Chet tili o'qitish metodlari va vositalari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
XORIJIY TILLAR FAKULTETI
INGLIZ TILSHUNOSLIGI KAFEDRASI

11-4 ING -19 - guruh talabasi

Zaripov Xumoyunning

" Darsni rejalashtirishdagi asosiy bosqichlar "
mavzusidagi


KURS ISHI
5120100 –Filologiya va tillarni o’qitish (ingliz tili)
Ilmiy rahbar: Abdullaeva G.G.
Buxoro -2021


MUNDARIJA

1. 
   DARSLARNI REJALASHTIRISHNING ENG ASOSIY AHAMIYATI ……3
   
2. 
   TEMATIK REJALASHTIRISH …………………………………………..….. 6
   
3. 
   DARSLARNI REJALASHTIRISHDAGI ASOSIY BOSQICHLARNI ZAMONAVIY TEXNALOGIYALAR VOSITASIDA AMALGA ………….10
   
4. 
   DARSLARNI REJALASHTIRISHDAGI ASOSOIY BOSQICHLARI VA ULARNING TURLARI……………………………………………...………..12
   
5. 
   DARSLARNI REJALASHTIRISHDA TARQATMA MATERIALLARNING AHAMIYATI……………………………………………...…………………..19
   

XULOSA: ……………………………………………………………..………22
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………26

1.Darslarni rejalashtirishni eng asosiy ahamiyati:
Rejalashtirish o`rta makablarda o`rganiladigan barcha predmetlarni shu bilan birga chet tili o`rgatishni ham muvaffaqiyatli amalgam oshirish garovidir. Rejaning qaysi tipi bo`lmasin (hoh dars rejasi,hoh tematik, calendar yoki yakuniy) u o`quv materialini barcha psixologik va metodik qonuniyatlar, printsiplar asosida ma`lum bir davrga bo`lib o`rganishni taqazo etadi va tegishli ko`nikma va malakalarni o`stirishni nazarda tutadi.
Rejalashtirishda quyidagilarga e`tibor qaratmoq kerak:
a) chet tili o`qitishning boshlang`ich bosqichida (4-sinf) chet tili darsini tashkil qilishni rejalashtirish;
b) sinfdagi o`quvchilarning bilim darajalarini hisobga olgan holda darsni rejalashtirish;
c) darsni rejalashtirish o`quv yili boshlanishidan oldin bajarilishi ker;
d) o`qituvchi darslikni va undagi til materialini yaxshi bilishi va taxlil qila olishi lozim;
e) o`qitishning shart-sharoitlarini, psixiologik qonuniyatlarini, nutq ko`nikmalarini hosil qilish bosqichlaridan yaxshi xabardor bo`lishi;
f)zamonaviy chet tili darsiga qo`yilgan asosiy talablarni bilish.
Chet tili o`qitishda 2 xil rejalashtirish farqlanadi:
Darsni rejalashtirishning asosiy maqsadi chet tili o`qitish maqsadi, vazifalari, til materialining hajmi, dars jarayoniga kiritish ketme-ketligi va shunga mos ravishda nutqiy ko`nikma malakalar hosil qilishdan iborat. Rejalashtirish yuzaga kelishi mumkin bo`lgan qiyinchiliklar oldindan aniqlanadi va uni bartaraf qilish yo`llari va tegishli mashqlar tuziladi. Rejalashtirish bir necha bir-biriga bog`liq bo`lgan bosqichlarni o`z ichiga oladi. Shunga ko`ra yillik reja, tematik reja va oddiy bir dars rejasini farqlash mumkin. Yillik reja darslik mualliflari tomonidan tuziladi. U o`z navbatida yarim yillik va chorak rejalariga bo`linadi. Unda o`rganiladigan mavzular aniqlashtiriladi. Har bir mavzuni o`rgatishga ajratilgan dars soatlari bilimlar ko`lami, nutq shakllarining o`sish darajasi, o`tkaziladigan nazorat turlari vaqti hisobga olinadi. Shuni ta`kidlash kerakki har qanday yillik reja yaxshi tayyorgarlik asosida tuzilmog`i lozim. Agar biron bir sababga ko`ra rejaga o`zgartirishlar kiritiladigan bo`lsa ular yarim yillik va choraklik rejalarida o`z aksini topishi kerak. Chet tili o`qituvchilari shahar yoki tuman metod birlashmalari tomonidan tavsiya etilgan rejalar asosida ish olib borishadi. Tematik reja (unit plan) metod birlashma tomonidan tuzilsada u o`qituvchining tashabbuskorligini cheklab qo`ymasligi kerak. Chet tili o`qitish jarayoni ijodiy jarayon hissoblanib, o;qituvchi zarur hollarda unga o;zgartirishlar kiritishi mumkin. Tematik rejalashtirishning asosiy vazifasi bu ma`lum mavzuni o`rganish natijasida erishiladigan yakuniy maqsadni aniqlashdir. Tematik reja asosida o`qituvchi har bir darsga aloxida kundalik reja tuzadi. Pedagogik nizolar, ziddiyatlarni, to‘qnashuv, qarama-qarshilik mojorolarni pedagoglar va o‘quvchilar o‘rtasida yuzaga kelmasligi uchun o‘qituvchi ziddiyatlarini olidini ola bilishi lozimdir. Zamonaviy tarzda biz nizolarni boshqarishimiz ziddiyatlarni munosabatlarini to‘g‘ri echimini topishimiz kerak. Islom Karimov aytganidek: “Ilm” ma’rifat biz uchun bugun ham o‘z ahamiyatini yo‘qotgani yo‘q, yo‘qolmaydi ham. Aql zakovatli yuksak ma’naviyatli kishilarni tarbiyalay olsakkina, oldimizga qo‘ygan maqsadlarimizga erisha olamiz. Mustaqil O‘zbekistonning kelajagi bo‘lgan sog‘lom avlodni tarbiyalash nozik, nihoyatda katta diqqat e’tiborni talab qiladigan, ichki ziddiyatli jarayondir. SHunday ekan o‘qituvchi, o‘quvchi va talabaning shakllanish jarayonini zo‘r havas va sinchkovlik bilan kuzatish lozim. U pedagogik jarayonni barqaror ekan, pedagogik bilim va mahorat egasi bo‘lishi kerak. Jamiyatimiz keng qamrovchi bo‘lib u erda turli xil xarakterdagi shaxslarni uchratishimiz mumkin. SHaxslararo nizolar albatta faoliyat turlarida namayon bo‘ladi. Masalan guruh misolida ko‘ramiz. Tasavvur qiling bir guruhda iqtidorli talantli shaxslarimiz bor. Ular har bir mazmuni yaxshi o‘zlashtirib mustaqil fikrlarini bildira oladilar, fikr doiralari keng bo‘lganligi sababli u shaxslar o‘rtasida to‘qnashuv, majoroт kelishmovchilik, nizolar yuzaga keladi. Har bir guruh a’zosi o‘z fikrini to‘g‘riligini isbotlay oladilar bunday holatlarda nizoni boshqarish o‘qituvchi tomonidan bartaraf etiladi. Har bir sohada shaxslar o‘rtasida nizolarni ko‘rishimiz mumkin. SHaxslar o‘z ustidan ishlasa, fikrini isbotlay oladimi, ular nizolarni echimini ham topadilar. Muloqot pedagogik nizolarning echish va boshqarish usullari. Muloqotdagi ziddiyat shakllari turlichadir. Masalan yuzma-yuz yoki texnik vositalar (telefon telegraf va shunga o‘xshash vositalar) bilan amalga oshiriliadi. Oilada nizo muloqot ayrim a’zolari o‘rtasida bo‘lishi mumkin. Keyingi yillarda o`quv ustaxonalarida konstrukcion-texnologik tizim bo`yicha mashg`ulotlar tashkil etiladi. Bu tizimning etakchi g`oyasi o`quvchilarni ijodiy faoliyatini oshirishdan iboratdir. O`quvchi biror buyumni tayyorlashdan avval uning loyihasi va ishlov berish jarayonini amalga oshirishi kerak bo`lgan sharoitga olib kiriladi. O`quvchi biror kiyimni tikish uchun avval o`lchov olishi, asos chizmasini chizishi, andoza tayyorlashi, modellashtirish, andozani gazlamaga joylashtirib, buyumni bichishi va tikish kabi murakkab jarayonni bajaradi. Bu jarayonni bajarishda o`quvchilarni ijodiy faoliyatlari ortib boradi. O`quvchilarni ijodiy faoliyatlarini ortishi uchun yaratiladigan hamma narsalar zo`r berib mehnat qilishni taqozo etadi. Ijodiy ishga idrok qilish yo`li bilan emas, balki fikrlash faoliyati orqali erishiladi. Ijodiy ishlash jarayoni g`oyani paydo bo`lishi, ijodiy masalani vujudga kelishi, masalan yechish, echimni amalda qo`llash bosqichlariga bo`lish mumkin. O`quvchilarning ijodiy faoliyatlarini amalga oshirishda pedagogic rahbarlik katta ahamiyatga ega. 1. O`quvchilarni har xil savol va masalalarni mustaqil hal qilish imkoniyatlaridan 28 iborat faoliyatga qatnashtirish – o`quvchilarning ustaxonalardagi faoliyati har xil xarakterda bo`lishi va shunga ko`ra turli darajadagi fikrlash faolligida amalga oshirish mumkin. 2. O`quvchilarni ijodiy g`oyaga keltirish yoki ular oldida to`g`ridan-to`g`ri ijodiy xarakterdagi savol va masalalarni qo`yishi – o`quvchilarga texnik ijodkorlik uchun topshiriqlardagi imkoniyatlari va ulardan foydalanishni anglatish lozim. 3. O`quvchilarni fan va ishlab chiqarish asoslariga oid bilimlarini faollashtirish va qo`llashga undash – o`quvchilarga fan va ishlab chiqarish sohasidagi turli usul va uslublardan foydalanib, bilim, amaliy ko`nikma va malakalarini shakllantirish. 4. O`quvchilarning ijodiy faoliyatlarini rag`batlantirish – o`qituvchining maqtashi, eng yaxshi ishlar ko`rgazmasini tashkil qilish, devoriy matbuotda o`quvchilarning yutuqlarini ommalashtirish va hokazolar bilan ijodiy faoliyatni rag`batlantirish mumkin. O`quvchilarning texnik ijodkorligini rivojlantirishga qaratilgan mehnat topshiriqlari mazmuni bo`yicha Konstruksiyalash yoki loyihalash; texnologik jarayonlarni tuzish; mehnatni to`g`ri tashkil etish guruhlariga bo`linadi. Texnik ijodkorlikni rivojlantirishni eng sodda topshiriqlardan boshlash va o`quvchilarning mustaqilligini orttirish, ular buyumlarni konstrukciyalay oladigan, texnologiyani ishlab chiqa oladigan, o`z mehnatlarini uyushtiradigan bo`lishi uchun mazkur topshiriqlarni asta-sekin murakkablashtirib borishi kerak.