Chiqarish markazi

(1965 y, 2-tajriba) 
Regressiya koeffitsentini hisoblash hamma vaqt ham maqsadga muvofiq 
bo„lavermaydi. O„rganilayotgan belgilar miqdoiy bog„liqligi nazariy va amaliy 
Azot 
me‟yori, 
kg/ga 
Makkajo„hori poyasi 
Makkajo„hori ildizi
(0-40 sm qatlamda) 
Og„ishlar 
ko„paytmasi 
(V
1
V
2
) 
s/ga 
o„rtachadan 
og„ish (V
1
) 
og„ishlar 
kvadrati (V
2
1
) 
s/ga 
o„rtacha 
og„ish 
(V
1
) 
og„ishlar 
kvadrati 
(VV
2
2
) 
0 
22,4 
-62,7 
3931,29 
24,3 
-176 
309,76 
+1103,52 
50 
57,7 
-27,4 
750,76 
32,0 
-9,9 
98,01 
+271,26 
100 
70,5 
-14,6 
213,16 
37,6 
-4,3 
18,49 
+62,78 
150 
80,3 
-4,8 
23,04 
38,4 
-3,5 
12,25 
+16,80 
250 
115,2 
+30,1 
906,01 
52,0 
+10,1 
102,01 
+304,01 
350 
134,2 
+49,1 
2410,81 
52,2 
+10,3 
106,09 
+505,73 
450 
115,4 
+30,3 
918,09 
57,1 
+15,2 
231,04 
+460,65 
Yig„indisi 
595,7 
109,5 
∑V
2
1
=9153,16 
293,6 
+38,9 
∑V
2
2
=877,65 
∑V
1
V
2
=+2724,66 
O„rtacha 
M
1
=85,1 
-109,5 
M
1
=41,9 
-38,9 

---

155 
jihatdan muhim bo„lsa va ular o„rtasida jips korreleyativ aloqa bo„lsagina uni 
aniqlash ahamiyatli bo„ladi. 
Korrelyasiya va reressiya koeffitsentlarini A.V.Sokolov va B.A.Dospehovlar 
usullari bo„yicha hisoblaymiz. 
A.V.Sokolov usuli. 
Dastlab korrelyasiya koeffitsentini hisoblaymiz. 
Formulaga son qiymatlarini qo„yib, quyidagilarni olamiz: 
Korrelyasiya koeffitsenti hatosi uning standart yoki haqiqiy qiymatidan 
kvadrat og„ishi Fisher formulasi bo„yicha aniqlanadi: 
Bunda: n-juftlar soni, bu erda 7. bu 2 ga kamaytiriladi, chunki korrelyasiya 
koeffitsentini (KK) olish uchun ikki qatorga ikki o„rtacha qiymat ishlatiladi. 
Korrelyasiya koeffitsentining ishonchlilik darajasi, muhimligini aniqlash uchun, t 
ning qiymati aniqlanadi. U KKning qiymati hatosiga nisbatan teng. 
23.7.7-jadvalga qaraganda bu korrelyasiya 99,9% imkoniyatli holatlar uchun 
isbotlangan bo„ladi. SHuning uchun ham regressiya koeffitsenti (RK)ni aniqlash 
maqsadga muvofiq. 
To„g„ri chiziqli regressiya koeffitsenti quyidagi formula bo„yicha aniqlanadi: 
Formulaga zarur qiymatlarni qo„yib, quyidagilarni olamiz: 
Demak, makkajo„hori quruq poyasi 1 s/ga oshsa, ildiz tizimi (0-40sm. 
qatlamda) 0,30 s/ga ortadi. Shunday qilib, poya ko„rsatkichlari (h) bo„yicha, ildiz 
tizimi miqdorini (u) ushbu tenglama asosida hisoblash mumkin: 
Ү-M
2
–b (H-M
1
) 
Poya hosili 57,7 va 115,2 s/ga (23.7.6-jadval) bo„lsa, yuqoridagi formula 
bo„yicha ildiz vazni quyidagicha bo„ladi: 
Ү-41,9=0,30(57,7-85,1); u=41,9+17,3-25,5=33,7 s/ga; 
Ү-41,9=0,30(115,2-85,1); u=41,-+34,56-25,5=51,0 s/ga. 
Ildizning hisoblab chiqilgan vaznini aniqlash uchun uning asosiy kvadratik 
og„ish ushbu formula bo„yicha topiladi: 
Bunda: ∑d
2
-og„ishlar kvdratlari yig„indisi, formula bo„yicha topilgan-67,20 
(23.7.8-jadval). 

---

156 
23.7.8-jadval 
RKning kvadratli og„ish hatosini hisoblash 
Azot 
me‟yori, 
kg/ga 
Jo„hori 
poyasi (χ) 
Ildiz 
qoldiqlari 
tajribada 
Ildiz 
qoldiqlari 
formulada 
hisblangan 
(u) 
Tajribadagi va 
hisoblangan 
birliklardan 
og„ish (d) 
Og„ishlar 
kvadrati 
(d
2
) 
0 
22,4 
24,3 
23,1 
+1,2 
1,44 
50 
57,7 
32,0 
33,7 
-1,7 
2,89 
100 
70,5 
37,6 
37,6 
0,0 
0,00 
150 
80,3 
38,4 
40,5 
-2,1 
4,41 
250 
115,2 
52,0 
51,0 
+1,0 
1,00 
350 
134,2 
52,2 
56,7 
-4,5 
20,25 
500 
115,4 
57,1 
51,0 
+6,1 
3721 
Yig„indi
595,7 
293,6 
293,6 
∑d
2
=67,20 
O„rtacha
M
1
=85,1 
41,9 
Tajriba aniqlangan og„ishlar miqdori ancha, shu bilan birga RKning hatosi 
quyidagicha bo„ladi: 
PKning o„z hatosiga nisbatan quyidagicha bo„ldi: 
Bu amalda KKning o„z hatosiga nisbatan mos keldi-7,4.