D tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi

Davlat va jamiyat — esa ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi faoliyatini tartibga soladi va nazorat qilishni amalga oshiradi. Shu bilan birga kadrlar tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafili sifatida ham asosiy rol o'ynaydilar. Model uzluksiz to 7wwii_amalga oshirish bilan ajralib-turadi.

Uzluksiz ta’lim — malakali, raqobatbardosh kadrlar tayyor- lashning asosi bo‘lib, ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko'rsatish muhitim o'z ichiga oladi.

Milliy modelda fanga, uning ahamiyatini hisobga olgan holda alohida o'rin heriladi. Fan — yuqori malakali mutaxassislar tay- yorlovchi va ulardan foydalanuvchi ilg‘or pedagogik va axborot lexuologiyalarni ishlab chiqadi. Kadrlar tayyorlash tizimiga ilm- lamiing u/viy ravishda kirib borishi nazarda tutiladi.

Kadrlar layyorlashning pirovard nalijasi, bu — ishlab chiqarish (tuvai va \i/mallar) uclum /anir malakali mutaxassislar tayyorlash- dii.

1. 
   \hl(il) rhit/tiri.sli kadrlaiga bo'lgan chtiyojni, shuningdek, ulaming tayyuigailik sil'ati va saviyasiga nisbatan qo'yiladigan talab- larni bclgilovchi asosiy buyuilmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika jihatidan ta’minlash jarayonining qat- nashchisi sifatida ishtirok etadi.
   

Bir bosqichli oliy ta’lim mehnat bozori ehtiyojlarini, ishlab chi- qarishdagi tarkibiy o'zgarishlami va ilg'or xalqaro tajribani to'liq haj- mda hisobga ololmadi. Ilg'or mamlakatlar tajribasidan kelib chiqib, uni ikki bosqich: bakalavriat va magistratura bosqichlariga bo'lindi.

Hozirgi paytda dasturning ikki bosqichi yakunlanib, uchinchi bosqich vazifalari amalga oshirilmoqda. Ta'lim tizimini isloh qilish davom etmoqda. Dastlabki muvaffaqiyatlarga erishildi. Shunga qaramay, umumta’lim maktablaridagi mavjud kamchiliklar jiddiy- ligi, ayniqsa, umumta’lim maktablarining moddiy bazasi mutlaqo talabga javob bermasligi, kamchiliklarni tezroq bartaraf qilishni ta­lab etishi ularga alohida diqqat qaratishni zarur qilib qo'ydi. Prezidentimiz, mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2004-yilda iqtisodiy islohotlarni chuqurlasht rishning asosiy yo'nalishlariga bag'ishlangan Vazirlar Mahkamasi mailisidagi

ma’ruzasida ham alohida ta’kidlab, maktablarni malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash masalasini jiddiy muammo bo'lib turgani, o‘qituvchilarning 30 foizdan ko'prog'i oliy ma’lumotga ega emas­ligi ni ko'rsatdi.

«Barchamiz shuni yodda tutishimiz kerakki, maktabni bitirgan farzandlarimiz ertaga yangi turdagi o‘quv maskanlari va kollejlariga har taraflama puxta bilim va tayyorgarlik bilan kelishlari zarur»¹.

Bu yerdagi kamchiliklarni hisobga olib, umumta’lim maktab- lari tizimini rivojlantirish masalasini alohida ko‘rib chiqish va max­sus dastur tayyorlash topshirildi. 2004-yil 22-may kuni matbuotda «2004—2009-yillarda maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi to'g‘risida»gi 0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni e’lon qilindi.

Milliy dasturni amalga oshirish ta’lim tizimidagi maxsus dastur bilan yanada toidirildi, rivojlantirildi. Shu yillar davomida ko‘zda tutilgan ishlar amalga oshirildi va oshirilmoqda.

2. 
   §. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari—uzluksiz ta’lim tizimining tarkibiy qismi
   

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ta’lim-tarbiya sohasi- dagi keng ko‘lamli ishlar ta’lim tizimini isloh qilish bilan bogiiq.

Yangi ta’lim tizimining eskisidan farqi, uning uzluksizligidadir. Yana bir ko‘zlangan maqsad 0‘qituvchi va o'quvchi munosabatidagi majburiy itoatkorlik o'rnini ongli intizom egallashiga erishishdir.

Uzluksiz ta’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O'zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor sohadir. Aynan uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’naviy boy shaxsning shakllanishi yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlash uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi.

Uzluksiz ta’lim davlat ta’lim standartlariga muvofiq turli dara- jalardagi ta’lim dasturlarining izchilligi asosida ta’minlanadi va quyidagi ta’lim turlarini o'z ichiga oladi:

umumiy o'rta ta’lim negizida o'qish muddati uch yil bo'lgan majburiy o'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi uzluksiz ta’lim tizimida mustaqil tur hisoblanadi. O'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi


¹ Karimov I. A. Erishgan marralarimizni mustahkamlab, islohotlar yo‘lidan izchil borish - asosiy vazifalarimiz. // Xalq so'zi, 2004-y. 10-fevral. №28.

t	♦	+		1		1
Mak-, tabga-' cha ta’lim	Umu-, miy o'rta ta’lim	0‘rta „ maxsus,' kasb- hunar ta’limi	Oliy. ta’lim'	Oliy . o‘quv ' yurtidan keyingi ta’lim	Kadrlar „ malakasini' oshirish va qayta tay­yorlash	Mak- tabdan tash­ qari ta’lim

Akademik litseylarda о ‘quvchilar о ‘zlari tanlab olgan ta ’lim yo‘nalishi bo'yicha (gumanitar, texnika, agrar va boshqa sohalar) bilim saviyalarini oshirish hamda fanni chuqur о ‘rganishga qaratilgan maxsus bilim va ko‘nikmalarga ega bo ‘ladilar. Bu ko‘nikmalarni oliy o‘quv yurtlarida davom ettirishlari yoki mehnat faoliyatida ro‘yobga chiqarishlari mumkin.