Chirchiq oliy tank ko‘mondon-muhandislik bilim yurti

2-savol


CHo‘zilish va qisilishda bo‘ylama kuchlarni aniqlash


Masala 2. O‘q bo‘ylab yuklangan brus uchun bo‘ylama kuchlar yupyurasi chizilsi. R₁=R kN; R₂= 3R kN; R₃= 4R kN; R₄=R kN.
yechish.
1) Brusni 4 ta uchastkaga bo‘lamiz. Kesish metodi bilan har bir uchastka uchun bo‘ylama kuchlarni aniqlaymiz.
1-uchastkada:
ΣX₁ = 0; -N₁ + R₁ = 0; N₁ = R₁ = R kN.
2-uchastkada:
ΣX₂ = 0; -N₂ –R₂ +R₁ = 0; N₂ = -R₂ + R₁ = -3R+R = -2R kN.
3-uchastkada:
ΣX₃ = 0; -N₃ –R₃ –R₂ +R₁ = 0; N₃ = -R₃ -R₂+ R₁ = -4R-3R+R = -6R kN.
4-uchastkada:
ΣX₄=0; -N₁+R₄ –R₃ –R₂ +RF₁=0; N₁ =+R₄-R₃ -R₂+R₁=R-4R- 3R+R =-5R kN.






4

3

2

1




N₁

Р₁

Р₂

Р₃

Р₂



Р₁

N₃

Р₂

Р₃

Р₄



Р₁

N₄





Р

Эп N, кН

0

-2Р

-6Р

-5Р

2) Olingan natijalarga asosan bo‘ylama N kuchlar epyurani chizamiz.

Eng katta bo‘ylama kuch 3-uchastkada bo‘ladi: N_tax = N₃ = 6R kN.
1-uchastkada cho‘zilish, 2–4 uchastkalarda qisilish deformatsiyasi sodir bo‘ladi.
Masala 3.
Prujinali tortish qurilmasining shtok uchastkalarda zarur bo‘lgan d₁ va d₂ diametrlar aniqlansin. SHtokning po‘lat uchun [σ_m]=250 MPa. Bo‘ylama kuchlar epyurasi chizilsin. F₁=400 kN, F₂=50 kN, F₃=20 kN.
yechish.

1) Kesim metodidan foydalanamiz. Tortish qurilmasini 3 ta uchastkalarga bo‘lamiz. SD uchastkada 1 kesim bo‘yicha shtokni kesamiz. CHap tomonini olib tashlab, qolgan ung tomoni uchun muvozanat tenglamasini tuzamiz:

ΣX₁ = 0; -N₁ + R₁ = 0; N₁ = R₁ = 400 kN.
SHtokning diametri mustahkamlik shartidan aniqlanadi
N₁ / F₁ ≥ [σ_v] ; F₁ = π d₁²/ 4 ; d₁ = ;
d₁ = = 45,1×10^-3 m = 0,046 m.
2) Xuddi shunday VS uchastkada 2 kesim uchun muvozanat tenglamasidan:




ΣX₂ = 0; -N₂ - R₂+ R₁= 0; N₂ = R₁ -R₂ = 400-50=350 kN.
3) AV uchastkada 3 kesim uchun:
ΣX₃ = 0; -N₃ -R₃ -R₂+ R₁= 0; N₃ = R₁ -R₃ -R₂ = 400-20-50=330 kN.
d₂ = = =41×10^-3 m = 0,041 m.
4) Aniqlangan N₁, N₂ va N₃ kattaliklar bo‘yicha bo‘ylama kuchlar epyurasi chiziladi.
Nazorat savollari
1. Murakkab qarshilik holatida deformatsiyani qanday aniqlanadi.
2. Murakkab qarshilik holatida kuchlanish qanday aniqlanadi.
3. Mustahkamlik shartini qanday tuzish mumkin.
4. Qiyshiq egilish qachon vujudga keladi.
5. Qiyshiq egilishda qachon maksimal kuchlanish bo‘ladi.
6. Balkaning doirasimon yuzasida qiyshiq egilish mumkinmi
7. Markaziy cho‘zilish bo‘lmaganda brus bo‘yicha eguvchi moment qanday o‘zgaradi.
8. Burilish va egilish bo‘lganda xavfli holatni qanday aniqlash mumkin.
9. Burili shva egilish birga kelganda mustahkamlik sharti qanday tuziladi.
10. Kritik kuch nima.
11. Sterjenlar mahkamlash usuliga qarab Eyler formulast.
12. Qaysi hollarda Eyler formulasi ishlatiladi.
13. Qisilgan sterjenni ustivorligi qanday.
14. Bo‘ylama egilish koeffitsenti.
15. Bo‘ylama egilish koeffitsenti nimaga bog‘liq.
16. CHarchash diagrammasi.
17. CHarchashda qanday holat vujudga keladi.
18. O‘rtacha kuchlanish.
19. Sikil amplitudasi.
20. Simmetrik sikl.
21. CHidamlilik chegarasi qanday aniqlaniladi.
22. CHidamlilik chegarasi simmetrik sikilda.
23. CHidamlilik chegarasiga termik ishlov qanday ta’sir ko‘ rsatadi.
24. YAsinskiy formulasi.
25. Ichki kuchlarni aniqlanish omillari.


3. YAkuniy kism


1. Yakun

Bu mashg‘ulotda bo‘ylama cho‘zilish va qisilishda bo‘ylama kuch, normal kuchlanish, deformatsiyani aniqlashga doir masalalar ko‘rib chiqilgan.

Birinchi savolda cho‘zilish deformatsiyada pog‘onali brusda o‘zining og‘irlik kuchini hisobga olgan holda normal kuchlarni aniqlashga doir masalalar o‘rganilgan.
Ikkinchi savol bo‘yicha cho‘zilish va qisilishda kesim metodidan foydalanib bo‘ylama kuchlarni aniqlash hamda epyuralarni yasashga doir masalalarni o‘rganilgan.
2. Kursantlar savollariga javob berish.


3. Darsda faol qatnashgan kursantlar bilimini baholash.


4. Mustaqil tayyorgarlik uchun vazifa berish:
1. Кравченко П.Е. Сопротивление материалов. –М.: Военное издательство.
1975. (26...40) б.


5. Keyingi mashg‘ulot mavzusini e’lon qilish.
Mavzu 1. Asosiy tushunchalar va farazlar. Cho‘zilish va qisilish.
5-mashg‘ulot. Cho‘zilish va siqilishda bo‘ylama kuchlar epyuralarini yasash.

“Materiallar qarshiligi”

fani bo‘yicha 2-bosqich kursantlari bilan laboratoriya mashg‘ulotini o‘tish

REJASI

Mavzu 1. Asosiy tushunchalar va farazlar. CHo‘zilish va qisilish

5-mashg‘ulot. CHo‘zilishga sinash

O‘quv savollari:

1. Cho‘zilish deformatsiyasini o‘rganish.

2. Cho’zilish deformatsiyasini o’rganish. Cho‘zilishga sinash. HGI №2
O‘quv-tarbiyaviy maqsadi:

1. Kursantlar umumiy ma’lumotlarni, ya’ni ishning maqsadi, moddiy ta’minoti, uzish mashina, sinash namunalarni o‘rganish kerak.

2. Ishni bajarish tartibini, cho‘zilish diagrammasini o‘rganish.

Vaqt: 80 daqiqa

Dars o‘tish xona: auditoriya.
Dars o‘tish uslubi: laboratoriya mashg‘ulot.

O‘quv-moddiy ta’minot:

1.Ma’ruza matni.

2. Кравченко П.Е. Сопротивление материалов. –М.: Военное издательство. 1975. (26...40) б.
3. Uzish mashina, cho‘zilish diagrammasiga oid slaytlar.

Adabiyotlar:

1. Кравченко П.Е. Сопротивление материалов. –М.: Военное издательство.

1975. (26...40) б.
2. Кинасошвили Р.С. Сопротивление материалов. –М.: Наука. 1975.
(92...101) б.
3. Алаи С.И. Практикум по машиноведению. –М.: Просвещение.
1979. (92...101) б.