Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 
 
Расм 9.4. Нервнинг к
ў
ндаланг кесими 
Нерв ва сийрак толали шаклланмаган бириктирувчи тщыима 
муносабатларига эьтибор беринг 
 
 
 
 
 
Орқа мия 
Орқа мия (medulla spinalis) умуртқа поғонаси канали ичида 
жойлашган. Унинг узунлиги 41-45 см бўлиб, 31-32 жуфт олдинги ва шунча 
орқа шохлари бўлади.Орқа миянинг ўзаро анатомик ва функционал боғлиқ 
бўлган олдинги ва орқа шохларини тутган қисмлари сегмент, деб аталади. 
Орқа миянинг бўйин қисми 8 сегментдан, кўкрак қисми 12 сегментдан, бел 

---

337 
қисми 5 сегментдан, думғаза қисми 5 сегментдан, дум қисми 1-2 
сегментдан иборат.
Тузилиши.
Орқа мия бир-биридан олдинги томондан чуқур олдинги 
ѐриқ, орқа тарафдан орқа оралиқ тўсиқ билан чегараланган иккита 
симметрик бўлаклардан тузилган. Орқа миянинг янги препаратларида 
оддий кўз билан унинг моддаси бир хил эмаслиги кўринади. Аъзонинг 
ички томони тўқроқ бўлиб, кулранг моддадан (substantia grisea) иборат. 
Орқа миянинг ташқи томонида очроқ бўлган оқ модда (substantia alba) 
жойлашади (расм 9.5). Орқа миянинг кўндаланг кесмасида кулранг модда 
―Н‖ ҳарфи ѐки капалак шаклида кўринади. Кулранг модданинг туртиб 
чиққан жойлари шохлар, деб аталади. Олдинги ѐки вентрал 
(
cornu ventrale
)
, 
орқа ѐки дорсал (cornu dorsale), 8-бўйин ва 3-бел сегментлари соҳасида ѐн 
ѐки латерал (cornu laterale) шохлар тафовут қилинади.
Орқа миянинг кулранг моддаси нейронлар танасидан, миелинсиз 
ва ингичка миелинли нерв толаларидан ҳамда нейроглиядан ташкил топган. 
Кулранг модданинг оқ моддадан фарқ қиладиган асосий таркибий қисми 
бўлиб мультиполяр нейронлар ҳисобланади. Катталиги, нозик тузилиши ва 
функционал аҳамиятига кўра ўхшаш нейронлар кулранг моддада тўп-тўп 
бўлиб жойлашади, улар ядролар деб аталади.