Conference proceedings

Elektrik çıxış siqnallı səviyyəölçənlər 
Elektrik səviyyəölçənlərdə maye səviyyəsi hər hansı bir elektrik siqnalına çevirilir. Ən geniş yayılmış 
səviyyəölçənlər tutumlu və omik səviyyəölçənlərdir. 
Tutumlu səviyyəölçənlərin işi duzların, turşuların və qələvilərin sulu məhlullarının dielektik nüfuzluğunun 
(keçiriciliyinin) hava yaxud su buxarının dielektrik nüfuzluğundan fərdi olmasına əsaslanmışdır. 
Tutumlu səviyyəölçənlərin prinsipial sxemi aşağıdakı kimidir (şəkil 1). 
Şəkil 1. Tutumlu səviyyəölçən 
1, 2 – elektrodlar; 3 – elektron bloku. 
Qabdakı maye səviyyəsinin ölçülməsində mayeyə batırılmış elektrik kondensator təsəvvüründə olan və tutumu 
maye səviyyəsindən asılı olan çevirici salınır (batırılır). Çeviriciləri silindrik və lövhə şəklində, həmçinin sərt çubuq 
şəkilində hazırlayırlar. Silindrik tutum çeviriciləri iki yaxud bir neçə konsentrik yerləşmiş boruda aralarında h 
hündürlüklü maye qatı olmaqla yerləşdirilir. Çeviricinin tutumu iki sahənin: dielektrik nüfuzluğu εm olan mayeyə 
batırılmış və dielektrik nüfuzluğu εmüh (hava üçün εmüh=1) olan mühitlərin tutumları cəminə bərabərdir. 
Omik səviyyəölçənlər başlıca olaraq verilmiş hüdudda elektrik keçirici mayelərin səviyyəsinin saxlanmasında 
və siqnalizasiyasında istifadə edilir. İş prinsipi qida mənbəyinin elektrik zəncirinin, müəyyən omik müqavimətli elektrik 
zənciri sahəsi təsəvvüründə olub nəzarət olunan mühit tərəfindən qapanmaya əsaslanmışdır. 
Cihaz, elektrod və nəzarət olunan material arasına daxil edilən elektromaqnit rele təsəvvüründədir. Releli səviyyə 
siqnal vericiləri obyektin tipi və nəzarət olunan səviyyələrin sayından asılı olaraq fərqli qoşulma sxemlərinə uyğun olur. 
Şəkil 2, a-da cihazın cərəyan keçirən obyektə qoşulma sxemi verilir. Bu halda bir h səviyyəsinə nəzarət üçün bir elektrod, 
bir rele və bir naqil istifadə edilir. İki h1 və h2 səviyyələrinə nəzarət üçün isə artıq hər birindən ikisi tələb edilir (şəkil 2, 
b).
Ehtibarlı M.B. 

---

Şəkil 2. Omik səviyyə siqnalvericiləri 
a – bir səviyyə üçün; b – iki səviyyə üçün. 
1 – elektrod; 2 – elektromaqnit rele; 3 – qida mənbəyi. 
Bütün elektrodlu cihazların əsas çatışmazlığı onların özlüklü, kristallaşan, bərk çöküntü əmələ gətirən və çevirici 
elektrodlarına yapışan mühitlərdə tətbiqinin qeyri-mümkün olmasıdır.