Chiqarish markazi

IV.Qand lavlagining o‘sish, rivojlanishi va qandlilik darajasini aniqlash 
 
Qand  lavlagining  o„sish,  rivojlanishi  va  ildizmevasidagi  qandlilik  darajasi 
har oyda ikki marta aniqlanishi kerak: oyning boshida (1-kunida) va o„rtasida (15-
kunida).  Buning  uchun  tajribadagi  ikki  takrorlanishning  (1,  3)  barcha 
variantlaridan  o„simlik  namunalari  olinishi  zarur.  Olinadigan  namunalar 
variantlarning dioganal yo„nalishi bo„ylab belgilanadi. Namuna uchun agar tajriba 
variantlari  maydoni  100m
2
  dan-300m
2
  bo„lsa,  20  dona,  undan  katta  bo„lsa 
(>300m
2
) 40 dona o„simlik namunalari olinadi. 
 
O„simlik  namunalari  ohirgi  marta  qand  lavlagini  yig„ishtirish  oldidan 
tajribaning barcha variantlari va takrorlanishlaridan olinish kerak. 
 
Qazib  olingan  namunalar  laboratoriya  sharoitida  o„rganilib,  quyidagilar 
aniqlanadi: 
1.Barglarning: 
a) soni, dona; 
b) og„irligi, g; 

---

167 
 
e) kenligi va uzunligi, sm; 
j) yuza maydoni, sm
2
; 
v) bandi uzunligi, sm; 
g) bandi og„irligi, g. 
 
2.Ildizmevalarning: 
a) diametri, sm; 
b) uzunligi, sm; 
v) og„irligi, g; 
g) qandliligi, %. 
 
O„simlikning  barg  namunalari  bilan  ishlashda  barg bandidan ajratib  olinib, 
alohida-alohida  hisoblanadi.  Bu  jarayondagi  hisob-kitoblar  sanash,  o„lchash, 
tarozida tortish yo„li bilan amalga oshiriladi
. 
 
Barg  yuzasini  aniqlashda  N.I.Orlov  usulidan  foydalaniladi.  Bunda  barg 
uzunligi  uning  kengligiga  ko„paytirilib,  keyin  qabul  qilingan  koeffisent  0,75  ga 
ko„paytiriladi: 
 
B
m
=B
u
∙ B
k
 ∙0,75 
 
Bunda: B
m
-barg yuzasi maydoni, sm
2
 
                       B
u
-barg uzunligi, sm. 
                       B
k
-barg kengligi, sm. 
Masalan, aytaylik, barg uzunligi 27 sm, kengligi 9 sm. bu holda: 
B
m
=27∙9∙0,75=182,2sm
2
 
 
O„simlik  bargi  bo„yicha  tahlillarni  amalga  oshirishda  quyidagi  jadval 
tuziladi: 
26.1-jadval 
Lavlagi bargi ko„rsatkichlarini aniklash uchun namunaviy shakl 
Hisob-
langan 
kun 
Takror-
lanish-
lar 
Variant
-lar 
tartib 
raqami 
O„sim-
liklar 
tartib 
raqami 
Barg 
soni, 
dona 
Barg 
ogirligi
.g. 
Barg 
uzun-
ligi, sm 
Barg 
keng-
ligi, sm 
Barg 
bandi 
uzun-
ligi, sm 
Barg 
bandi 
ogirli-
gi, sg 
Barg 
yuza 
may-
doni, 
sm
2