Chingiz Aytmatov «Oq kema» qissasi tahlili

Chingiz Aytmatov «Oq kema» qissasi tahlili.

Muallifning qisqacha biografiyasi.

• Chingiz Toʻraqulovich Aytmatov (12-dekabr, 1928 – 10-iyun, 2008) – Qirg‘iziston xalq yozuvchisi, Qirg‘iziston Fanlar Akademiyasi akademik (1974). Qirg‘iziston qishloq xoʻjaligi institutini tamomlagan (1953). 1956 – 58 yillari Moskvadagi yozuvchilar uyushmasi Oliy adabiyot kursi tinglovchisi. Asarlarini qirg‘iz va rus tilida yozadi. Ilk hikoyalari 1950 yillarda bosilgan. „Bay-damtol sohillarida“ (1955), „Yuzma-yuz“ (1957) asarlari o‘tkir syujet, kuchli ichki ruhiy ziddiyatlarga boy.
• A. „Inostrannaya literatura“ (Mo-skva) jurnaliga muharrir (1980 – 90), 1990 yildan sobiq SSSRning, so‘ng Rossiya Federatsiyasining, 1991 yildan Qirg‘iziston Respublikasining Lyuksemburg, Belgiyadagi elchisi. A. tashkil etgan „Issiqko‘l forumi“ xalqaro tinchlik harakati, muhim ijtimoiy masalalarni hal etishda samarali taʼsir o‘tkazmoqda.lari
• A.ning asarlari jahonning 154 tiliga tarjima qilinib, 20 mln.dan ortiq nusxada chop etilgan.

Asar Nomi, janri va muallifning ijodiy metodi

• Asar nomi: Oq kema
• Janri: qissa
• Muallifning ijodiy metodi: romantizm
• Aytmatovning „Oqkema“ (1970) qissasida insoniy go‘zallik, ezgulik va hayot ziddiyatlari, ekologiya muammolari teran tadqiq etiladi. „Oq kema“ kinofilmi ham asar kabi shuhrat qozondi.

Asarning tematik tasnifi

• fantastik

Asar mavzusi

• «Oq kema» qissasi bir bolaning o’y va xayollari, otasiga bo’lgan sog’inchi, uning baliqqa aylanib qolishni istashiyu, Oq kemaga-otasining huzuriga borib uni kutishga bo’lgan ishtiyoq kabilar bayon etiladi.

Asarning sarlavhasi

• Buyuk yozuvchi Chingiz Aytmatov shu bir bola nigohicha dunyoga boqadi va bu dunyoda insonni chuqur o’yga toldiruvchi kirdikorlarga to’la ekanligini ko’rsatib beradi. Yozuvchi ushbu asari orqali bu dunyoning Oq kemaga o’xshagan pok va to’kis bo’lishini istaydi.

Asarning lingvistik tahlili

• 1. Frazeologizm
• Bobomning qo’li gul.
• Qo’ltig’idan tarvuzi tushgan
• Tuya ko’rdingmi yo’q
• Uch pulga qimat
• Baxt kulib boqdi
• Bo’yin tovlamoq

• 2.Kasb –hunarga oid so’zlar



• Duradgorlik, egarchilik, chorvachilik, asalarichilik
• Qurilish mollari: cherpitsa, taxta, yog'och
• Urush aslahalari: qalqon, nayza, qilich

3.Joy nomlari

Issiq ko’l

Sulayman

San-tosh

Sibir

Enasoy

Qirg’iz

magnitogrsk

• Jilisoy

Asardagi milliy kalorit

Dafn marosimlari , qabr ustiga marmar tosh qo’yish, bug’I shoxini qo’yishi

Yangi tug’ilgan bolaga beshik olib kelinishi

• Mehmondostlik

Asardagi tugun

• Mo’min chol bolaga shoxdor ona bug’i haqida gapirgani, uni shunga ishontirib qoygani,»biz shoxdor ona bug’i avlodidanmiz u bizga beshik keltirgan» deb yurishi.

Asar kulminatsiyasi

• Bola shoxdor ona bug’i kallasini kesilib yerda dumalab yotganini korgani, O’razqul shoxdor ona bug’ini shoxlarini chopayotgani, kallaga bolta bilan urgani va bug’ining ko’zi oqib tushganini korgan joyi

Asardagi yechim

• Bolaning o’limi

Asarda mavjud folklor namunalari

O’z bolang bolmasa- bir balo, bolangda bola bo’lmasa- ming balo.

• Rivoyat: shoxdor ona bug’i

Asardan olingan taassurot

Mening asardan olgan ta’surotim juda katta, avvalom bor yaxshilik va yomonlik,ezgulik va yovuzlikni, halol va haromni o’randim. Tabiatni sevishni insonlarga yaxshilik qilishni,chidamlilikni , sabrni va yana boshqa kop narsalarni o’zimga hulosa qlildim. Yozuvchi shu bita bola nigohida butun bir dunyoni kirdikorlarini ochib bergandek bo’ldi. Bola bu nopok dunyoga sig’madi.

Venn diagrammasi

Bola-aqilli,serg’ayrat,sodda,qalbi pok,itoatkor,ishonuvchan,rahimdil

Mo’min chol-sodda rahimdil,mehnatkash,jonkuyar,ishonuvchan,qalbi pok.

O’xshashliglari-sodda,mehnatkash,rahimdil,hayolfarast

E’tiboringiz uchun rahmat!!!