Conference proceedings

Açar sözlər:
Kriptoqrafiya, məlumat məxfiliyi, məlumat gizlətmə, şifrələmə, deşifrə, şifrələnmiş mətn. 
 
Məlumat gizlətmək - müəyyən bir məlumata daxil olmaq, görüntüləmək, dəyişdirmək və ya silmək üçün icazəsi 
olmayan və ya təsdiqlənməmiş istifadəçilərdən məlumatları və ya mesajları gizlətmək üçün olan bir prosesdir. 
Göndərilməsi lazım olan məlumatlar əvvəlcə bir şəklin içinə kodlanır və daha sonra kodlanmış şəkil formasında alıcıya 
göndərilir. Alıcı məlumatları görmək üçün kodlanmış şəklin kodunu açır. Şifrəli şəkil və kriptoqrafiya vasitəsilə 
məlumatın şifrələnməsi sistemi, məlumatları kodlamaq və dekodlamaq üçün əsasən iki şifrələmə alqoritmindən istifadə 
edir: Homomorfik şifrələmə alqoritmi və Atribut əsaslı şifrələmə alqoritmi. 
Mövcud sistemlərin aşağıdakı çatışmazlıqları var: 

Mürəkkəb cəbr quruluşlarına malikdir; 

Yerləşdirmə zamanə böyük təhriflər yaranır; 

Hesablama nəticələrinin dəyəri çox böyük olur. 
Təklif edilən sistem - Şifrəli şəkil və kriptoqrafiya vasitəsilə məlumatların şifrələnməsi Python proqramlaşdırma 
dilindən istifadə edilərək hazırlanmışdır. Sistemdə şifrələnməli olan məlumatlar şəklə daxil edilir. Bu proses əvvəlcə mətn 
məlumatlarını sətrə çevirməklə aparılır. Sonra sətirlər birləşdirilir. Açar sözlər birləşdirilmiş sətirlər arasından seçilir. 
Məlumat və şəkil bitlərə çevrilir. Sonra sistem, görüntünün ölçüsünü yoxlayaraq məlumatın görüntüyə yerləşdirilməsini 
yoxlayır. Məlumat şəklə uyğundursa, verilənlər Homomorfik Şifrələmə alqoritmi və Atribut əsaslı şifrələmə alqoritmi 
istifadə edilərək şəkilə daxil edilir. Homomorfik şifrələmə alqoritmi şifrə mətnləri üzərində xüsusi hesablamalar aparmaq 
üçün istifadə olunur. Bu alqoritm kodlanmış bir nəticə əldə edir. Şifrələnmiş məlumatlar serverdə saxlanılır. Bir serverdə 
saxlanılan məlumatlar təhlükə altında olur və məlumatların məxfiliyi də pozulur. Bunu həll etmək üçün atribut əsaslı 
şifrələmə alqoritmindən istifadə edirik. Atribut əsaslı şifrələmə alqoritmi, şifrələnmiş məlumatların məxfi saxlanılması 
üçün istifadə olunan bir üsuldur. Bu metod həm də gizli razılaşma hücumuna qarşı da təhlükəsizdir. Çünki bu şifrələmə 
məlumatların şifrəsini kimin açacağını da təyin edir[2,3]. 
Şifrəli şəkil və kriptoqrafiya vasitəsilə məlumatların şifrələnməsi sistemi üç əsas moduldan ibarətdir.

İlkin emal 

Keyfiyyət seçimi 

Məlumatların kodlaşdırılması və dekodlaşdırılması 
İlkin emal. Fourier transformasiyası şəkillərin emalı üçün istifadə olunan bir vasitədir. Fourier transformator 
vasitəsi ilə şəkil kosinüs və sinus komponentlərinə bölünür. Şəklin alınması və ötürülməsi zamanı müxtəlif səslər yaranır. 
Bu səbəbdən yaranan səs-küy transformasiya zamanı aradan qaldırılır. Şəkildəki səslər impuls səsləri, qauss səsləri və 
ləkə səsləri kimi təsnif edilə bilər. 
Z.H.Hüseynova 

---

Keyfiyyət seçimi. Keyfiyyət seçimi, istifadə olunan bütün keyfiyyətlər arasında ən yaxşı keyfiyyətin 
seçilməsidir. 
Məlumatların kodlaşdırılması və dekodlaşdırılması. Bu zaman məlumat xüsusi açar vasitəsi ilə şifrələnir və 
alıcıya göndərilir. Daha sonra qəbul edən şifrələnmiş mətni oxunaqlı mətnə çevirir[4]. 
Şəkil1. Sistemin quruluşu 
Şifrəli şəkil və kriptoqrafiya vasitəsilə məlumatların şifrələnməsi üçün təklif olunan təhlükəsizlik sxemi, icazəsi 
olmayan istifadəçilərə və zərərli proqramlara qarşı məxfilik təmin edir. Bu yazıda Homomorfik Şifrələmə və Atribut 
əsaslı şifrələmədən istifadə edərək yeni bir kriptoqrafik şifrələmə metodu təqdim etdik. Bu sistem məlumatları rəqəmsal 
şəkillərə yerləşdirməyə nail olur.