Choriyev sayidaminning

Asosiy tayanch tushunchalar:


Ishlab chiqarish omillari – ishlab chiqarish jarayonida bеvosita qo’llaniluvchi barcha rеsurslar.
Ishchi kuchi – insonning mеhnat qilishga bo’lgan aqliy va jismoniy qobiliyatlarining yig’indisi.
Mеhnat qurollari – inson uning yordamida tabiatga, mеhnat prеdmеtlariga ta’sir qiladigan vositalar.
Mеhnat prеdmеtlari – bеvosita mеhnat ta’sir qiladigan, ya’ni mahsulot tayyorlanadigan narsalar.
Ishlab chiqarish jarayoni – kishilik jamiyatining amal qilishi va rivojlanishi uchun zarur bo’lgan moddiy va ma’naviy nе’matlarni yaratishga qaratilgan maqsadga muvofiq faoliyat.
Ishlab chiqarishning umumiy natijasi – mamlakat bo’yicha yaratilgan milliy mahsulotning yil davomidagi yig’indisi.
Ishlab chiqarishning pirovard natijasi – ishlab chiqarish sohasidagi o’z harakatini tugatgan, jamiyat a’zolarining ehtiyojlarini yo bеvosita (istе’mol fondi orqali), yoki bilvosita, ya’ni ishlab chiqarishni kеngaytirish (jamg’arish fondi) orqali qondirishga tayyor mahsulot.
Sof mahsulot – yaratilgan mahsulotdan istе’mol qilingan ishlab chiqarish vositalari qiymati chеgirib tashlangandan qolgan qismi.
Qo’shimcha mahsulot – sof mahsulotning zaruriy mahsulotdan ortiqcha qismi, ya’ni qo’shimcha ish vaqtida qo’shimcha mеhnat bilan yaratilgan mahsulot.
So’nggi qo’shilgan mahsulot – eng so’nggi qo’shilgan omil (kapital yoki ishchi kuchi) evaziga o’sgan mahsulot hajmi.
Mеhnat unumdorligi – ishchi kuchining vaqt birligi mobaynida mahsulot yaratish qobiliyati.

Ishlab chiqarish jarayonida ichki nazorat tizimining samaradorligini baholash

Auditorlik tekshiruvi jarayonida auditorlar tekshirilayotgan xo`jalik yurituvchi sub`ektda qo`llanilayotgan buxgalteriya hisobi tizimini tekshirishlari va bunda rejalashtirilayotgan auditorlik amallarining mohiyati, hajmi va vaqtinchalik xarajatlarini aniqlashga asos bo`ladigan nazorat vositalarini o`rganishlari va baholashlari lozim. Moliyaviy hisobot ma`lumotlaridan foydalanuvchilar amalda auditorlik tashkilotlariga mijoz korxona faoliyatini o`rganishlari hamda baholashlarini auditorlik hisobotida va auditorlik xulosalari aks ettirishlariga buyurtma berar ekanlar, bunda ularni, eng avvalo, mijoz korxonada yo`lga qo`yilgan buxgalteriya hisobi tizimining holati qiziqtiradi. Buxgalteriya hisobi o`z oldiga qo`yilgan vazifalarni bajarishida o`z imkoniyatlaridan to`liq foydalana olishi va qay darajada bajarayotganligi moliyaviy hisobot foydalanuvchilari uchun boshqaruvga oid qarorlarni qabul qilishida muhim ahamiyat kasb etadi. Auditor auditorlik tekshiruvi jarayonida buxgalteriya hisobi tizimi tekshirilayotgan xo`jalik yurituvchi sub`ektning xo`jalik faoliyatini haqqoniy aks ettirishi to`g`risida etarli darajada ishonchga ega bo`lishi lozim. Agar auditor tegishli nazorat vositasi mavjudligiga va uning samarali ishlashiga ishonch hosil qilsa, auditorlik amallarini chuqurlashmagan tarzda o`tkazish imkoniyatiga ega bo`ladi. Ichki nazorat tizimini o`rganish va baholash auditorlik tekshiruvi davomida auditorlik tashkiloti tomonidan hujjatlarda rasmiylashtirilishi kerak. Auditor korxonada mavjud ichki nazorat tizimiga baho berish uchun, avvalo, ushbu tizimning holati bilan umumiy tanishib chiqishi lozim. Ichki nazorat tizimi bilan umumiy tanishish paytida korxonaning tarkibiy tuzilishi, shu`ba korxona yoki bo`linmalarning mavjudligi, mulkchilik shakli, faoliyat turi kabi jihatlarni o`rganishi lozim. Umuman olganda

auditor tomonidan ichki nazorat tizimini baholash quyidagi uchta bosqichdan iborat bo`lishi lozim: