Д. У. Мирзарайимов, кичик илмий ходим, тдиу ҳузуридаги итм

 
3 
www.iqtisodiyot.uz
Ҳар қандай кичик саноат корхоналарини ривожлантиришнинг шарт-
шароитлари давлат томонидан қўллаб-қувватлаш институтлари, инвестициялар, 
ташқи муҳит, жумладан бозор инфратузилмасининг ривожланганлик даражаси, 
мавжуд бозор институтларининг ҳолати билан узвий боғлиқдир (2-расм). 
2-расм. Иқтисодий тизим сифатида кичик саноат корхоналарининг 
фаолият жараёни 
Манба: E.Buhvald, F.Vilensky. Russian model interaction small and large 
business // Questions of economics. (1999. №12. – P. 5) асосида муаллиф тмонидан 
тузилган. 
Бозор институтлари тизимининг ривожланиши жараёнида ташқи 
муҳитнинг кичик саноат корхоналари фаолиятига салбий таъсири камаяди, 
нисбатан қулай бизнес муҳити яратилади. Давлат молиявий қўллаб-
қувватлашининг мавжуд фондлари, аҳолининг бандлик дастури ва кичик саноат 
корхоналарини имтиёзли банк орқали кредитлаш интитутлари 2-расмда 
тасвирланганидек, қўшимча ишлаб чиқариш ва меҳнат ресурсларини жалб 
қилиш имконини беради. Бошқа томондан кичик ва йирик саноат корхоналари 
ўртасидаги ўзаро алоқалар, уларнинг фаолияти бўйича давлатнинг амалдаги 
қонунчилик тизими саноатдаги кичик корхоналарни ривожлантиришнинг 
асосий шарт-шароитларидан биридир.
Кичик саноат корхоналарини ривожлантиришнинг шарт-шароитларини 
баҳолашда институционал ва инфратузилма омиллари муҳим аҳамият касб 
этади:
-
биринчидан, саноат корхоналари, жумладан кичик саноат корхоналари 
фаолияти иқтисодиётнинг бошқа тармоқларига нисбатан мураккаброқ 
жараёндир. Бу жараён технологик билим, малакали ишчи кучи, юқори 
қийматли асбоб-ускуналарни талаб қилади.
-
Иккинчидан, кичик саноат корхоналари маҳсулоти иқтисодиётнинг 
бошқа тармоқ корхоналарига нисбатан юқори фонд ва материал сиғимига эга. 
Кичик саноат корхоналарининг рентабеллик даражаси паст бўлса, уларнинг 
рақобат муҳитида фаолият юрита олиш даражаси қийин бўлади. Айнан шунинг 
учун ҳам кичик саноат корхоналарини давлат томонидан комплекс қўллаб-