D. tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi

§. Tayanch o‘quv rejalari va ular asosida fanlar tarkibi va soatini aniqlash

Tayanch o'quv rejasida o'quv yili 40 hafta va 2 semestrdan iborat, har bir semestr 20 haftani o'z ichiga oladi. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida semestmi 20 haftalik muddatga taqsim- langanligi noqulayliklarga olib kelganligi sababli, o'quvchilarni

1. 
   semestrni tugatib ikki haftalik ta’tilga chiqishlari qulayroq ekanligi hisobga olindi va hozirgi paytda 1-semestr 17 hafta, ik­kinchi semestr umumiy 23 hafta qilib qabul qilindi.
   

O'rta maxsus kasb-hunar kollejlarining tayanch o'quv re- jalarida umumiy 4560 soatdan 80—220 soati ta’lim muassasasi ilmiy-pedagogik kengashi qarori bilan kiritiladigan fanlar uchun ajratiladi.

Ta’lim muassasalari, o'quvchilarning haftalik yuklamasi 54 soatni tashkil etadi. Bundan 16 soatni mustaqil ishlashga ajrati­ladi. Ta’lim muassasalari ilmiy pedagogik kengashlariga ishchi o'quv rejalarini tuzishda tayanch o'quv rejalarini ta’lim standartlari talablari doirasida 15—20 % o'zgartirish huquqi berilgan. Quyida akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari uchun tayanch o'quv re­jalari va tarkibi jadvali keltirilgan.

Akademik litsey tayanch o'quv rejasi o'quv jarayoni grafigida nazariy o'quv amaliyoti va ta’til, uchinchi kurs yakunida davlat at- testatsiyasi belgilangan bo'lib, u quyida ko'rsatilgan kasb-hunar kollejlari o'quv grafigiga o'xshab ketadi. Faqat litseylarda ishlab chiqarish amaliyoti ko'zda tutilmagan.

t/r	Fanlar	Soatlar	Umumiy yuk- lamaga nisbatan % hisobida
1	Umumta’lim fanlari	1940	42,5
2	Chuqurlashtirib o‘tiladigan fanlar	1400	30,7
3	Qo'shimcha chuqurlashtirib o'tiladigan fanlar	650	14,2
4	Maxsus fanlar	230	5,0
5	Davlat attestatsiyasi	70	1,6
6	Fakultativ kurslar	270	6,0
	Jami:	4560	100

Kasb-hunar kollejlari o‘quv rejasi akademik litseylar o‘quv rejasidan farq qilib, ularda ajratilgan soatlaming asosiy qismini kasbiy ta’lim fanlari tashkil etadi. Shu bilan birga umumta’lim va maxsus fanlari soatlari akademik litseylarning soatlari bilan deyarli farq qilmaydi. Kasb-hunar kollejlari o‘quv rejasi t/r	Fanlar	Soatlar	Umumiy yuk- lamaga nisbatan % hisobida
1	Kasbiy ta’lim fanlari	1960	43,0
2	Umumta’lim fanlari (umum kasbiy va maxsus fanlari)	1180	25,9
3	0‘quv amaliyoti	600	13,1
4	Ishlab chiqarish amaliyoti	648	14.2
5	Davlat attestatsiyasi	76	1,7
6	Kollej ilmiy-uslubiy Kengashi qarori bilan kiritiladigan fanlar	96	2,1
	Jami:	4560	100

0‘quv rejani ishlab chiqish jarayonida «umumta’lim fanlari» blokiga ajratilgan soatlar o‘zgarmasligiga hamda fanlar o‘rtasidagi uzviylik va fanlararo izchillik tamoyillariga amal qilish lozim. Soat- lami semestrlar va haftalarga taqsim qilishda hamda umumiy soat- larni hisoblash jarayonida vertikal va gorizontal soatlar bir-biriga to‘g‘ri kelishiga e’tibor berish kerak.

0‘quv jarayoni grafigini tuzishda o‘quvchi-talabalar nazariy

t/r	Fanlar	Soatlar	Umumiy yuk- lamaga nisba­tan % hisobida
11	Gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar	1836	25,0

22	Matematik va tabiiy-ilmiy fanlar	906	10,7
33	Umumkasbiy fanlar	3418	48,2
44	Ixtisoslik fanlari	734	10,0
55	Qo'shimcha fanlar	450	6,1
	Jami:	7344	100

0‘quv yuklamasining maksimal darajasi auditoriya va auditori- yadan tashqari ishlar bilan birgalikda haftasiga 54 soat belgilangan. Auditoriya. mashg'ulotlarining yuqori hajmi haftasiga 36 sQat.

Akademik erkinlik va talabalarni o‘z ustida ishlashga o‘igatish oliy o‘quv yurti faoliyatining asosini tashkil etadi. Tendensiya shundayki, nazariy kurs ta’limga ajratilgan vaqtning 15 % atrofida. Qolgan vaqtlar, seminar ilmiy faoliyat, mustaqil ishlarni bajarish, talabalarni o'z ustida ishlashi kabilardan tashkil topadi. Oliy o'quv yurtida, ayniqsa, talabalarni o'z ustida mustaqil ishlashiga alohida diqqat qaratiladi.

Texnologik xarita — ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarishda texnologik operatsiyalar ketma-ketligini yorituvchi texnik hujjat.

Texnologik operatsiyalar esa ishchi tomonidan o'zining ish o'mida bajariladigan yakuniga yetkazilgan harakat ko'rinishidagi texnologik jarayonning bir qismi.

Texnologik xaritada ana shu operatsiyalar va ularni qanday ketma-ketlikda qanday bajarilishi ko'rsatiladi. Xuddi mahsulot ish­lab chiqarishda bo'lganidek o'quv yurtlarinmg «mahsuloti» ko'zda tutilgan bilim va ko'nikmalarga ega bo'lgan yoshlardir. Xaritada ana shu jarayon, unda bajariladigan «operatsiyalar ketma-ketligi, muddati ko'rsatiladi.





«Tasdiqlayman» 0‘zbekiston Respublikasi - (Oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirining birinchi o‘rii bosari)


200 yil


O'zbekision Respublikasi Daviat soliq qo'mitasi soliq kollejlari da soliq yo'nalishi bo'yicha mutaxassislar tayyorlash o'quv rejasi


Kod: 3340100

Ixtisoslik: Soliqlar va soliqqa tortish Kasbi: EHM va kompyuter tannoqlarini soliq idoralariaa ishlatish


(T a j r i b a v i y)


I. 0‘quv ^aravoni jadvali

’ Mart


«Kelishiigan»

- O'zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo'mitasi raisining birinchi o‘rinbosari

E. Gadovev

« » 200 yil


0‘quv shakli: kunduzgi O'qish muddati: 3 yil va 1 yil amaliy ishaa sinov


К Sentabr Oktabr Noyabr Dekabr Yanvar Fevral


Aprel


May


Iyun


lyul


Avgust


A


Д


Д


Д


Д


Belgi-

lar:


N


YN


As


NAZARIY TA’LIM AMALIYOT YAKUNIY NAZORAT TA'TIL 1 YIL AMALIY ISHDA DAVLAT SINOV ATTESTATSI



Texnologik xarita butun o‘quv jarayonini tashkil etish rejasidir.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida tayyorlanadigan mutaxassislar mehnat bozori talabiga mos bo‘lishi zarur. Ta’lim bozori esa iqtiso- diyot, mamlakatga xizmat qilishi mehnat bozori bilan bog‘lanishi zarur.

Mamlakat uchun zarur bo'lgan mutaxassislar qanday talabga javob berishi zarurligi Davlat ta’lim standartlarida o‘z ifodasini topadi.

Bozor talabiga ko‘ra oliy o‘quv yurtlari tomonidan yangi das­turlar taklif qilinishi va ular o‘quv — metodik kengash va oliy ta’lim vazirligi tomonidan qo'llab-qu.watlanib tasdiqlangach, barcha oliy o'quv yurtlari tomonidan foydalanilishi mumkin.

Qabul qilingan davlat standaitlariga muvofiq ravishda o'tiladigan fanlar aniqlanadi. Fanlar umumta’lim va mutaxassislik fanlariga bo‘linib, har ikki guruhda ham majburiy o'qitilishi zarur va tanlab olinadigan fanlardan iborat.

Har bir o‘quv yurtining o'quv bo‘limi mutaxassisliklar bo‘yicha o^£quv jarayoni graflgini ishlab chiqadi. Bu grafikka ko^£ra nazariy ta’lim, amaliyot, oraliq baholash, davlat attestatsiyasi va bosh- qalaming muddatlari belgilanadi.

Har bir fan bo'yicha kafedra tomonidan ta’lim yo‘nalishi bo'yicha fanlarga ajratilgan soatga ko'ra ishchi o'quv dasturi bo'yicha texnologik xarita ishlab chiqiladi. Bu xaritada o'tiladigan fanning mavzulari, mavzu bo'yicha umumiy soatlar hamda ulami o'quv shakllari bo'yicha taqsimlanishi ko'rsatiladi.

Fan bo'yicha o'tiladigan ma’ruza soatlari, ularda tarqatma ma­teriallardan foydalanish, amaliy (seminar) mashg'ulotlari, ularda interfaol metodlarini qo'llash rejasi, talabalar bilimini baholash shakli, mavzu bo'yicha mustaqil ish va uni baholash shakli, asosiy o'quv adabiyotlari ishchi o'quv dasturida ko'rsatilgan va raqamlan- gan adabiyotlami tartib raqami beriladi. Xaritada fan bo'yicha o'tiladigan mavzular ketma-ketlikda hamda har bir semestrda

2. 
   marta oraliq nazorat o'tkazish va uning natijalarini akadem guruh jurnallarida rasmiylashtirish muddatlari ham ko'rsatiladi.
   

Bu muddatlar o'quv jarayonini tashkil etish grafigi va tuzilgan dars jadvali asosida belgilanadi. Texnologik xaritani qanday ko'rinishda bo'lishini quyidagi Toshkent Moliya instituti «Umumiqtisodiy nazariya va iqtisodiy pedagogika» kafedrasi to­monidan tayyorlangan texnologik xarita (qisqartirilgan varianti) orqali ko'rish mumkin:

H a f t a t 1 r t/i	Fanning mavzulari (ishchi o'quv dasturi bo'yicha) va Baholash turlari (JB, OB, YaB)	Mav­ zu bo'­ yicha umu­ miy soat­ lar	Mashg'ulot bajaril					urlai гап		-i bo'yicha rejalashtirilgan va haaiqiy aiklama va baholash shakllari:													Mavzu bo'yicha baja- rilgan umumiy soatlar			Mavzu bo'­yicha asosiy o'quv ada- biyotlari (ishchi o'quv dasturiga asosan) tar- tib raqamida (1, 15, 21 va h.)
			Ma’­ ruza		Shu jumla- dan, tar­ qatma materi­ allar asosida		Ba­ ho­ lash shak­ li		Amaliy (semi­ nar) mash­ g'ulot			Shu jumla- dan, inter- faol metod­ lar asosida			Baho­ lash shakli		Musta­qil ish			Baho­ lash shakli
		reja	r	h	r	U 11			r		h	r	h	r			h			haqiqiy
1	2	3	4	5	6	7	8		9		10	11	12	13		14		15	16		17			18
1	Maxsus (iqtisodiy) fanlarni o'itish metodikasi	12	4		1,32		ball		4			1,32		ball		4			ball					1,2,3,4,5,6,7, 10,19

	fanining predmeti va ilmiy aSoslari										-
2	Uzluksiz ta'lim tizimida dars o'tishning asosiy xususiyatlari	6	2		0,66		ball	2		0,66		ball	2		ball		1,2.3,4,5,6,7, 17,21,23
3	Pedagogik texnologiya va dars o'tish metodikasi	6	2		0,66		ball	2		0,66		ball	2		ball		1,2,3,4,5,6,7. 8,10,17,19,2 2,24
4	Iqtisodiy fanlarni o‘rganishda qo‘lla- niladigan metodlarlar va ularni tanlash mezonlari	12	4		1,32		ball	4		1,32		ball	4		ball		10,11,20,21, 25
5	va hokazo	6	2		0,66		ball	2		0,66		ball	2		ball		10,11,12,13, 14,15,16,23, 25,26

Oraliq baholash ballarini akadem guruh jumallarida qayd etish Ta’til. Talabalaming reyting ballarini akadem guruh jumallari va qaydnomaiarda rasmiylashtirish.





Tuzilgan texnologik xarita kafedra majlisida tasdiqlanadi hamda majlis bayonnomasi tartib raqami qo'yilib, kafedra mudiri, fakultet dekani, o‘quv bo'limi boshlig'i tomonidan imzolanadi. Xarita 2 nusxada tuziladi. Nusxalarni kafedra va o‘quv bo‘limida saqlanadi.

Xaritaning aslidan olingan nusxa fan bo'yicha dars beruvchi o'qituvchi qo‘lida bo'lib, rejada belgilangan dars va mustaqil ish­larni haqiqatda bajarilishi bilan kuzatib, nazorat qilib boriladi.

Texnologik xarita o‘quv dasturi asosida o'tiladigan fanlardan tashqari har bir mavzu, har bir dars bo'yicha ham ishlab chiqiladi. (Ularni qanday ishlab chiqilishini biz ma’ruza va seminar darslari misolida ko'rganmiz (V bob, 4-§, VI bob, 3-§.).

Dars jarayonini rejalashtirish va tashkil qilishda kalendar reja ham muhim o'rin tutadi. Kalendar reja odatda, o'quv dasturi, o'quv texnologik xarita va dars jadvali asosida tuziladi.

O'quv dasturi bo'yicha o'rganiladigan fandan kalendar reja, har bir 0‘qituvchi tomonidan har bir akademguruh uchun tuzilib, unda mavzular bo'yicha ajratilgan soat va uni ma’ruza, amaliy (seminar) mashg'uloti, mustaqil ishlar bo'yicha taqsimlanishi bo'yicha reja bo'yicha o'tiladigan sana va soati, haqiqatda bajari­lishi ko'rsatiladi.

Kalendar reja orqali har bir mavzuni belgilangan muddat va ajratilgan soat bo'yicha dars o'tishni nazorat qilish amalga oshiri­ladi.

2.