Cherмyakli uzatpalar

Chervyaklar. Olar tómendegi túrlerge bólinedi: rezba kesilgen dene- sining dúzilisine qaray: cilindrsimon hám globoid boladı (3-forma ); rezba profili formasına qaray: Arximed, evolventaviy hám konvolutaviy chervyaklar ( 4-forma ) boladı.

4-forma. Chervyak túrleri:

a-arximed; 6 -evolventaviy; d-konvolutaviy chervyaklar.

Arximed chervyaklari tiykarınan tegislenbegen HB<350 den kishi bolǵan oramlı chervyaklarda qollanıladı. Joqarı qattılıqtaǵı tegislenetuǵın jaǵdaylarda evolventaviy chervyaklar qollanıladı.

5-forma. Cilindrsimon chervyakning tiykarǵı geometriyalıq parametrleri.

5-formadaǵı cilindrsimon chervyakning tiykarǵı geometriyalıq parametrleri: a = 20° chervyak profil múyeshi;

m = kósher boyınsha modul.

Chervyak rezbasi tabıslarınıń sanı =l, 2, 4 (standartda usınıs etilgen bahalar ).

q= chervyakning salıstırmalı diametri (koefficiyenti);

q standardaǵı kesteden alınadı.

Chervyakning iymeyiwin kemeytiw maqsetinde chervyak jińishke bolıp ketpewi ushın q ≥ 0,25 alınadı.

Vint sızıǵınıń kóteriliw múyeshi – tgy

( 1 )

Chervyakning diametrleri:

=qm bóliwshi diametri;

= , + 2 m sırtqı diametri;

= - 2, 4 m ishki diametri. ( 2 )

B1 > chervyakning oramlar qırqılǵan bólegi uzınlıǵı. Onıń ma`nisi kesteden esaplanadı. Mısalı z1 = 1, 2, x = 0 de

> (11+0, 06 z2) m.

Tegislep islew beriletuǵın chervyaklaridin’ b1 ólshemi kesetuǵın ásbap profiline uyqas túrde uzaytırıladı : m < 10 da 25 mm ga, m = 10 - 16 mm de 35-40 mm ga uzaytırıladı.

Chervyak dóngeleginiń 0'lchamlari ( 6 -forma ).

= m - bóliwshi diametr;

= , + 2 m - dóngelektiń orta kesiminde tıs penenishinen 0'tuvchi diametri;

= - 2,4m - dóngelektiń orta kesiminde tıs penenayaǵı (tubi) den ótetuǵın diametri.

4. 6 -formada : Chervyak dóngeleginiń tiykarǵı geometriyalıq ólshemleri.

Chervyak dóngeleginiń tisleri qirqilmasligi ushın tisler sanı Z2>28 alınadı.

Chervyakning dóngelek qamragan múyeshi 28 = 100°.

chervyak dóngeleginiń eni, chervyak dóngeleginiń eń úlken diametri;

uzatma oqlararo aralıǵı.

chervyak dóngeleginiń eni,

chervyak dóngeleginiń eń úlken diametri;

- uzatma oqlararo aralıǵı.

4. 2. Chervyakli uzatmaning kinematik parametrleri

Uzatıw qatnası. Chervyakli uzatmalarda tishli uzatmalardan ayrıqsha túrde, sheńber tezlik v/ hám v2 bir-birine teń bolmaydı (4. 7-forma ). Olar bir-birine 90° múyesh astında yo'nalib, bahaları parıq etedi. Usınıń sebepinen chervyakli uzatmalar tómendegi ayriqshalıqlarǵa iye: uzatıw qatnası d2/dj munasábet menen ańlatpalanmaydi, salıstırmalı háreketde bas- lang'ich cilindrler g'ildiramaydi, sirpanadi. Chervyakning bir ayla- nishida dóngelek, chervyak tabıslar sanına teń bolǵan dóngelek tisleriniń qamtıp alınatuǵın múyeshine búriladi. Chervyakning toiiq aylanıwı ushın chervyakning zj/z/ aylanıwları kerek boiadi, yaǵnıy

• _ £2.

«2 z, '

Bul jerde chervyak tabıslarınıń sanı tishli uzatmadagi shestema tisleriniń sanı funksiyasın oteydi. z/, kishi boigani sebepli (ko'pin- cha birge teń boiadi, shestemada bunday boimaydi) chervyakli juftda úlken uzatıw qatnası payda etiw múmkin. Bul chervyakli uzatmalaming abzallıqlarınan birin belgileydi.

Kúsh uzatatuǵın chervyakli uzatmalarda i = 10 -60 (80) eń kóp tar- qalgan. Pribor hám boiuvchi mexanizmler kinematik shınjırlarında i = 300 ge shekem hám odan úlken boigan mexanizmler isletiledi.

Kóbinese chervyak jetekleytuǵın boiadi.

Chervyakli ilashmadagi sirpanish. Háreket waqtında tap vintli juftga uqsas chervyak tabısları gildirak tisleri boyınsha sirpanadi. Sirpanish tezligi v, chervyak vint chizigiga urınba boylap jónelgen (4. 7-forma ). Salıstırmalı tezlik chervyak hám chervyak gildiragining absolut tezlikleriniń vektor ayırmasına teń boiadi, yaǵnıy