Collegium humanum varshava menejment universiteti andijon filiali psixologiya

faolligi,
yoki 
tanlab o‘tkazishi
. 
Bu xossa bizning istalgan vaqtda faqat bir jism yoki ma‘lum jismlar guruhini idrok 
qilishimizdan, real olamning boshqa ob‘ektlari esa idrokimizning foni bo‗lib 
xizmat qilishidan iborat. Xuddi shunday, ma‘ruza tinglab yoki kitob o‗qib 
o‗tirganingizda ortingizda nimalar sodir bo‗layotganiga e‘tibor bermaysiz. 
SHunday qilib, idrok faolligi tabiati ongimiz tabiati tomonidan belgilangan. 
22
Psychology David G. Myers Hope College Holland, Michigan 410р

---

154 
Endi idrok turlarini ko‗rib chiqamiz. Hozirgi zamon psixologiyasiga oid 
adabiyotlarda idrokning tasniflanishiga doir bir qancha yondoshuvlarni keltirish 
mumkin. 
Tasniflanishlardan 
birining 
asosida 
idrokda 
ishtirok 
etuvchi 
analizatorlardagi tafovutlar yotadi. Idrokda qaysi analizator yoki modallikning 
ahamiyatliligiga muvofiq ravishda ko‗rish, eshitish, teri- tuyish, kinestetik, hid 
bilish va ta‘m bilish idroklari mavjud. 
Odatda, idrok – qator analizatorlar o‗zaro ta‘sirining natijasi bo‗lib 
hisoblanadi. Misol tariqasida taktil va kinestetik analizatorlar ishtirokidagi teri-
tuyish idrokini aytib o‗tish joizdir. Idrok turlari sof holda juda kam uchraydi. 
Odatda, ularning o‗zaro uyg‗unlashib ketishi natijasida idrokning murakkab turlari 
hosil bo‗ladi. O‗quvchi tomonidan matn idroki ko‗rish, eshitish va kinestetik 
idrokni o‗z ichiga oladi. 
Idrokning boshqa tur tasnifining asosini materiyaning mavjud bo‗lish 
shakllari: fazo, vaqt va harakat tashkil etadi. Bunga muvofiq ravishda fazoviy 
idrok, vaqt idroki va harakat idroki ajratiladi (6.1 rasm).