Conference proceedings

Ədəbiyyat 
1.
Mirzəcanzadə A.X. Neft. Bakı, 1981. 100 səһ. 
2.
Элементный состав нефти и рассеянного органического вещества и методы их изучения Казань: Казанский 
университет, 2012. - 25 с.
3.
Овчаров С.Н. Методические указания к практическим занятиям по дисциплине «Технология получения 
специальных продуктов нефтепереработки» для студентов направления подготовки 18.03.01 «Химическая 
технология» - Ставрополь: Изд-во СКФУ, 2017. - 38 с. 
NEFT YAĞLARININ İSTEHSAL TEXNOLOGİYASI 
Magistr, II kurs. Qrup: A6119 
Elmi rəhbər: dos.İsmayılov.H.Ə 
e-mail: [e-mail] 
Hər bir neft ölkəsinin neft təsərrüfatı üçün əsasən neft və qazın hasilatı, neft və qazın emalı, neft kimyası kimi 
üç istiqamət xarakterikdir. Bunların vəhdəti nəticəsində təkcə neft sənayesi deyil, həm də ölkənin iqtisadiyyatı 
müvəffəqiyyətlə inkişaf edir. Hər zaman Azərbaycan neftlərinin tədqiqi və onlardan səmərəli istifadə yollarının 
araşdırılması aktual olmuşdur. 
Neft-karboһidrogenlərin müxtəlif tərkibli mürəkkəb qarışığıdır. Bu tərkib müxtəlifliyi nəinki bir neft rayonu və 
bir neft yatağı daxilində, һətta bir quyunun məһsulunda belə özünü göstərir. Doğrudan da, neft-təbiətin möcüzələrindən 
biridir [1]. 
Neft sürtkü yağlarının yağ bazası, 300-650 ° C aralığında qaynayan, karbon atomu sayı 20-60 və molekulyar 
çəkisi 300-750 olan yüksək qaynayan karbohidrogenlərin qarışığıdır. Onların istehsalı üçün xammal yağ yağlarının 
mazutudur, ondan dar yağ fraksiyaları (2-dən 4-ə qədər) və qatran vakuum distillə yolu ilə alınır. Bu fraksiyaların tərkibinə 
aşağıdakılar daxildir: parafinik karbohidrogenlər (normal və izostruktur alkanları), müxtəlif uzunluqlarda və strukturlarda 
parafin zəncirləri olan beş və altı üzvlü halqalar olan naftenik karbohidrogenlər (siklanlar), aromatik karbohidrogenlər 
(mono - və polisiklik arenalar), hibrid karbohidrogenlər, həmçinin qatran-asfalten maddə və heteroorganik birləşmələr 
[2]. Orijinal yağ fraksiyaları baz yağlarının əsasını təşkil edən istənilən komponentləri və istehsal yağlarının fiziki-
kimyəvi və istismar xüsusiyyətlərini pisləşdirən arzuolunmaz komponentləri ehtiva edir. Buna görə də, sürtkü yağlarının 
baza bazasının istehsalı texnologiyası, istənməyən komponentlərin yağ fraksiyalarından seçici şəkildə çıxarılmasına, 
istehsal yağlarının tələb olunan fiziki-kimyəvi və istismar xüsusiyyətlərini təmin edən komponentlərin mümkün qədər 
çox qorunmasına əsaslanır. İstənməyən komponentlərin təmizlənməsi, yəni yağ fraksiyalarının təmizlənməsi üsulları 
fiziki və kimyəvi bölünür. 
Neftdən ayrılma üsulu ilə neft yağları aşağıdakılara bölünür [3]: 

mazutun vakuumla distillə edilməsi ilə əldə edilən distillat; 

mazut damıtma qalığından alınan qalıq - qatran; 

qarışıq, distillat və qalıq komponentlərin qarışdırılması ilə əldə edilir. 
Elmi və texnoloji tərəqqinin sürətlənməsi, bütün məhsul və texnologiyaların keyfiyyətinə artan tələblərlə yanaşı, 
neft məhsullarının istehlakının ənənəvi olmadığı yeni sahələri ortaya çıxardı. Bunlar kənd təsərrüfatını baytarlıq 
dərmanları ilə təmin etməkdən məsul olan bioloji sənayenin yanı sıra nüvə reaktorlarının işlənmiş yanacağından 
radioaktiv elementlər çıxaran radiokimya sənayesidir. 
Yağların istehsalı texnologiyası üç əsas mərhələdən ibarətdir: yağ fraksiyalarının alınması, onlardan baz yağları-
komponentlərinin hazırlanması və baz yağ komponentlərinin qatqıların tətbiqi ilə qarışdırılması (qarışdırılması). Bu 
mərhələlərin birincisi- mazutun vakuumla distillə edilməsi və yağ distillatlarının istehsalı prosesidir. Bildiyiniz kimi, 
yağın ondan yağ almağa uyğunluğu, yağın indeksləşdirilməsi və yağ kodunun müəyyənləşdirilməsi ilə müəyyən edilir. 
Qarayev N.R. 

---

Yağ istehsalında ikinci mərhələ təmizlənmiş əsas yağların istehsalıdır. Onların istehsalı üçün texnologiya bir sıra 
prosesləri əhatə edir, bunların məqsədi aşağıdakılardır [4]: 

qatı asfaltenlərin qatrandan propanla çıxarılması; 

yağda olması arzuolunmaz olan karbohidrogen və birləşmə qruplarının çıxarılması (asfalt qatranlı 
birləşmələr, aşağı özlülük indeksi olan polisiklik aromatik karbohidrogenlər və bərk parafin 
karbohidrogenlər); 

yağın hidrotəmizlənməsi. 
Neft yağlarının aşağı özlülük, orta viskoziteli və yüksək viskoziteli yağlara (MVM, SVM və VVM) bölünməsi 
mövcuddur. 
Texnoloji proseslərdəüçün artan tələblərlə ifadə olunan bütün milli iqtisadiyyatın inkişafındakı ümumi 
tendensiyaya görə, yerli neft emalı sənayesi müxtəlif sənaye sahələrini yüksək keyfiyyətli yağlarla təmin etmək zərurəti 
və onların istehsalı üçün nisbətən ucuz, lakin ekoloji cəhətdən təhlükəsiz olan üsullardan istifadə etmək daha 
məqsədəuyğundur. 
Ədəbiyyat 
1.
X. Mirzəcanzadə Neft. Bakı, Maarif Nəşriyyatı, 1981. 100 səһ., 16 şək. 
2.
Овчаров С.Н. Методические указания к практическим занятиям по дисциплине 
3.
«Технология получения специальных продуктов нефтепереработки» для студентов направления подготовки 
18.03.01 «Химическая технология» – Ставрополь: Изд-во СКФУ, 2017. - 38 с. 
https://neftegaz.ru/tech-library/neftekhimiya/142420-neftyanye-masla/
. 
4.
http://newchemistry.ru/letter.php?n_id=7709
 СХЕМА ПРОИЗВОДСТВА СМАЗОЧНЫХ МАСЕЛ.