Chingizxon boshchiligida moʻgʻullarning Markaziy Osiyoni bosib olishi

---

Moʻgʻullarning

Markaziy Osiyoni

bosib olishi

Chingizxon boshchiligida moʻgʻullarning Markaziy Osiyoni bosib olishi ikki bosqichda

amalga oshirildi. Asosiy zarba Xorazmshohlar davlatiga qarshi qaratilgan edi.

1206 yili Temujin ismli zodagon Chingisxon nomi bilan Mongoliya taxtiga chiqdi.

Chingisxonni taxtga chiqishi

…

---

1215 yili 

Chingizxon

 shimoliy 

Xitoyda

 erishilgan gʻalabalarni mustahkamlab, oʻz etiborini gʻarb

tomon qaratadi. 1219 yili u Jebenoyonga Sharqiy Turkiston va Yettisuvni ishgʻol etishni

buyuradi. Chingizxon armiyasi kuchluq davlatini tor-mor keltirib Movarounnahrga bostirib

kiradi. Samarqandni mustahkamlash uchun katta xiroj yigʻiladi, biroq bu mablagʻlar isrof

qilinadi, shahar devorlari esa mustahkamlanmaydi.

1219 yili Chingizon katta va mustahkam qalʼa boʻlgan 

Oʻtrorga

 yurish qiladi. Oʻz kuchlarini

ikkiga ajratib, ulardan birini Oʻtror qurshovi uchun qoldiradi, qolganiga oʻgʻli Juchini boshliq

etib Signak, Uzgen, Jenda va soʻngra Urganchni zabt etish maqsadida safarbar etadi. 5 ming

kishilik askar 

Sirdaryo

 boʻlab 

Binkat

 va Xoʻjand shaharlariga yuborilgan. Chingizxonning oʻzi

esa asosiy kuchlar bilan suvsiz dashtlar boʻylab qisqa yoʻl orqali Buxoro tomon yoʻl oladi.

1220 yilning fevralida Buxoro ishgʻol etiladi. Chingizon shaharni oʻz askarlariga talon-taroj

qilish uchun topshiradi. Buxoroning ayanchli taqdiri haqidagi mashʼum xabar tez orada butun

Movarounnahrga yoyiladi. Aholi qoʻrquv va tahlikaga tushadi. Xorazmshoh Muhammad

qoʻrqoqlik bilan qochishga hozirlik koʻradi. Samarqand himoyachilariga boshchilik qilgan turk

Mugullarning bosqinchilik yurishlarii, 13 asr

Oʻtror, Buxoro va Samarqandga yurishlar

…

---

Toʻgʻayxon Chingizxon xizmatiga oʻtishga umid qilib shaharni topshiradi. Moʻgʻillar shaharga

bostirib kirib qirgʻinbarot uyushtiradilar. Samarqand aholisining faqat toʻrtdan bir qismi omon

qoladi.

1220 yilning aprelida moʻgʻillar 

Xoʻjandni

 ishgʻol etadilar. Sirdaryo yaqinida ular Benakentni

zabt etadilar. Xoʻjand hukmdori Temur Malik moʻgʻillarga qarshi mardonavor kurash olib

boradi. U oʻzining kam sonli askarlari bilan yoʻl-yoʻlakay jang qilib Urganchga yetib keladi.

1220 yilning yoziga qadar Movarounnahrning sharqiy va markaziy qismi moʻgʻillar tomonidan

bosib olinadi. Xorazmshoh qochadi. U Kaspiy dengizining janubiy qirgʻogʻidagi orolda vafot

etadi. Urganchda Temur Malik qisqa vaqt davomida xalq lashkarlariga boshchilik qiladi. U

uchiga qarshi muvaffaqiyatli kurash olib boradi. 1220 yilning kuzida Chingizon hamla bilan

Termezni ishgʻol etadi. 

[1]

1221 yilning qishida Urgench qamali boshlanadi. Shahar aholisi dushmanga qahramonlarcha

qarshilik koʻrsatadi. Urgench taslim boʻlishidan avval Balx va Marv shaharlari zabt etailadi.

1221 yilning yoziga qadar butun Markaziy Osiyo hududi moʻgʻillar tasarrufiga oʻtadi.

Chingizxon vafotidan soʻng moʻgʻil imperiyasining merosxoʻrlar oʻrtasidagi taqsimoti

natijasida Movarounnahr Chingizxon oʻgʻli Chigʻatoy ulusi deb eʼtirof etiladi. Chigʻatoy saroyi

uchun oʻlpon yigʻish vazifasi mahalliy savdogar Mahmud Yalvochga ishonib topshiriladi.

1. Tataro-mongoly v Azii i Yevrope. M.: Nauka, 1977

Tataro-mongoly v Azii i Yevrope. M.: Nauka, 1977

Xoʻjand va Urganchga yurishlar

…

Manbalar

…

Adabiyotlar

---

  Soʻnggi tahrir 3 oylar avval Kagansky tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

Rashid ad-Din. Sbornik letopisey. Tom 1. Kniga 2. M.-L. AN SSSR. 1952

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Moʻgʻullarning_Markaziy_Osiy

oni_bosib_olishi&oldid=2196085

" 

dan olindi