Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

Ishonchnoma tushunchasi, shakli 
O`zbekiston Respublikasi FKning 134-
moddasida ta'riflanishicha ishonchnoma deb bir shaxs (ishonch bildiruvchi) 
tomonidan ikkinchi shaxsga (ishonchli vakilga) uchinchi shaxslar oldida vakillik 
qilish uchun beriladigan yozma vakolatga aytiladi. Ishonchli vakil o`ziga 
ishonchnoma bilan berilgan vakolatlar doirasida ish olib boradi. Ishonchnomaning 
berilishi vakil uchun vakolat belgilashga qaratilgan bir tomonlama bitim sifatida 
ko`riladi. Ishonchnoma topshiriq shartnomasi, mehnat shartnomasi, ekspeditsiya 
shartnomasi va boshqa shartnomalar asosida beriladi. 
Yuridik shaxs nomidan, shuningdek, yuridik shaxsga ham ishonchnoma faqat 
yuridik shaxsning ustavida (nizomida) ko`rsatilgan faoliyat maqsadlariga zid 
bo`lmagan bitimlarni tuzish uchungina berilishi mumkin (FKning 134-moddasi, 2-
bandi). 
Ishonchnoma bir shaxs, shuningdek, bir necha shaxslar nomidan bir yoki bir 
necha shaxslar nomiga ham berilishi mumkin. Chunonchi, uy-joy qurish 
kooperativining vakili kooperativ a'zolarining barchasi tomonidan yoki umumiy 
majlisning vakolatiga binoan bir necha shaxs tomonidan imzolangan ishonchnoma 
olishi mumkin. 
Ishonchnoma vakilining uchinchi shaxslar bilan huquqiy munosabatlarda 
bo`lishi uchun tayinlanadi. Ishonchnomaning mazmunidan uning qanday vakolatlarga 
ega ekanligi, qanday yuridik harakatlar qilishga haqli bo`lishi ko`rinib turadi. 
Binobarin, vakil ishonchnomada ko`rsatilgan vakolat doirasida harakat qilib, uchinchi 
shaxslar bilan shartnoma tuzgan bo`lsa, vakil qiluvchi bu shartnomani bajarishdan 
bosh torta olmaydi. 
Ishonochnoma umumiy va maxsus turlarga bo`linadi. 
Umumiy ishonchnomada har xil bitimlar va boshqa yuridik harakatlar qilish, 
masalan, yuridik va jismoniy shaxslarning filiallarini idora etish yoki fuqaroga 
qarashli mulkni boshqarish uchun berilgan vakolat ko`rsatiladi. 
Maxsus ishonoma bir turdagi bitimlarni tuzish, masalan, fermer xo`jaliklari va 
ularning a'zolaridan qishloq xo`jalik mahsulotlarini harid qilish bo`yicha bitimlar 
tuzish uchun vakolat belgilanadi. Faqat biron-bir bitimnigina tuzish, masalan, sotib 
olib ajratib qo`yilgan tovarni olish uchun berilgan ishonchnoma berganlik maxsus 
ishonchnoma hisoblanadi. Ishonchnomada uning qachon berilganligi ko`rsatilishi 
lozim, aks holda u haqiqiy sanalmaydi. Ishochnoma ko`pi bilan uch yil muddatga 
berilishi mumkin. Agar ishonchnomada muddat ko`rsatilgan bo`lmasa, u berilgan 
kundan boshlab bir yil mobaynida o`z kuchini saqlaydi. Berilgan kuni ko`rsatilmagan 
ishonchnoma haqiqiy emas (FKning 139-moddasi). 
Tashkilotlar tomonidan tovarlar va boshqa moddiy boyliklar olish uchun 
beriladigan ishonchnomalarda ularning amalda bo`lish muddati albatta ko`rsatilishi 
kerak. 

---

105 
Notarial shaklni talab qiluvchi bitimlarni tuzish yoxud yuridik shaxslarga nisbatan 
harakatlarni amalga oshirish uchun berilgan ishonchnoma idora tomonidan 
tasdiqlangan bo`lishi kerak. FKning 136-137-138-moddalarida nazarda tutilgan hollar 
bundan mustasnodir. 
Ishonchnomalarning notarial idoralardan tashqari boshqa tashkilotlar tomonidan 
tasdiqlanishi FKning 136-137-moddalari bilan belgilanadi. Chunonchi, xat-xabarlar, 
shu jumladan pul va posilkalar olish uchun beriladigan vakolatnoma, ish haqi hamda 
mehnat munosabatlari bilan bog`liq bo`lgan boshqa to`lovlarni, muallif va 
ixtirochilarga beriladigan haqlarni, pensiyalar, yordam pullari va stipendiyalari, 
shuningdek xalq banklaridan tegishli summalarni olish uchun beriladigan 
ishonchnoma fuqarolar yashab turgan joydagi o`zini o`zi boshqarish organlari 
tomonidan, ishlab turgan yoki o`qib turgan tashkilot tomonidan, turar joydagi uyga 
xizmat ko`rsatuvchi uy-joydan foydalanish tashkiloti tomonidan, davolanib turgan 
joyida esa – davolanish muassasasining ma'muriyati tomonidan, harbiy xizmatchi 
tomonidan ishonchnoma berilganida – tegishli harbiy qism qo`mondonligi tomonidan 
tasdiqlanishi mumkin. Ozodlikdan mahrum qilish yoki qamoqda saqlanayotgan 
shaxslarga beriladigan ishonchnoma tegishli muassasalar boshliqlari tomonidan 
tasdiqlanadi. 
Yuridik shaxs nomidan beriladigan ishonchnoma rahbar tomonidan imzolanib, 
unga ushbu yuridik shaxsning muhri bosiladi. 
Davlat mulkiga asoslangan yuridik shaxs nomidan pul va boshqa mulkiy 
boyliklarni olish yoki topshirishi uchun beriladigan ishonchnoma ushbu yuridik 
shaxsning bosh buxgalteri tomonidan ham imzolanishi kerak. Bankda operatsiyalarni 
amalga oshirishga ishonchnoma berish tartibi va uning shakli qonun hujjatlari bilan 
belgilab qo`yiladi (FKning 138-moddasi). 
Vakilli shaxsiy ishonchga bog`liq bo`lganligi tufayli vakolat olgan shaxs qanday 
harakatlarni qilishga vakil qilingan bo`lsa, ularni shaxsan o`zi bajarilishi lozim. Vakil 
olgan vakolati yuzasidan bu harakatlarni bajarishni faqat ishonchnomada ko`rsatilgan 
hollarda yoki vakolat beruvchining manfaatlarini qo`riqlash uchun ma'lum bir 
sharoitlar tufayli birovga topshirishga majbur bo`lsagina boshqa shaxsga topshirishga 
haqli. Vakolatning vakil tomonidan boshqa shaxsga o`tkazilishi mumkinligi nazarda 
tutilgan ishonchnomada notarial idora tomonidan tasdiqlanishi lozim.