Д. Т. Абдукаримов

Морфобиологик хусусиятлари. 
Қанд лавлагининг биринчи йил вегатация 
даврини 3 босқичга бўлиш мумкин. (ҳар бир босқичнинг давомийлиги 50 кун 
атрофида). Биринчи босқичда ўсимлик интенсив равишда баргларини ва илдиз 
системасини ҳосил қилади. Бу даврда илдиз меванинг кенгайишига қараб 
ўсиши суст ўтади. Иккинчи босқичда илдиз – мева кучли ўсади. Учинчи 
босқичда эса баргларини кўшилиб ўсиши сусаяди, қанд моддасини тупланиши 
интенсив равишда ўтади ва илдиз мева массаси катталашиб боради (сентябр, 
октябр ойлари). Қанд моддасининг интенсив равишда тупланиши, барглари 
ҳосил бўлиши ва ундан илдизмевага ўтиши август, сентябр, қисман октябр 
ойларида бевосита куѐшли кунлар сонига боғлиқ. Булутли кунларда ѐруглик 
етишмаслиги сабабли ҳосилдорлик ва қандлилик пасаяди. Ҳарорат 6 – 8 
0 
С 
пасайган пайтда илдиз мевада қанд тўплаш жараѐни тўхталади. Униб чиқишда 
яшил рангли икки уруғ палласи пайдо бўлиб, барг вазифасини бажаради, (фаза 
“вилочек” – паншоха фазаси) униб чиқишдан 6 – 8 кундан кейин биринчи жуфт 
ҳақиқий барглар пайдо бўлади, ундан кейин тўртинчи жуфтгача қолганлари 
шаклланади. Келгусида барглар биттадан очилади. Аввал улар ҳар 2 – 3 кундан, 
вегетация даврининг ўрталарида 1 – 2 кундан кейин пайдо бўлади
,
кейинчалик 
барглар пайдо бўлиш сусаяди. Лавлаги ҳаѐтининг биринчи йилида 60–90 барг 
пайдо бўлиб 60 – 70 кун давомида бу барглар ҳаѐтчан ўрта ярусдаги (10 чидан 
25 чигача) барглар ҳисобланади. Ҳар бир баргнинг актив фаолияти ўртача 
давомийлиги тахминан 25 кун давом этади. Ҳосилни йиғиб олишга келганда 
баргларнинг маҳсулдорлик фаолияти сусаяди, массаси камаяди. Қанд лавлаги 
иссиқликка ўртача талабчан ўртача (суткалик) фаол ҳароратларнинг йиғиндиси. 
1900 дан 3500 
0
С гача бўлганда юқори ҳосил олиш таъминланиши мумкин.
 
14-расм. Қанд лавлаги биринчи йил ўсув даврида. 
 

---

159 
Ҳозирги пайтда қанд лавлагининг бир канча навлари Давлат реестрига 
киритилиб республикамиз хўжаликларига экишга тавсия қилинган. Астро, 
Чина, Клавдия, Крезус, Лена, Мария, Ромео, Сермо, Соня, Флора, Цериз. Бу 
навларнинг ҳаммаси хорижий мамлакатларда яратилган навлар бўлиб, 
ҳозиргача ўзимизда республикамиз шароитига мос яратилган навлар йўқ.