Cooh va moy kislota C

Olinish usullari. 1. Birlamchi spirtlar oksidlanganda dastlab aldegid so’ngra kislota hosil bo’ladi. Bunda uglerod atomlarining soni o’zgarmaydi.

1. 
   Galoidli uglevodorodlar, orto-efirlar, amidlar, kislota angidridlari, xlorangidridlari va nitrillarning gidrolizlanishi:
   

2. 
   Metallorganik birikmalarga karbonat angidridning ta`siri:
   

C H₃MgJ + CO₂ CH₃-COOMgJ
Hosil bo’lgan kislota tuzlari suv yoki mineral kislotalar ta`sirida karbon kislotaga aylanadi:
C H₃COOMgJ + H₂O CH₃-COOH + MgOHJ

3. 
   Ikki asosli karbon kislotalarni qizdirish orqali olish. Bu usul bilan sirka kislotasi hamda uning yuqori gomologlari olinadi:
   

5. Asetosirka efir asosida sintez qilish bilan ham karbon kislotalar olinadi.
6.Yog’ va moylarni gidrolizlab ham karbon kislotalar olinadi.
Fizik xossalari. Karbon kislotalarning quyi vakillari odatdagi sharoitda o’tkir hidli, suv bilan har qanday nisbatda aralashadigan, sovitilganda oson kristallanadigan harakatchan suyuqliklardir. Molekulasidagi uglerod atomlari soni beshtadan to’qqiztagacha bo’lgan kislotalar (izomoy kislota ham) moysimon suyuqliklar bo’lib, suvda yomon eriydi. Yuqori molekulyar yog’’ kislotalari suvda erimaydigan qattiq moddalardir.
Kimyoviy xossalari. 1. Barcha karbon kislotalar anorganik kislotalar kabi kislota xossalariga ega bo’lib, ko’k lakmusni qizartiradi.
2. Karbonkislotalarmineralkislotalarkabimetallar, metalloksidlarivaishqorlarbilanreaksiyagakirishibtuzlarhosilqiladi:
R – COOH + Na R-COONa
3. Karbonkislotalargafosforvaoltingugurtninggaloidlibirikmalarita`sirettirilgandashukislotalarninggaloidangidridlarihosilbo’ladi:
R-COOH + SOCl₂ → R-COCl + SO₂↑ + HCl↑
3 R-COOH + PCl₃ → 3 R-COCl + H₃PO₃
R-COOH + PCl₅ → R-COCl + POCl₃ + HCl
R-COOH + COCl₂ → R-COCl + CO₂↑ + HCl↑