D. M. Sayfurov Тoshkent: "Тasvir", 2020. 112 b

7-DARS. 
KOMPYUTERNING QO’SHIMCHA QURILMALARI
Faks
Videoproyektor
Planshet
Veb-kamera
Virtual shlem
Virtual ko‘zoynak
Raqamli fotoapparat 
Joystik 
Elektron doska
Raqamli kamera
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Qaysi qurilmalarni kompyuterning yordamchi qurilmasi deb atash mumkin?
2. Printerning vazifasi skanerning vazifasidan nimasi bilan farq qiladi?
3. Plotter, grafyasagichlar nima maqsadda ishlatiladi?
4. Ovoz, musiqa va videolar bilan bog‘liq qanday qurilmalarni bilasiz?
Smart texnologiyalar
Axborot kommunikatsion texnologiya (AKT)lar rivojlanishining hozirgi bosqichida nafaqat 
an’anaviy ta’lim texnologiyalari, balki elektron ta’lim (e-learning) ham qanoatlantira 
olmaydigan ehtiyojlar kuzatilmoqda. Ayni vaqtda Elektron ta’lim tizimidan Smart (ingl. — 
aqlli, mushohadali, harakatchan) hamda Smart Education (aqlli ta’lim)ga o‘tish jarayoni 
kuzatilmoqda. Smart ta’limda yangi SmartPen (aqlli ruchka), SmartTable (aqlli taxta),
SmartGlasess (aqlli ekran) kabi tushuncha va texnologiyalar qo‘llaniladi. 
UYGA VAZIFA
1
. Darsda o‘tilgan barcha qurilmalarni vazifasiga ko‘ra ajratib oling va jadvalni to‘ldiring.
2. “Kelajak texnologiyalari” mavzusida maqola yoki rasmlar yarating. 
3. Kompyuterlarning yana qanday zamonaviy qo‘shimcha qurilmalari haqida ma’lumotga 
egasiz? “Qiziqarli ma’lumotlar” mavzusida maqola tayyorlang.
Ma’lumotni kiritish 
qurilmalari
Ma’lumotlarni chiqarish qurilmalari
Ma’lumotlarni ham qabul qiluvchi, 
ham uzatuvchi
qurilmalar
edurtm_uz

---

32
II BOB. 
KOMPYUTER TEXNOLOGIYALARI
4.Funksional tugmachalar
1. Alifbo-raqamli tugmachalar
3.Maxsus vazifani bajaruvchi 
tugmachalar
6.Indikatorlar 
2.Kursorni 
boshqaruv 
tugmachalari
5.Yordamchi 
tugmachalar paneli
Bajargan vazifalariga ko‘ra klaviatura tugmachalarini 6 ta guruhga ajratish mumkin:
Klaviatura
tashqi qurilma hisoblansa-da, foydalanuvchi bilan kompyuter o‘rtasida muloqot 
o‘rnatishga mo‘ljallangan asosiy qurilmalardan biri hisoblanadi.
1. Alifbo
-
raqamli
tugmachalar lotin, kirill harflari yoki arab 
raqamlari ko‘rsatilgan tugmachalar guruhidan iborat.
Raqamlar: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 . 
Belgilar: @ № ! $ & * + ( ) = / va h. k. 
Lotin va kirill alifbosi harflari: q(й), w(ц), e(у), r(к), t(е), y(н) … 
{PROBEL} — ikkita so‘z orasida joy qoldirish tugmachasi.
Eslab qoling!
Klaviaturalar 
kompyuterga ulanishiga 
ko‘ra 
simli va simsiz
turlarga bo‘linadi.
2. Kursorni boshqarish tugmachalari:
Home
(houm)
Kursorni satr 
boshiga o‘tkazish
Kursorni bir belgi
oldinga o‘tkazish
End
(end)
Kursorni satr oxiriga 
o‘tkazish 
Kursorni bir belgi
keyinga o‘tkazish
PgUp
(peydj ap)
Kursorni avvalgi
sahifaga o‘tkazish
Kursorni bir satr
yuqoriga o‘tkazish
Home
(peydj daun)
Kursorni keyingi
sahifaga o‘tkazish
Kursorni bir satr
pastga o‘tkazish
Eslab qoling!
Ishlatilish maqsadiga 
ko‘ra:
– standart;
– multimedia va o‘yin;
– virtual klaviaturalar 
mavjud.