Cho’lponning “Tong sirlari” “Kishan” she’ri tahlili

5-band:

“Yana oldim sozimni”(1991), “Ko’klam ruhi”(2019)da 1-bandda “bitgani” so’zi “bitkani” tarzida, qolgan barcha asarlarda “bitgani” shaklida yozilgan. 2-holat imlo qoidalariga muvofiq.

1.2. She’rning qiyosiy-tanqidiy matni:

Kishan!
Kishan, gavdamdagi izlar, bukun ham bitkani yo’qdir!

Temir barmoqlaring dog’i, butkul ketkani yo’qdir!

Na mudhish, na sovuq-manhus, na qizg’onmas quchog’ing

bor!

Bashar tarixining har safhasida qonli dog’ing bor!

Yumulmas ko’zlaringning har biri bir elni qahr aylar:

Faqat, bir borlig’ingdirkim. Butun borliqni zahr aylar!

Qulup birlan sening erkingda ko’b yillar qolib ketdim…

Faqat, har tebranishdan qurtulishliqni umid etdim.

Kishan, gavdamdagi dog’ing hanuz ham bitkani yo’qdir!

Faqat, butkul qutulmoqqa, umidim endi ortiqdir!..

Toshkent, 1922-yil.

Hozirgi o’zbek tilining imlo qoidalariga moslashtirilgan holda qilingan qiyosiy-tanqidiy matni:

Kishan

Kishan, gavdamdagi izlar bukun ham bitgani yo’qdir!

Temir barmoqlaringning dog’i butkul ketgani yo’qdir!
Na mudhish, na sovuq manhus, na qizg’anmas quchog’ing

bor!

Bashar tarixining har sahfasida qonli dog’ing bor!

Yumilmas ko’zlaringning har biri bir elni qahr aylar,

Faqat bir borlig’ingdirkim, butun borliqni zahr aylar!

Qulf birlan sening erkingda ko’p yillar qolib ketdim…

Faqat har tebranishdan qutulishlikni umid etdim!
Kishan, gavdamdagi dog’ing hanuz ham bitgani yo’dir,

Faqat butkul qutulmoqqa umidim endi ortiqdir!..

Ushbu ko’rib o’tilgan she’rning birinchisi asl nusxa varianti. Tinish belgilari-yu, so’z shakllari asl holatida yozilgan. Keyingi berilgan matnni esa o’zim uchun maqbul deb topdim. Chunki keyingi nusxada hozirgi orfografiya qoidalariga to’la rioya etilgan. Avvalgi nusxada, asosan, tinish belgilari misralar tarkibidagi hijolar oralig’ida, ya’ni har bir to’xtalishdan keyin ham qo’yilavergan. Keyingi nusxada esa to’la imlo qoidalariga amal qilingan. O’zim uchun maqbul deb topgan nusxada ba’zi o’rinlardagi tinish belgilar o’rniga boshqa tinish belgilaridan foydalandim. Chunki bu tinish belgilari she’rning ritmik tuzilishi, ohangdorligi va oson o’qilishini ta’minlagan.