Chirchiq davlat pedagogika instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi "tasdiqlayman"

 
Xo`jalik shirkati va jamiyatlarining mulki
yuridik shaxs hisoblangan xo`jalik 
shirkati va jamiyatining mulki qatnashchilarning qo`shgan hissasi hisobidan, xo`jalik 
faoliyati natijasida olingan hamda qonunda man etilmagan boshqa asoslarda ular 
tomonidan qo`lga kiritilgan mol-mulkdan hosil bo`ladi. 
7
Хususiy kоrхоnalar to’g’risidagi qоnun. / O’zbеkistоn Rеspublikasi qоnun hujjatlari to’plami. 2004 yil 3-sоn, 28-
mоda. 

---

132 
Xo`jalik shirkatlarining mol-mulki FK va «Xo`jalik shirkatlari to`g`risida”gi qonunda 
o`z ifodasini topgan. Xo`jalik shirkatlarining mol-mulki dastlabki asosi uning ustav 
fondida o`z ifodasini topadi. Chunki shirkat ishtirokchilari (ta'sischilari) shirkatga 
a'zo bo`lib kirayotganda qo`shgan ulushlarining nominal qiymatidan tarkib topadi. 
Shirkat ustav fondining miqdori shirkatni davlat ro`yxatidan o`tkazish uchun 
hujjatlarni taqdim etish sanasidagi holatga ko`ra qonun hujjatlarida belgilangan eng 
kam oylik ish haqining ellik baravaridan kam bo`lmasligi kerak. Shirkat 
ishtirokchisining shirkat ustav fondidagi ulushining miqdori foizlarda yoki kasr 
ko`rinishida belgilanadi. Shirkat ishtirokchisi ulushining miqdori uning ulushining 
nominal qiymati bilan shirkat ustav fondining o`zaro nisbatiga muvofiq bo`lishi 
kerak. Shirkat ishtirokchisi ulushining haqiqiy qiymati shirkat sof aktivlari 
qiymatining uning shirkat ustav fondidagi ulushi miqdoriga mutanosib bo`lgan bir 
qismiga mos bo`ladi. Shirkat davlat ro`yxatidan o`tkaziladigan paytga qadar uning 
har bir ishtirokchisi o`z hissasining kamida o`ttiz foizini shirkatning ustav fondiga 
kiritishi shart. Hissaning qolgan qismi ta'sis shartnomasida ko`rsatilgan muddatda 
kiritilishi lozim bo`lib, bu muddat shirkat davlat ro`yxatidan o`tkazilgan paytdan 
e'tiboran bir yildan oshmasligi kerak.
 
Pul, qimmatli qog`ozlar, boshqa ashyolar yoki mulkiy huquqlar yoxud pul 
bahosiga 
ega 
bo`lgan 
boshqa 
shaxsga 
o`tkaziladigan 
o`zga 
huquqlar 
ishtirokchilarning shirkat ustav fondiga qo`shadigan hamda shirkatga qabul 
qilinadigan uchinchi shaxslarning hissalari bo`lishi mumkin. Shirkatning ustav 
fondiga pulsiz hissasining pul hisobidagi bahosi shirkatning barcha ishtirokchilari 
tomonidan bir ovozdan qabul qilinadigan shirkat ishtirokchilari umumiy 
yig`ilishining qarori bilan tasdiqlanadi.
 
Shirkatga tegishli mol-mulk unga ustav fondiga hissa sifatida foydalanishga 
berilgan muddat o`tguniga qadar mol-mulkdan foydalanish huquqi tugatilgan 
taqdirda, shirkatning mol-mulkni bergan ishtirokchisi shirkatning talabiga binoan 
unga shunday mol-mulkdan shunga o`xshash sharoitlarda qolgan muddat mobaynida 
foydalanganlik uchun to`lanadigan haqqa teng pul tovoni to`lashi shart. Pul tovoni 
shirkat tomonidan uni berish talabnomasi taqdim etilganidan e'tiboran, agar shirkat 
ishtirokchilari umumiy yig`ilishining qarori bilan tovon to`lashning boshqacha tartibi 
belgilangan bo`lmasa, bir oy ichida bir yo`la to`lanishi kerak. Bunday qaror 
shirkatning ustav fondiga hissa sifatida mol-mulkdan foydalanish huquqini bergan va 
bu huquq muddatidan ilgari tugatilgan shirkat ishtirokchisining ovozini hisobga 
olmagan holda shirkat ishtirokchilarining umumiy yig`ilishi tomonidan qabul 
qilinadi. Shirkat ishtirokchisi ustav fondiga hissa sifatida shirkatga foydalanish uchun 
berib qo`ygan mol-mulkdan foydalanish huquqining muddatidan ilgari tugatilganligi 
uchun shirkat ishtirokchisi tomonidan tovon to`lashning boshqacha tartibi ta'sis 
shartnomasida nazarda tutilgan bo`lishi mumkin. Shirkatdan chiqarilgan yoki undan 

---

133 
chiqib ketgan ishtirokchi tomonidan shirkatga ustav fondiga hissa sifatida 
foydalanishga berilgan mol-mulk, agar ta'sis shartnomasida boshqacha qoida nazarda 
tutilgan bo`lmasa, u qancha muddatga berilgan bo`lsa, shuncha muddat davomida 
shirkatning foydalanishida qolaveradi.