Chiqarish markazi

III.Yahlit sistemali hatolar bo‘lganda umumlashtirilgan farklanuvchi usul 
bilan ishlov berish 
(A.V.sokolov bo‘yicha) 
Tajriba natijalariga farqlanuvchi juftli usulda ishlov berishning mohiyati 
bo„laklangan va umumlashtirilgan boshka usullardagi kabi 
farqning o‘rtanchasini
emas, 
o‘rtacha farqning
hatosini aniqlashdan iborat. 
A.V.Sokolovdan olingan farklanuvchi ishlov berish uslubini ko„rib 
chiqamiz. Bunda qonunga asosan bir yo„nalishda ketuvchi tuproq unumdorligining 
o„zgarishni kuzatamiz. 
Tahmin qilaylik, qo„sh qavatli so„qda shudgor qilinganda pahta hosili 37,5; 
39,8; 41,6 va 42,9 s/ga, oddiy so„qa bilan shudgorlanganda o„rtacha ko„rsatkich 
hatosi, 1-variant uchun 1,17 (23.3.1-jalval), 2-variant uchun 1,25 (23.3.2-jadval). 
23.3.1-jadval 
Ko„sh kavatli shudgorlashda hosilni hisoblab chiqish 
Takrorlanishlar 
Hosil, s/ga 
O„rtachadan og„ish 
V 
Og„ishlar kvadrati (V
2
) 
I 
37,5 
-3,0 
9,00 
II 
39,8 
-0,7 
0,49 
III 
41,6 
+1,1 
1,12 
IV 
42,9 
+2,4 
5,76 
M
1
=40,5 
+3,5 
∑v=16,46 
-3,7 
23.3.2-jadval 
Oddiy shudgorlashda hosilni hisoblab chiqish 
Takrorlanishlar 
Hosil, s/ga 
O„rtachadan og„ish 
V 
Og„ishlar kvadrati (V
2
) 
I 
36,6 
-2,4 
5,76 
II 
37,8 
-1,2 
1,44 
III 
39,2 
+0,2 
0,04 
IV 
42,9 
+3,4 
11,56 
M
1
=+39,0 
+3,6 
∑v
2
=18,8 
 
 
 
O„rtacha ko„rsatkichlar orasidagi fark 1,5 s/ga. O„rtacha ko„rsatkichlar 
farqning hatosi: 

---

136 
Demak,hosil hakidagi ma‟lumotlarga bo„laklab ishlov berilganda variantlar 
orasidagi tafovut isbotlanmadi, chunki o„rtacha ko„rsatkichlar farkning hatosi (1,7) 
farkning o„zidan (1,5) katta. 
Shu bilan birga tajribada birinchi takrorlanishdan to„rtinchiga karab hosil 
muttasil oshib, borish kuzatilmokda. Agar har bir takrorlanish uchun alohida juftlar 
bo„yicha ayirishni amalga oshirsak, ushbu farklarga ega bo„lamiz: 0,9; 2,0; 2,4 va 
0,5 (23.3.3.-jadval). O„rtacha farkning kvadratdagi hatosi atigi 0,45 ga teng 
bo„ladi. Bu holda variantlar orasidagi farq etarlicha isbotlangan, chungi u o„z 
hatosidan 
marta oshib ketgan. 
Hosil haqidagi ma‟lumotlarga farqlanuvchi usul bilan ishlov berishni ko„p 
yillik tajribalar ma‟lumotlariga ham qo„llasa bo„ladi, («Ko„p yillik tajribada hosil 
ma‟lumotlariga ishlov berish» bo„limiga qarang). 
23.3.3.-jadval 
Farqlanuvchi usul bo„yicha farqlar hatolarini hisoblash 
Takror 
lanishlar 
Hosil, s/ga 
Farq 
O„rtacha 
farqdan og„ish 
Og„ishlar 
kvadrati(V
2
) 
qo„sh qavatli 
shudgorda 
oddiy 
shudgorda 
I 
37,5 
36,6 
0,9 
-0,6 
0,36 
II 
39,8 
37,8 
2,0 
+0,5 
0,25 
III 
41,6 
39,2 
2,4 
+0,9 
0,81 
IV 
42,9 
42,4 
0,5 
-1,0 
1,00 
M
1
=40,5 
M=39,0 
1,5 
+1,4 
∑v
2
=2,42 
-1,6 
Tuzatilgan og„ishlar va dispersiya tahlili usullari bilan olingan hosil hakidagi 
ma‟lumotlarga ishlov berishni tuzatilgan og„ishlar usuli uchun yo„riknomada 
keltirilgan misolda ko„rib chikamiz. Bunda go„zaga oz mikdorda ma‟dan o„gitlar 
berib, sinov o„tkazilagan.