Chirchiq – 2019 O‘quv fani o‘qitilishi bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar

3. Shimoliy Arabiston. Qadimda Shimoliy Arabiston, Suriya va Mesopotamiya cho`llarining keng hududlarida odamlarning asosiy mashg`uloti chorvachilik bo`lib, it, eshak, yirik shoxli qoramollar boqilgan. Bu hududda yashagan urug` va qabilalar qabilalar ittifoqi va kichik davlat birlashmalarini shakllantirdilar. Ularning hokimlari Osuriya hujjatlarida «podsho» deb ataladi. Qadimgi davlat birlashmalari asta-sekin harbiy san’atni va qo`shinlarni shakllantirdi. Jangchilar tuyaga ikki kishidan minib, jang qilganlar. Arablar o`zlarining kuchli qo`shnilari Misr, Sharqiy O`rtayer dengizi qirg`og`ining kichik davlatlari va Osuriya bilan xalqaro ziddiyatlarga tortildilar.

Er. avv. 853-yilda Qarkara yonidagi bo`lgan jangda osuriyaliklar arablar ham kirgan koalitsiya qo`shinlarini tor-mor keltirdilar. Arablar Osuriyaning Misrga qarshi yurishida asosiy to`siq bo`ldi. Bir necha arab qabilalari Osuriya tomonidan bo`ysundirildi. Arablar Osuriyaning raqiblari-Misr va Bobil bilan ittifoq tuzdilar. Osuriya er. avv. VII asrning 40 yillarida arab qabilalarini to`liq bo`ysundirishga erishdi. Yangi Bobil podsholigi ham Arabiston yarim orolida o`rnashib olishga urindi. Bobil podshosi Nabonid Shimoliy Arabistonning bosh markazlaridan biri Teymu shahrini bo`ysundirib, uni o`z qarorgohiga aylantirdi. U bir necha qo`shni arab qabilalarining shahar va vodiylarini o`ziga bo`ysundirdi. Er. avv. VI asrda Eron davlatining kuchayishi va uning bosqinchilik yurishlari rejasi Arabiston yarim orolining shimoliy qismida forslarning arablar bilan aloqa o`rnatishiga olib keldi. Shartnoma bo`yicha, fors podshosi Kambiz er. avv. 525-yil Misrga yurish vaqtida arab nabateylari yeridan o`tish huquqini va sahrodan o`tish davrida ulardan fors qo`shinlarini suv bilan ta’minlashga roziligini oldi. Arab qabilalari Ahmoniylar Eroniga bir yilda ming talant (30 tonna) miqdorida xiroj to`lash majburiyatini oldilar. Arablar harbiy yurishlar davrida fors qo`shinlari tarkibiga kiritildilar. Ular yunon-fors urushlari davrida fors qo`shinlari tarkibiga kirdilar. Arablar G`azo shahri uchun jangda (er. avv. IV asr) yunon-makedon qo`shinlariga qattiq qarshilik ko`rsatdilar. Iskandarning Misrga yurishi davrida arab qabilalarining ko`pchiligi yunon-makedonlarga bo`ysunmadi. Shu sababli, Iskandar Sharqqa yurishini tugatgach, unga bo`ysunganliklarini bildirib, elchi yubormagan arablarga qarshi yurish qilishni rejalashtirdi. Lekin bu reja amalga oshmay qoldi. Arablar Rim davlati bilan ham aloqada bo`ldilar. Rimliklar er. avv. 106-yillar atrofida Yamanga suqilib kirishga urindilar va Nabatey davlatini bosib oldilar.