazni va olchamlari o’zgarishiga olib keladi. Pielonefritda buyrak parenximasida o’choqli zichlashishlar, chandiqli kapsula bilan oralgan yiringli bo’shliqlar, ko’sacha va jom shilliq qavatida chandiq va yaralar, buyrak sorgichlarining nekrozi kuzatiladi.

Buyrak yetishmovchiligi bilan bog’langan birinchi sezgi kech paydo bo’lishiga mumkin, ya'ni ifodalangan uremik o’zgarishlar sodir bo’lganda. Erta shikoyatlar umumiy xususiyatga ega (masalan, holsizik, tez charchashlik, og’izdagi quruqlik, pasayishi, ishtaha kamayishi, chanqash ba'zida, tez-tez siyish). Bemor ko’zdan kechirilganda yuz shishinharog’i, teri rangparligi, nafas chiharishda havoning mochevina hidiga o’xshashi diqqatni tortadi. Ko’pincha bo’ldir mushaklarida tortishishlar, suyaklardagi og’riqlar, uyqu buzilishi qayd qilinadi. Azo’temiyaning bora-bora ortishi natijasida go’shtli ovqatlarga ijirg’anish, ko’ngil aynishi va och qoringa chusish, bosh og’rishi, tinch holatda hansirash, yuqori arterial bosim paydo bo’ladi. Ayo’llarda hayz sikli buzilishlari erta paydo bo’ladi, bachadon qon ketishlari mumkin, erkaklarda impo’tensiya rivojlanadi. Surunkali buyrak yetishmovchiligining terminal bosqichiga kelib diurez ko’pchilik holatlarda kamayadi, ovqatlanishning turg’un jodan chiqishi yuzaga keladi - bemorlar katastrofik ravishda o’zishadi, bunda ko’pincha katta shishlar shakllanadi. Surunkali buyrak yetishmovchiligining terminal bosqichiga o’tganida perikardit vujudga keladi. Bunda tosh ortida va epigastral sohada og’irlik hissi, og’riq seziladi, bemorlar tushakda majburiy holatni egallashadi, o’tirgan yo’ki biroz engashgan holatda yoki chap yonboshida yuzi bilan pastga yo’tgan holda. Ahvoli yomonlashgan sari qushini yogo’tish bilan birga tirishish xurujlari, kuchayib boruvchi uyquchanlik, harakat bezovtalanishi, alahlash, koma kuzatiladi.

Surunkali buyrak yetishmovchiligini davolashning asosiy tamoyili qonni buyrak tomonidan tozalanishi kamayganligi holatiga bemor hayo’t tarzini va ovqatlanish tartibini moslashtirishdan iborat. Buning uchun qabul qilinayo’tgan oqsil miqdori asta-sekin kamaytiriladi, kislo’talar, kaliy, va korsatmalar bo’yicha natriy qabul qilish pasaytiriladi. Oqsil parchalanishi sekinlashtiruvchi dori vositalari qo’llaniladi, masalan anabolik steroidlar. Ovqatning umumiy kaloriyaligi ko’paytiraladi. Suv va tuzni yo’qotishga moyillik bo’lganda ularni ko’p miqdorda qabul qilish tavsiya qilinadi. Terminal bosqichda qonni tozalash uslublari (gemodializ, gemofiltrasiya, peritoneal dializ) va buyraklar transplantasiyasi qo’llaniladi. Surunkali buyrak yetishmovchiligi terminal bosqichida davolash tadbirlari olib borilmasa tezda olim bilan tugashi sodir bo’ladi.
Buyrak yetishmovchiligining bolalardagi xususiyatlari

Bolalardagi buyrak yetishmovchiligining asosiy sabablari operasiyadan keyingi shok (asosan chaqaloqlarda), qusish bilan kechuvchi kasallik, ich ketishi, suvsizlanish, o’tkir infeksiyalar, sepsis, o’tkir gemoliz, anafilaktik reaksiyalar, nefro’toksik zaharlar bilan zaharlanish, buyraklarning tug’ma zararlanishi, buyrak venalari trombozi, og’ir kasalliklarda suyuqlik va elektrolitlarning haddan tashhari ko’p kiritilishi hisoblanadi. To’g’ilganidan keyin o’tkir buyrak yetishmovchiligi rivojlanishi buyraklarning postloq nekrozi bilan bog’liq bo’lishiga mumkin.

Konservativ davolash bola yoshi va uning tana vaznini hisobga olgan holda olib boriladi, infuzion terapiya dori vositalarini kiritishning qat'iy ketma-ketligi saqlangan holda (avval geparin, keyin eufillin, glyukokortikoidlar, glyukoza insulin bilan, xlorid natriyning izo’tonik eritmasi, kokarboksilaza, yurak vositalari) amalga oshiriladi. Giperkaliemiyada - kalsiy glyuqonati, anabo’lik gormonlar (glomerulonefrit yogligida); asidozda - natriy gidrokarbonati; alkalozda - glyukokortikoidlar, geparin, veroshpiron (giperkaliemiya bo’lmaganida).

O’tkir buyrak yetishmovchiligida bolalarda, asosan hayo’tining birinchi ikki kunligida bashorat juda ham jiddiy. Profilaktikasi tug'ma va irsiy buyrak kasalliklarni erta tashxislashdan iborat. Bunday bemorlarni turli stress holatlaridan asrash kerak, ularga emlashlar mumkin emas; zarurat bo’lganda infeksion kasalliklarni faol davolash zarur.

Surunkali buyrak yetishmovchiligi erta bolalik yoshida juda ham kam ho’llarda tipik kechadi. Surunkali buyrak yetishmovchiligi uzoq vaqt kompenasasiyalangan bo’ladi. Ammo tana vazni ortishi bilan dekompensasiya darajasi ham ortadi. Interkurrent kasalliklar, asosan infeksion, terminal bosqichning erta kelishiga imkon yaratadi. Maxsus ko’rsatmalar asosida buyrak ko’chirishi amalga oshiriladi.
TEMIR YeTIShMOVChILIK KAMQONLIGI

Temir yetishmovchilik kamqonligi (TEK) - temir tanqislikligining ko'rinishi bo’lib, birlik qon hajmida va eritrositlarda gemoglobin konsentrasiyasining kamayishi, mikrositoz, anizositoz, poykilositoz, rang ko’rsatgichining pasayishi, qon zardobida temir va ferritin miqdorining kamayishi, transferrinning temir bilan past darajada to’yinishi, temir boqlovchi xususiyati va eritrositar pro’toporfirinning oshishi bilan xarakterlanadi.

TEK bolalik davrida kamqonlikning eng ko’p korinishidan biri hisoblanadi. Bola hayo’tining ikkinchi yilida va o’smirlik davrida, erta yoshdagi bolalarda juda ko’p kuzatiladi. Yashirin temir tanqisliklik davri temir yetishmovchilik kamqonligidan 1,5-2 marta ko’p uchraydi.

Temir yetishmovchilik kamqonligi sabablari:

1. Tug’ilganda temir miqdorining kamligi. Xavf guruhi: chala tug’ilganlar; homiladorlik vaqtida kamqonlikka uchragan onalar, shuningdek "tashlandiq bolalar"; homila ichi rivojlanishidan orqada qolgan bolalar; perinatal davrda ko’p qon yo'qotgan bolalar.

2. Alimentar omillar - temir yetishmovchiligi kamqonligining yetakchi sababi. Xavf guruhi: moslashtirilmagan aralashmalar bilan sun'iy ovqatlantiriladigan bolalar; qo’shimcha ovqatni kech berish; har qaysi yoshda faqat osimlik, sabzavo’tlar bilan ovqatlantirish; rasionda sutni ko’p ishlatish (sutkada 0,5 l dan yuqori).

3. Temirni ko’p miqdorda yogo’tish yo’ki unga bo’lgan yuqori talab. Xavf guruhi: o’tkir va surunkali yuqumli kasalliklar, asosan oshqozon-ichak trakti; oshqozon-ichak traktining surunkali noinfeksion, yalliglanish kasalliklari (malabsorbsiya sindromida temirni ko’p yogo’tish yo’ki yetarli darajada organizmga tushmasligi); yaqqol (melena, burundan qon ketish, gematuriya va boshqalar) va yashirin qon ketishi; yuvenil gormonal o’zgarishlar; toksik omillar; essensial.

Temir tanqislikligida birinchi o’zgarish to’qimalarda sodir bo’ladi- to’qimada temir zahirasi kamayadi, zardobda ferritinning kamayishiga olib keladi, keyin transferrinning temir bilan to’yinishi pasayadi, zardobning umumiy temir bog’lovchi xususiyati ortadi va erkin eritrositar pro’toporfinlar miqdori - gem manbalari ko’tariladi. Yuqorida korsatilgan o’zgarishlar bola qon zardobida temir miqdori va

gemoglobin konsentrasiyasi, eritrositlar hajmining pasayishigacha, ya'ni kamqonlik rivojlanishidan ollin kuzatiladi.

Gemoglobinning pasayish darajasiga harab, anemiyaning yengil (gemoglobin 90-110g/l), orta-og’ir (60-80 g/l) va og’ir (gemoglobin 60 g/l dan kam) turlari ajratiladi. Klinik ko’rinishida quyidagi sindromlar kuzatiladi:

Astenonevro’tik sindrom: tez charchash, qo’zg’aluvchanlik, asabiylashish, emosional no’turg’unlik, ko’p terlash, jismoniy va psixomo’tor rivojlanishdan orqada qolish; lanjlik, asteniya, apatiya, ishtaha pastligi, diqqat e'tiborni pasayishi, hushdan ketish, katta yoshdagi bolalarda bosh og’rishi, bosh aylanishi, quloqlarda shovqin, ko’z oldida bijirlash, yurak sohasida ogriq, shuningdek, ishtaha va hid bilishning o’zgarishi, dizurik buzilishlar.

"Epitelial"sindrom. Terining oqimtirligi (asosan kaftda, tirnoqlarda, shilliq qavatlarda va quloq supralarida; terining quruqligi va kepaklanishi; teri, tirnoq, soch, og’iz shilliq qavati, tilning distrofik o’zgarishi (og’iz burchagida bicqilish, angulyar stomatit, til sorgichlarining yassiligi, laklangan til, tilning qizarishi, atrofik glossit), qattiq ovqatlarni yutishning buzilishi; gastrit; duodenit, malabsorbsiya va maldigestiya bilan kechuvchi enteropatiya, no’turg’un najas; ko’ngil aynashi; ba'zida terining alebastr-yashil rangda bo’lishiga (xloroz) kuzatiladi.

Yurak qon-tomir sindromi: taxikardiya, arterial gipo’toniyaga moyillik, yurak tonlarining susayishi va yurak nisbiy chegarasining kengayishi, yurak cho’qqisida funksional sistolik shovqin, ba'zida yirik tomirlar ustida shovqin eshitilishi.

Mushak sindromi: gipo’toniya, tez charchash, peshobni ushlab turaolmaslik, qabziyat. Ikkilamchi immunitet tanqisligi sindromi: temir yetishmasligini yanadi og’irlashishiga olib keluvchi tez-tez ORVI, pnevmoniya, ichak infeksiyalari bilan kasallanish.

Temir yetishmasligi kamqonligining tashqiso’ti gematologik ko’rsatgichlarning siljishini aniqlashga asoslangan - gemoglobinning pasayishi (5 yoshgacha 110g/ldan kam va katta yoshdagilarda 120 g/ldan kam), rang ko’rsatgichi 0,8dan past, bitta eritrositda gemoglobinning o’rtacha miqdori 927 pg/eritrositdan past, eritrositlar o’rtacha hajmining pasayishi, temir almashinuvi ko’rsatgichi - qon zardobida ferritinning pasayishi (30 ng/mldan past), transferrinning temir bilan toyinganligi (25%dan past), temir (11,6 mkmol/l dan past; qon zardobida umumiy temir bog’lovchi funksiyasining yuqoriligi (50 mkmol/ldan yuqori. Laborator belgilariga shuningdek, mikrositoz, anizo va poykilositoz kiradi. Rang korsatgichining pasayishi temir etishmovchiligining erta bosqichlarida rivojlanmaydi, shuning uchun normoxrom rang ko’rsatkichi temir yetishmovchilik kamqonligini inkor hilmaydi. Eritrositlar sonining pasayishi faqatgina og’ir kamqonliklarga xarakterlidir. Suyak ko’migida eritropoezning yosharish belgilari xarakterlidir, bu qonda retikulositoz bilan tasdiqlanadi.

Differensial tashqis juda kam uchraydigan mikrositar gipoxrom kamqonliklar bilan o’tkaziladi: talassemiya, kumush simob bilan zaxarlanish; sideroblast kamqonlik.

Davosi. Kamqonlikning og’ir shakllarida stasionar davo ko’rsatiladi.

Bolalarning kun tartibi faol bo’lishiga kerak, ko’proq toza havoda bo’lishiga zarur. Parhez bilan temir tanqislikligini bartaraf etish mumkin emas- temir dorilari tavsiya qilish kerak. Pediatriyada temir dorilarini tavsiya qilishning umumiy usullari quyidagilar:

• 
  Dorilarni asosan ichishga tavsiya qilish, parenteral yuborishni cheklash, chunki, dorilarning nojo’ya ta'siri yuqori bo’ladi (allergik reaksiya, in'eksiyadan keyingi abssess va flebitlar, gipo’tenziya, bakterial infeksiyalarga xafv yuqori, gemosideroz va boshqalar);
  
• 
  Dorining sutkalik dozasi elementar temir bo’yicha 5-6 mg/kg; yuqori doza davo samaradorligini oshirmaydi, ammo katta nojoya ta'sir ko’rsatadi, dorining sutkalik dozasi uch qabulga bo’linadi;
  
• 
  Davoning birinchi bir necha kunida bemor dorini qabul qilishini aniqlash uchun dozasi ikki barobarga kamaytiriladi;
  

• 
  Temir dorilarni qabul qilishning muddati 3 oydan kam bo’lmasligi kerak, birinchi bosqichda bu gemoglobin miqdorini va temirni periferik za?irasini toldiruvchi terapiya hisoblanadi, ikkinchi bosqichda temirning to’qimadagi zahiralarini tiklash zarur va uchinchi bosqichda qaytalanishga harshi tadbirlarni qo’llash lozim;
  
• 
  Temir dorilarini ovqatlanish oraliqida berish va ularni sabzavo’t yo’ki meva sharbatlari bilan ichish kerak, temir dorilarini sut bilan ichish man qilinadi.;
  
• 
  Temir preparatlari bilan birga askorbin kislo’ta va Vit Ye birga tavsiya qilish davo samarasini oshiradi;
  
• 
  Maxsus korsatma bo’lmaganda temir dorilari bilan birga vit V6 va vit V12, folat kislo’ta tavsiya qilishni xojati yo’q;
  
• 
  Temir dorilarni parenteral tavsiya qilishga korsatmalar: ichakda sorilishning buzilishi, temir dorilarini ichganda qabul qilaolmaslik. Preparatlar vena ichiga 25 mg dozada tomchilab yuboriladi, keyin 3 kunda 50 mg yuboriladi. Kurs tamomlangandan keyin temir dorilari ichishga buyuriladi.
  
• 
  Temir dorilarini qo’llashda kutilayo’tgan natijalar: 72-96 soatdan keyin retikulositozning ko’tarilishi va 7-10 kundan keyin gemoglobin miqdorining ko’tarilishi (yaxshi natija haftada 5 g/l ) hisoblanadi. Gemoglobin miqdori normallashtirilgandan keyin temir dorilari bilan davolash temirning to’qimadagi deposini tiklash uchun 4-6 haftagacha davom ettiriladi.Temir dorilari bilan davolash vaqtida qon zardobida uning miqdorini aniqlash ma'lumo’tli hisoblanmaydi.
  
• 
  Eritrositar massa quyish hayot ko'rsatmasiga asosan, gemoglobin miqdori 70 g/ldan kam bo’lsa buyurtiriladi. Toza qon quyishga shoshilmaslik zarur.
  

Profilaktikasi. Ayollarda temir tanqisligini oldini olishdan boshlanadi. Chala tug’ilgan bolalarda 1-oyligidan boshlab profilaktik doza sutka davomida 2 mg/kg beriladi. Bolalar ovqatlanishida tarkibiga temir dorilari qo’shilgan bo’tqalarni berish tavsiya qilinadi.
FOLAT TANQISLIK KAMQONLIGI

Folat tanqislik kamqonligi (FTK) megablast kamqonlikguruhiiga kiradi. Megablast kamqonlik (MK) - samarasiz eritropoez natijasidagi kamqonlik bo’lib, eritrositlarning shakllanishi va morfologiyasining o’zgarishi bilan xarakterlanadi.

FTK kam uchraydigan kasallik, ko’krak yoshidagi bolalarda, asosan chala tug’ilganlarda kuzatiladi.

Etiologiyasi va patogenezi. Yetuk tug’ilgan, rasional tabiiy ovfatlanishda bo’lgan chaqoloqlarda folat kislo’taga talab qoniharli bo’ladi.

Sabablari: absobrsiyaning tug’ma buzilishi va folat almashinuvining buzilishi (kam qo’llarda), orttirilgan malabsorbsiya (seliakiya, ekssudativ enteropatiya); chala tug’ilganlarda folat kislo’taga bo’lgan talab yuqoriligi, gemolitik anemiyalar, ba'zi bir dorilar bilan davolanganda (meto’treksat; sulfanilamidlar; silga harshi dorilar), uzoq davom etuvchi infeksiyalar. Folat kislo’ta tanqisligi kamqonligi echki suti bilan bo’g’ilgan bolalarda kuzatiladi. Suyak iligida va periferik qonda megablast o’zgarishlar 3-3,5 oydan keyin paydo bo’ladi. Og’irlik darajasiga harab klassifikasiya qilinadi.

Klinikasi. Chala tug’ilgan bolalarda 3-6 oyligidan boshlab, lanj, anoreksiya, glossit, diareya, qon talashlar va bakterial infeksiya yuzaga keladi. Periferik qonda megablast o’zgarishlar, neytropeniya neytrofillar olchami kattalashgan, trombositopeniya kuzatiladi. Nevrologik buzilishlar xarakterli emas.

Diagnostikasi. Periferik qonda eritrositlar orasida megalositlar ustunlik qiladi - 10 dan 12 mkmgacha diametrdagi hujayralar, aylana yo’ki ellips shaklida bo’ladi. Eritrositlarning o'rtacha hajmi 100 dan 146 flga teng. Periferik qon surtmasida anizositoz va poykilositoz, neytrofillar gipersegmentasiyasi aniqlanadi. Suyak iligida eritroidli giperplaziya va barcha gemopoetik hujayralarning katta olchami xarakterlidir.

Differensial diagnostikasi. V12 tanqislikli kamqonlik bilan o’tkaziladi. Vit12 tanqislikligi kamqonligida peshobda metilmalon kislo’tasi ajralishi ko’tarilgan, uni folat kislo’ta kamqonligidan farqlaydi.

Davosi. Folat kislo’ta ichishga sutka davomida 2-5 mgdan tavsiya qilinadi, 3 kundan keyin samara bilinadi, davo muddati 3 kundan kam bo’lmasligi kerak. Bemorlarda davo samarasi bo’lmasa, vit 12 tanqisliklik kamqonligi haqida oylash kerak. Sorilish nuqsonida folat kislo’ta parenteral tavsiya qilinadi. Chala tug’ilganlarga 2 oyligidan boshlab; talvasaga harshi va silga harshi sulfanilamidlar bilan davo olganlarga, seliakiya bilan kasallanganlarga va malabsorbsiyaning boshqa shakllarida xar kuni folat kislo’tasi 0,2-0,5 mg dozada tavsiya qilinadi.

TEST SAVOLLARI
1. O't-tosh kasalligi va o't chiqarish yo'llari diskeneziyasi orasidagi differensial diagnostika quyidagi belgilarga asoslangan:

a. Anamnez ma'lumotlari

b. jigar kolikasining qayta xurujlariga

v. rentgen tekshirish (xolesistografiya) ma'lumotlari

g. duodenal zondlash natijalariga

d. gastroduodenoskopiya ma'lumotlari

2. Revmatizm bilan ko'proq og'riydilar:

a.3-5 yoshda

b.5-7 yoshda

v. 7-8 yoshda

g.8-14 yeshda

d. xar kanday yoshda

3 Mitral yetishmovchilikda gemodinamik buzilishlar quyidagilarga asoslangan.

a. Chap bo'lmachadan chap qorinchaga o'tishda qon oqimiga to'sqinlik

b. sistola davrida chap qorinchadan chap bo'lmachaga qon oqiminig qaytishi

v. o'ng bo'lmachaga qon oqimini qaytishi

g. chap qorinchadan aortaga o'tishda qon oqimiga qarshilik

d. diastola davrida qon oqimini aortadan chap qorinchaga qaytishi

4 Mitral stenozda gemodinamik buzilish quyidagiga asoslangan:

a. Chap bo'lmachadan chap qorinchaga qon oqimi o'tishiga to'sqinlik

b. Sistolada chap qorinchadan chap bo'lmachaga qon oqimini qaytishi

v. o'ng bo'lmachaga qon oqimini qaytishi

g. chap qorinchadan aortaga o'tishda qon oqimigaqarshilik

d. diastola davrida qon oqimini aortadan chap qorinchaga qaytishi

5 Surunkali enterokolit - bu:

a. Yo'gon ichakning infeksion jaroxatlanishi

b. Ingichka va yo'gon ichaknig yalliglanish degenerativ jaroxatlanishi

v. yogon ichakning yalliglanishli yara jaroxati

g. yogon ichakning tugma anomaliyasi

d. gelmintlar bilan invaziyasi

6. Enterokolitda ogriglar intensivligini ortishi nima bilan boglig:

a. ovgatlanish bilan

b. och golish bilan

v. yogli ovgatlar is'temoli bilan

g. achish prosessini kuchaytiruvchi ozig moddalarini iste'mol gilish bilan

d. achchig va sho'r ovgatlar iste'mol gilish bilan

7 Enterokolitda ogriglar xarakteri:

a. Bir necha soatdan bir necha kungacha, defekasiyadan so'ng ogrig pasayadi

b. ogrig ichaklar churillashi bilan kechadi

v. butun gorin bo'ylab lokalizasiyalanadi

g. kunning xar xil vagtlarida paydo bo'ladi

d. barcha sanalganlar

8 Surunkali enterokolitda najasning xarakteri:

a. Najasda gon bo'lishi, ko'rinishi baga ikrasi ko'rinishida

b. najasda gon, shilimshig va yiring bo'ladi

v. najas malina jelesi ko'rinishida

g. najas suyug, xazm bo'lmagan ovgat aralash

d. najas noxush xidli, sintetik kley ko'rinishida

9 Revmatik xoreyada patologik jarayon joylashadig

a. miyaning po'stlog osti soxalarida

b. Bosh miya po'stlog gismida

v. orga miya tutamlarida

g. periferik nervlarda

d. miya gobiglarida

10 Revmatik karditning doimiy va erta simptomi bo'lib xisoblanadig

a. Ritmning buzilishi

b. Yurak soxasidagi ogriglar

v. xansirash

g. taxikardiya

d. tana xaroratining k¢tarilishi

11 Mitral stenozda gemodinamik buzilishlar darajasi kuyidagiga boglik:

a. revmatik prosessning aktivligiga:

b. Residivga garshi chora-tadbirlarni o'z vagtida o'tkazilishi

v. yurak glyukozidlarini muntazam gabul gilishi

g. surunkali infeksiya o'choglarini sanasiya gilishi

d. mitral teshikning torayish darajasiga

12 ¡tkir revmatik jaraen gancha davom etadi:

a. 6 oydan 1 yilgacha g. 1 oy

b. 4-6 xafta d. 1 xafta

v. 2 oy
13 Revmatizmga chalingan 5 yoshli bolaga aspirin dozasini ko'rsatingg

a. 0,2 g xar bir yil yoshiga g. 0,2 g/kg

b. 0,5 g/sut d. 0,5 g xar bir yil yoshiga

v. 0,1mg/kg sutkada
14 Bolada yurakning revmatik porogi - mitral stenoz. Yurak chegaralarining xolatig

a. ¡nga va yukoriga kengaygan

b. Chapga kengaygan

v. o'nga kengaygan

g. chap va yukoriga kengaygan

d. yurak chegaralari me'yorida

15 guyida ko'rsatilgan ko'rsatkichlardan gaysi biri revmatoid poliartrit uchun xos emas:

a. ASL-O, ASG, ASK titrlarining baland bulishi

b. SOEning tezlashuvi

v. gon zardobida Rfni topilishi

g. DFA testi kursatkichining ortishi

d. fibrinogenning ortishi

16.Revmatoid artritning gaysi formasida gormonal terapiya belgilanadig:

a. RA ning visseral ko'rinishlarida

b. seronegativ formasida

v. qon zardobida Rfni topilganida

g. aktivligining 2 darajasida

d. bo'gim formasida

17. Surunkali gepatitda gon analizida topiladig:

a. Avtraliya antigeni

b. S-reaktiv oksil

v. filadelfiya xromosomalari

g. RF-faktor

d. streptokinaza

18. Jigar sirrozida gondagi albumin fraksiyalari:

a. keskin pasayadi

b .keskin ko'payadi

v. me'yorida goladi

g. bir oz pasayadi

d. bir oz ko'payadi

19. Antral gastritda gorinda ogriglar paydo bo'ladi:

a. Ovgatlangandan so'ng 1,5-2 soat utib

b. ovgatlangadan so'ng 20-30 minut utgach

v. ovgatlanish vagtida

g. ovgatlanib bo'lgandan keyinrok

d. yogli ovgatlar iste'mol kilinsa

20. guyida ko'rsatilgan preparatlardan kaysi biri antasidlarga kiradig

a. vikalin g. no-shpa

b. mezim-forte d. furazalidon

v. atropin

21. guyida ko'rsatilgan preparatlardan gaysi biri antisklerotik ta'sir kiladi:

a. delagil g. prednizolon

b. furazalidon d. kurantil

v. retabolil

22. Norevmatik karditlarni paydo bo'lishiga kaysi go'zgatuvchilar sabab bo'ladig

a. viruslar, bakteriyalar

b. zamburuglar, mikoplazmalar

v. Parazitlar, pnevmosistalar

g. gijjalar, lyambdiyalar

d. riketsiyalar, viruslar

23. Norevmatik karditlar uchun xarakterli o'zgarishlarni toping:

a. Ko'prok miokard zararlanishi bilan kechadigan yalliglanish o'zgarishlari

b. yurak o'tkazuvchi sistemasidagi buzilishlar

v. Yurak va magistral tomirlar tugma nugsonlari

g. Ko'prok endokard zararlanishi bilan kechadigan yalliglanish o'zgarishlari sianoz bilan kuzatiluvchi xansirash xurujlari

d. Kuchli immun yalliglanishi

24. Qanday kasalliklar bilan ogrib utgandan so'ng orttirilgan karditlar shakllanadi:

a. ÕRVI

b. Gastroduodenitlar

v. Revmatoid artritlar

g. salmonellez

d. Modda almashinuv kasalliklari

25. ganday rentgenologik belgilar kech rivojlangan kardit uchun xarakterli:

a. Kardiomegaliya

b. "Tomchisimon" yurak

v. "Etikcha" shaklidagi yurak

g. " Utirgan urdak" shaklidagi yurak

d. Sharsimon yurak

26. Tugma karditlarni ekstrakardial kurinishlariga kaysi belgilar xos:

a. periferik sianoz

b. Statik funksiyalarni orgada golishi

v. Ovoz afoniyasi

g. artrit belgilari

d. Tugma nuksonlar

27. Karditlarni davolashda kaysi dorivor moddalardan foydalanish mumkin.

a. digoksin, indometasin

b. Strofantin, magniy sulfat

v. Digoksin, no-shpa

g. Korglyukon, sianokobalamin

d. korglyukon, kamfora

28. Ut yullari diskeneziyasining gipotonik tipi uchun xarakterli:

a. Ung kobirga ostida xurujsimon kattik ogrigni tutishi

b. uzok subfebrillitet

v. bemor umumiy axvolini yomonlashishi va sariklikni intensiv kupayishi

g. ung kobirga ostidla doimiy sust ogrigni bulib turishi

d. siydikni intensiv buyalishi

29. Norevmatik karditlarni asosiy klinik simptomi:

a. taxikardiya, yurak tonlarining bugiklashishi

b. taxikardiya, takillagan I ton

v. Bradikardiya, aritmiya

g. taxikardiya, II tonnni upka arteriyasida kuchayishi

d. taxikardiya, kuchli tarkok sianoz

30. Yurak xastaliklarga chalingan bemorlarga nechanchi parxez buyuriladig

a. №10 b. № 7 v. № 5 g. № 1 d. № 9

31. Jigar sirrozi uchun xarakterli emas:

a. limfa tugunlarini kattalashishi

b. talokni palpasiya kilinmasligi

v. sariklik

g. jigarnig kichiklashishi

d. kora talokning kattalashishi

32. Kuyida kursatilgan simptomlardan kaysi biri revmatizmning asosiy diagnostik kriteriyalariga kiradi:

a. xoreya

b. artralgiya

v. ertalabki xarakat tangligi

g. yurak yetishmovchligi

d. burundan kon ketishlar

33. Bolalarda surunkali gastritlarga olib keluvchi sabablar:

a. ovgatlanish rejimini buzilishi

b. ortikcha ovgat iste'mol kilish

v. kuruk ovgat iste'mol kilish

g. kattik va achchik taomlar iste'mol kilish

d. barcha sanalganlar

34. Laborator tekshirishlarning kaysi metodlari surunkali gastrit diagnostikasida kullanilmaydi:

a. gastrofibroskopiya

b. rentgenologik

v. radiometrik

g. EEG

d. oshkozon shirasini fraksion tekshirish

35. Antasidlarga kaysi preparat kirmaydi:

a. almagel g. gastrofarm

b. gidrokarbonat natriy d. vikalin

v. kuydirilgan magneziy

36. Antasid preparatlar kanday ta'sirga ega:

a. Oshkozon shirasining agressiv ta'siri intensivligini pasaytiradi

b. Oshkozon shillik kavati regenerasiyasini yaxshilaydi

v. spazmolitik ta'sirga ega

g. urin oluvchi terapiya sifatida foydalaniladi

d. xolinolitik ta'sirga ega

37. Kaysi patologik boskich revmatizmning patomorfologik jarayoniga xos emas:

a. kushuvchi tukima jaroxatlanmaydi.

b. mukoid bukish

v. fibrinoid bukish

g. skleroz

d. spesifik Ashof-Talalaev granulemalarining xosil bulishi

38. Revmatizmni tipik kurinishlariga kirmaydi:

a. revmakardit g. pnevmoniya

b. poliartrit d. xoreya

v. pankardit

39. 3 darajadagi aktivligi bilan kechgan revmatizm uchun xarakterli emas:

a. 10x109/l ortik neytrofil leykositoz

b. albumin globulin koeffisienti - 0,5

v. 40 mm/soat ortik SOE

g. S-reaktiv oksil (+++)

d. 2 darajali anemiya

40. Kuyida kursatilgan variantlardan kaysi biri revmatizmga xos emas:

a. Utkir, yarim utkir

b. chuzilib kechgan

v. surunkali

g. tuxtovsiz-residivlanuvchi

d. latent

41. Revmatizmni birlamchi profilatikasiga kirmaydi:

a. Yashash sharoitini yaxshilash

b. butun yil davomida bisillinoterapiya

v. chiniktirish

g. infeksiya uchoklarini sanasiya kilish

d. streptokokk infeksiyasiga karshi kurash

42. Revmatizm bilan kuprok ogriydilar:

a. 3-5 yoshda g. 8-14 yoshda

b. 5-6 yoshda d. xar kanday yoshda

v. 7-8 yoshda

43. Mitral stenozda kuzatiladi:

a. Yurak chukkichida 1 tonni karsillab eshitilishi

b. Yurak chukkisida sistolik shovkin eshitiladi

v. yurak chukkisida diastolik shovkin eshitiladi

g. puls tuzlashgan

d. AB kutarilishi

44. Revmatik poliatritga xos bulmagan simptomni kursating:

a. ogriglar kuchuvchi xarakterga ega

b. artrit belgilari simmetrik xarakterga ega

v. bugimda ertalabki tanglik kuzatiladi.

g. bugimda deformasiya kuzatilmaydi

d. asosan yirik bugimlar zararlanadi

45. Revmatizni davolashda kuyida kursatilgan preparatlardan kaysi biri tavsiya etiladi:

a. Aspirin, penisillin

b. Delagil, ampisillin

v. Aspirin, retabolil

g. Parasetomol, prednizolon

d. 5-NOK, delagil

46. Kuyida kursatilgan preparatlardan kaysi biri kuchlirok yalliglanishga karshi ta'sirga ega va revmatizmni davolashda kullaniladi:

a. ortofen, reopirin g. ortofen, parasetomol

b. ketotifen, analgin d. reopirin, aspirin

v. Analgin, aspirin

47. Kuyidagi kursatilgan preparatlardan kaysi biri yurak kiskaruvchanligini yaxshilaydi:

a. digoksin g. prednizolon

b. geparin d. delagil

v. kokarboksilaza

48. Surunkali gepatitga xos simptomni kursating:

a. limfa tugunlarini kattalashishi

b. Talokni palpasiya kilinmasligi

v. jigar kattalashishi, sariklik

g. jigarning kichiklashishi

d. Pasternaskiy simptomi musbat

49. Kuyida kursatilgan simptomlardan kaysi biri revmatizmning asosiy diagnostik kriteriyalariga kiradi:

a. xoreya

b. artralgiya

v . poliartrit

g. ertalabki xarakat tarangligi

d. yurak yetishmovchiligi

j. burundan kon ketishlar

e. Kardit

1. a, b, j. 2. a, v, ye 3. b,g, ye 4. b, v, g 5. a, d, j
50. Revmatizmda yurakning kaysi kobigi birinchi navbatda zararlanishi mumkin:

a) endokard g) endomiokard

b) miokard d) yurakning barcha kobiglari

v) perikard

51. Revmokarditga xos EKG dagi o'zgarishlar:

a) tishlar amplitudasini ortishi g) S-T intervalini manfiy bulishi

b) P-Q intervalini kiskarishi d) EKG da ¢zgarishlar yuk

v) P-Q intervalini uzayishi

52. Revmatizmni davolashda asetilsalisil kislotaning dozasini kursating:

a) 2-3 mg/ kg g) 0,2 g bolaning xar bir yoshiga

b) 5-10 mg/ kg d) 0,5 g bolaning xar bir yoshiga

v) 0,2 mg/ kg

53. 12 yoshli bolaga Bisillin-5 kancha dozada va necha kunda kilinadi:

a) 1 200 000 YeD 1 oyda 1 marta g) 1 500 000 YeD 1 xavftada 1mar

b) 1 500 000 YeD 1 oyda 1 marta d) 1 500 000 YeD 1 oyda 4 marta

v) 1 000 000 YeD 1 oyda 1 marta

54. Revmatizmning ikkilamchi profilaktikasi necha yil davomida utkaziladi:

a) 1 yil v) 3 yil d) 4 yil

b) 2 yil g) 5 yil

55. Revmatoid artritga xos bulgan simptomni kursating:

a. kuchuvchi xarakterga ega bulgan artrit

b. bugimlarda ertalabki tanglik

v. bugimlar deformasiyasi rivojlanadi

g. bugimlar deformasiyasi rivojlanmaydi

d. 3 oy va undan ortik davom etgan artrit

j. Artirit belgilari tez va izsiz yukoladi

1. b. v. d 2. A, v, d, 3. B, g, j, 4. A, g, d, 5. B, v, j
56. Laborator tekshirishlarning kaysi usuli surunkali gastrit diagnostikasida muxim axamiyatga ega:

a. gastrofibroskopiya

b. rentgenologik

v. radiometrik

g. EKG

d. oshkozon shirasini tekshirish

57. Revmatoid artritlarga kuyidagi simptomlardan kaysilari xos :

a. ertalabda xarakat tangligi g. 2-3 oy davom etuvchi artrit

b. xoreya simptomlari d. bugim ankilozi

v. deformasiya rivojlanmaydi j. yurak soxasida ogriglar

1. a, g, d, 2. B, g, j 3. A, b , d 4. B, ,v, d 5. A, d ,j
58. Revmatoid artritga xos bulgan laborator simptomlar:

a. leykositoz g. S-reaktiv oksil ++

b. leykopeniya d. HBS -antigen ++

v. SOE tezlashishi j. RF- musbat

1. a, v, g, j 2. A, b, d, j 3. b, v, g, j 4. a, v, g, d 5. a, b, v, g
59. Revmatizmni keltirib chikaruvchi etiologik omilni kursating:

a) S-guruxiga mansub g-gemolitik streptokokk

b) A- guruxiga mansub g-gemolitik streptokokk

v) Kuk yiringli tayokcha

g) Tilla rang stafilokokk

d) Borde-Jangu tayokchasi

60. Revmatik patomorfologik jarayonda kaysi boskich kuzatilmaydi:

a) Mukoid bukish g) granulyoma xosil bulishi

b) fibrinoib bukish d) skleroz boskichi

v) kizil jigarlanish

61.Revmatizmning asosiy diagnostik mezonlariga kirmaydi:

a) kardit g) anulyar eritema

b) poliartralgiyalar d) revmatik teri osti tugunchalari

v) kichik xoreya

62. Revmatik miokardit klinikasiga kaysi simptom xos emas:

a) yurak tonlarini bugiklashishi g)dagal diastolik shovkin

b) Nafis sistolik shovkin d) taxikardiya
63. Kaysi laborator tekshiruvlar surunkali gepatitni tasdiklaydi

a. umumiy oksil va uning fraksiyalari

b. kondagi kalsiy va fosfor mikdori

v. konda transaminazalar (ALT va AST) mikdori

g. konda ishkoriy fosfataza mikdori

d. bilirubin mikdori

j. konda LE xujayralarini aniklanishi
1. b, v, j 2. a, v, g 3. a, v, d 4. b, v, d 5. v, g, j
64. Kaysi gurux preparatlari gepatoprotektorlar guruxiga kiradi:

a. apkosul d. LIF-52

b. Xolenzim ye. lipamid

v. mezim-forte j. asparkam

g. essensiale-forte z. galstena

1. a, g, d, z 2. b, v, j, z 3. a, v, ye, j 4. a, b, ye,j 5. b, g, ye, z

65. Surunkali duodenit uchun xos klinik simptomni kursating:

a. Shetkin-Blyumberg simptomi musbat

b. gorinning piloroduodenal soxada ogrig

v. Mendel simptomi musbat

g. gorinning palpasiyasida yugon ichak aniklanadi va palpasiya ogrigli

d. teri koplamlari okish-sargimtir

66. Surunkali duodenitni diagnostikasida asosiy tekshiruv usuli:

a. Gastroduodenofibroskopiya

b. UZI

v. Rentgenologik tekshiruv

g. Oshkozon shirasini fraksion tekshirish

d. Konda fermentlar mikdorini aniklash

67. Surunkali gastroduodenitni asosiy patogenetik davosiga kiradi:

a. antibiotiklar

b. nitrofuran kator preparatlari

v. antasidlar

g. glyukokortikoidlar

d. gemodez

68. Kaysi preparat miokardni kiskaruvchi xususiyatini oshiradi:

a. eufillin g. kokarboksilaza

b. geparin d. panangin

v. digoksin

69. Normada kondagi boglanmagan bilirubin mikdori:

a. 0-4 mkmol/l

b. 4 - 6 mkmol/l

v. 1 0- 14 mkmol/l

g. 6 - 10 mkmol/l

d. 15 - 28 mkmol/l

70. Yurak faoliyatini yaxshilovchi gurux preparatlarini kursating:

a. digoksin, KKB, ATF, riboksin

b. digoksin ATF, lidaza, geparin

v. riboksin, KKB, galstena, OMES

g. riboksin, panangin, prednizolon, delagil

d. panangin, LIF-52, aspirin, lidaza

71. Revmatik xoreya uchun xos klinik simptomlarni kursating:

a. giperkinezlar d. yuzini burishtirish

b. talvasalar j. "akusher kuli"

v. muskul gipotoniyasi

g. gilaylik

1. a, b, g 2. a, v, d 3. b, g, j 4. a, g, j 5. b, d, j

72. Revmatizmning asosiy diagnostik kriteriyalarini kursating:

a. xoreya g. kardit

b. poliartralgiyalar d. toksik eritema

v. anulyar eritema e. Poliartrit j. ensefalit

1. a, v, g, ye 2. a, b, d, j 3. b, v, g, ye 4. a, b, v, g 5. v, g, d, j

73. Norevmatik karditlarga xos klinik simptomlarni kursating:

a. yurak soxasida xanjarsimon utkir ogriglar

b. yurak soxasida ogriglar, taxikardiya, tonlar bugiklashgan

v. artralgiyalar, taxikardiya, anulyar eritema

g. Poliartrit, bugimlarda ertalabki xarakat tangligi

d. taxikardiya, 1 ton yurak chukkisida karsillab eshitiladi, "mushuk xirillash" simptomi

74. Revmokarditlarni davolashida kaysi parxez taomnoma tavsiya etiladig

1. stol №1 2.Stol № 2 3. Stol №5 4. Stol № 7 5. Stol №10

75. Ut yullari diskineziyalarini gipertonik tipiga xos klinik simptomni kursatingg

a. ung kobirga osti soxasida utkir xurujsimon ogriglar

b. ung kobirga osti soxasida sust doimiy ogriglar

v. bel soxasida ogriglar

g. ogriglar aylana kamar soxasida aniklanadi

d. ung yonbosh soxasida utkir xurujsimon ogriglar

76. Surunkali xolesistitlarga xos klinik simptomni kursating:

a. Shetkin-Blyumberg simptomi

b. Pasternaskiy simptomi

v. Mendel simptomi

g. Sitkovskiy siimptomi

d. Xvostek simptomi
77. Surunkali xolesistitlarga xos belgini kursating:

a. ung kovurga soxasida ogrig g. Ung yenbosh soxasida ogrig

b. gipertoniya d. Pasternaskiy simptomi +

v. gematuriya

78. Gormonoterapiyaning asoratlari:

a. oshkozon yara kasalligi g. ich kotishlari

b. Gipotoniya d. gemoragiyalar

v. dermatitlar

79. Surunkali xolesistitlarni parxez davosida kanday parxez taomlar berishimiz kerak:

a. uglevodlarga boy taomlar g. kovurilgan taomlar

b. sabzavot va mevalarga boy d. yegli taomlar

v. kaynatilgan va bugda pishirilgan taomlar

80. Revmatoid artritni patogenetik terapiyasining asosini tashkil etadi:

a. yalliglanishga karshi preparatlar g. desensibillovchi preparatlar

b. nitrofuran guruxi preparatlari d. vitaminlar

v. yurak glikozidlari

81.Surunkali gepatitda morfologik jixatdan kanday ¢zgarishlar kuzatiladig:

a. eksudativ – kataral

b yalliglanishli - proliferativ

v yiringli - nekrotik

g gemorragik
82.Surunkali gepatit etiologiyasida nima asosiy rol uynaydig:

a. YeSNO virusi g. gepatit A virusi

b. gepatit V virusi d. rinoviruslar

v. Koksaki virusi

83.Gepatit kaysi turi ogirrok formada kechadi:

a. persistirlovchi

b. xolestatik

v. aktiv

g. kompensasiyalashgan
84.Surunkali gepatitda kaysi ferment aktivligi kuprok ortadi:

a. asparagin transferaza

b. alanin transferaza

v. sorbit degidroginaza

g. maltoza degidroginaza
85.Sirrozda jigar parenximasining shikastlanishi kanday xarakterda buladi:

a. segmentar

b. diffuz

v. uchokli

g. trofik

d. barcha javoblar tugri.

86.Jigar sirrozida kanday tukima usadi:

a. retikulyar tukima

b. fibrinoz tukima

v . gistositar tukima

g. osteoid tukima
87.Surunkali aktiv gepatitda kanday belgilar kuzatilmaydi:

a. utib ketuvchi sariklik

b. gemorragik sindrom

v. terida tuk kizil toshmalar

g. "jigar kaft"

d. miokardiotoniya

88. Portal gipertenziya uchun xarakterli emas:

a. gepato - splenomegaliya

b. gorinning kattalashishi

v. gorin va kukrak soxasida tomirlar anik kurinib turadi.

g. dispeptik ¢zgarishlar

d. karpopedal sindrom

89.Utkir xolesistit xuruji simptomlariga kirmaydi:

a. tana temperaturasini kutarilishi

b. epigastral soxada xurujsimon ogrig

v. bel soxasiga beriladigan ogrig

g. oeklarida shishni bulishi

d. kungil aynishi va kayt kilish

90. Ut pufagini zondlash "dyubaj" uchun ishlatilmaydi:

a. magniy sulfat eritmasi

b. bolani ung yenboshiga grelka kuyib yetkiziladi

v. kaliy xlor eritmasi

g. issik mineral suv

d. ksilit eritmasi

91. Kanday faktorlar ut ajralishini stimullaydi:

a. oshkozon matorikasini kuchayishi

b. oshkozon shirasini kup ajralishi.

v. ovgatning xidi va kurinishi

g. ovgatni 12 - barmokli ichakka utishi

d. dispeptik ¢zgarishlar

92. Utkir xolesistit bu -

a. ut yullarining yalliglanish kasalligi

b. tugma kasallik

v. travmatik kasallik

g. tugma ut yullari anomaliyalari
93. Surunkali xolesistitda ogrig sindromi kuchayadi:

a.och kolganda

b.ovgat iste'mol kilaetganda.

v.ovgatlangandan s¢ng

g. yegli ovgatlar istemol kilgandan s¢ng

d. tunda (tungi ogriglar)

94. Xolesistit xurujida ogrig xarakteri:

a. ogrig tarkok xarakterda

b. ung kobirga ostida ung yelka,kurak va bel soxasiga beriladi.

v. chap kobirga ostida

g. gorin soxasida

d. bel soxasida

95. Surunkali xolesistit uchun xarakterli xisoblanadi:

a. yakkol gepato splenomegaliya

b.kuchayib boruvchi sariklik

v.doimiy xarakterda bulmagan sariklik

g.anemiya

d.Pasternaskiy simptomi musbat

96.Surunkali xolesistitda belgilanadigan parxez stoli:

a. stol № 1 b. stol № 2 v. stol № 5

g. stol № 4 d. stol № 7
97. Revmatik karditlarni parxez davosi kanday bulishi kerak:

a. kup mikdorda suyuklik tutishi kerak

b. uglevodga boy bulishi kerak

v. oksilga boy bulishi kerak

g. kaliyga boy bulishi kerak

d. yegli bulishi kerak

98. Revmatizmni davolashda gormonal terapiyanining asoratlari:

a. gipotoniya

b. tana massasini yukotish

v. semirib ketish

g. konda leykemoidli reaksiyalarni kuzatilishi

d. giperkaliemiya

99. Revmatizmni davolashda kaysi preparat kullanilmaydi:

a. strofantin K -0,05%

b. asetilsalisil kislotasi

v. fuzidin-natriy

g. izolanid

d .bisillin-1

100. Revmatizm uchun xarakterli bulmagan porok turini kursating:

a. mitral yetishmovchilik

b. aorta klapanlari stenozi

v. ikkitabakali klapan stenozi

g. ochik oval teshik

d. aorta klapanlari yetishmovchiligi.