D. Q. Usmanova

Oferdraf 
- mijoz joriy hisob varag‘ining salbiy qoldigi bo‘lib, bank krediti 
bilan qoplash. 
Prolongatsiya 
- kelishuv, shartnomalarining amal qilish muddatini uzaytirish. 
Rentabellik
- ishlab chiqarish samaradorligining ko‘rsatkichi bo‘lib, 
foydaning asosiy ishlab chiqarish fondlari va aylanma mablaglarining o‘rtacha 
yillik qiymatiga nisbati sifatida aniqlash. 
Refaksiya
- shartnomada kelishilgan, andoza yoki texnik sharoit shartlarida 
belgilanganidan past bo‘lgan tovarlarning ulgurji bahosi yoki tovar og‘irligiga 
nisbatan chegirma; ko‘p miqdorda yuk mavjud bo‘lgan maxsus kelishuvda yuk 
jo‘natuvchiga beriladigan tarifdan chegirma hisoblanadi. 
Baholovchi va nazorat ma’lumotlarni shakllantirish 
– boshlang‘ich 
ma’lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish uchun ishlov berish, bo‘linmalarning faoliyatini 

---

371 
nazorat qilish va ularni baholash uchun ushbu axborotlardan foydalanish 
tadbirlarining majmuasi. 
Bashorat qilinadigan sarflar 
– zaxiralarga investitsiya qilish. 
Bilvosita xarajatlar 
– xarajat markazlariga to‘g‘ridan- to‘g‘ri olib borishning 
iqtisodiy imkoniyati bo‘lmagan xarajatlar. Ushbu xarajatlar (i.u.x) tegishli xarajat 
markazlariga subektning hisob siyosatida qabul qilingan usuliga asosan taqsim 
qilinadi. Bir necha turdagi mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan 
xarajatlar. 
Bilvosita xarajatlarni taqsimlash asosi – 
bilvosita xarajatlarni yig‘uvchi 
obektlarga taqsimlash uchun asos qilib olingan ko‘rsatkich. Misol: bevosita mehnat 
haqi, asosiy vositalarning eskirishi va hokazo. 
 
Bilvosita (egri) xarajatlarni taqsimlash darajasi – 
kalkulyasiya obektlari 
o‘rtasida bilvosita xarajatlarni oldindan taqsimlash imkoniyatini yaratadigan va 
subektning hisob siyosatida ko‘rsatilgan oldindan hisoblangan me’yoriy daraja.