Dala ekinlarini mahsulotlarini saqlashda sifatini baholash

Donning Hidi

• Hid. Yangi don o’ziga xos hidga ega bo’ladi. Begona hid don sifatining yomonlashganidan dalolat beradi. Dondagi begona hidlar ikki sababga ko’ra yuzaga kelishi mumkin: atrof muhitdan turli moddalarni – bug’ va gazlarni yutishi (sorbsiya) natijasida; yoki organik birikmalarning, shuningdek don uyumidagi boshqa komponentlarning (begona o’t urug’lari, organik aralashma, ombor zararkunandalarining jasadlari va boshqalar) parchalanishi natijasida ro’y berishi mumkin. Shunga asoslanib hamma hidlarni ikki guruhga bo’lish mumkin: sorbsiya va buzilish hidlari. Don saqlash amaliyotida ko’pincha uning sorbsiya xususiyatlariga bog’liq bo’lgan quyidagi hidlar ko’proq uchraydi. Shuvox va sarimsoq hidlari hosilni yig’ish paytida donni ifloslaydigan shuvox yoki yovvoyi sarimsoqning efir moylarini don tomonidan yutilishi natijasida yuzaga keladi. Shuvox hidli don, shuningdek, achchiq shuvox va sivers shoxi tarkibida glyukozid abstin to’planishi hisobiga achchiq bo’lishi mumkin. Bunday don achchiq-shuvox deb ataladi. Dondagi achchiqlikni faqat issiq suv yordamida yo’qotish mumkin.

Donning ta’mi

• Ta’m. Sog’lom don ushbu ekinga monand o’ziga xos ta’mga ega bo’lib, ko’pincha chuchuk yoki biroz shirin bo’ladi. Don ta’mining o’zgarishi ko’pincha uning uyumiga to’pgul (savatchalar) yoki achchiq va Sivers (achchiq shuvox ta’mi) o’simliklarining qismi tushishi, donning unishi (shirin ta’m) va mikroorganizmlar rivojlanishi bilan (yoqimsiz chirigan ta’m, nordon va boshqalar) bog’langandir. Ta’m toza maydalangan donda aniqlanadi. Buning uchun o’rtacha namunadan taxminan 100 gr don ajratiladi, u iflos aralashmalardan tozalanadi va laboratoriya tegirmonida yanchiladi va 2 gr chaynaladi. Har bir aniqlashdan oldin va keyin og’iz yaxshilab chayiladi. Don ta’mini aniqlash boshqa organoleptik ko’rsatkichlar bo’yicha donning soflik darajasini aniq belgilash imkoni bo’lmagan hollarda o’tkaziladi.