Amplituda modulyatsiya.
Garmonik tebranish bilan tashuvchining amplitudasini modulyatsiya qilishda AM tebranish shaklga ega
1.13
Hajmi
1.14
amplituda modulyatsiya chuqurligi deyiladi. Chiziqli AM bilan .
(1.14) formulani hisobga olgan holda (1.13) ifoda shaklga ega bo'ladi
1.15
Am tebranish spektri tashuvchi tebranishdan va tashuvchiga nisbatan nosimmetrik bo'lgan ikkita yon tasmadan iborat. Am da kanal signalining spektrining umumiy kengligi birlamchi signal spektrining eng yuqori chastotasidan ikki baravar ko'pdir (1.3-rasm).
Рисунок 1.3. Спектр первичного сигнала
Мощность АМ колебания слагается из мощности несущей и мощностей двух боковых:
(1.16)
Отношение мощности боковой полосы к мощности несущей равно
(1.17)
Buni hisobga olgan holda
(1.18)
Olingan nisbatlardan ko'rinib turibdiki, AM da tashuvchining o'rtacha kuchi o'zgarishsiz qoladi va butun AM tebranishining pasayish kuchi qiymatga oshadi ; shu bilan birga, quvvat 1,5 martadan oshmasligi mumkin. Ko'rinib turibdiki, am energiya nuqtai nazaridan modulyatsiyaning juda nomukammal turi, chunki am tebranishining asosiy kuchi foydali ma'lumotlarni o'z ichiga olmaydigan tashuvchi tebranishda joylashgan bo'lib, pastki va yuqori yon chiziqlar bir xil ma'lumotga ega.
Chastota va faza modulyatsiyasi.
Aytaylik, modulyatsiya qiluvchi signal Harmonik tebranishdir. Keyin
(1.19)
Miqdor chastota deviatsiyasi deb ataladi. Faza va chastota munosabat bilan bog'liqligini hisobga olsak
(1.20)
jahon chempionatining tebranishlarini quyidagicha yozamiz
(1.21)
bu erda chastota modulyatsiyasi indeksi. FM va FM tebranish spektrlari, hatto bitta Harmonik tebranish bilan modulyatsiya qilingan taqdirda ham, cheksiz miqdordagi diskret tarkibiy qismlardan iborat bo'lib, tashuvchiga nisbatan nosimmetrik va bir xil amplitudalarga ega bo'lgan spektrning yuqori va pastki yon tasmalarini hosil qiladi . Juft lateral fazalar bir – biriga to'g'ri keladi, toq fazalar esa qarama-qarshi. FM va FM tebranishlarining tashuvchisi va lateral tarkibiy qismlarining amplitudalari mos ravishda chastota modulyatsiyasi indeksiga va fazaviy modulyatsiya indeksiga qarab tegishli tartibdagi Bessel funktsiyalari bilan belgilanadi (5.4-rasm).
Shakl 5.4. Harmonik tebranish bilan modulyatsiya qilinganida FM (A) va FM (b) tebranish spektri
5.4-rasmdan ko'rinib turibdiki, k \ u003d n va undan yuqori bo'lgan lateral chiziqlarning spektral tarkibiy qismlarining muhim qismi shunchalik kichik amplitudalarga egaki, ularni hisobga olish mumkin emas. Odatda amplitudalari modulyatsiyalanmagan tashuvchi chastotasining 0,01 dan oshmaydigan lateral komponentlar bilan hisobga olinmaydi. Bu shuni anglatadiki, kanal signalining uzatiladigan chastota diapazonining kengligi shartdan aniqlanishi kerak
(1.22)
bu erda n-chastota yoki faza modulyatsiyasi indeksiga bog'liq bo'lgan oxirgi hisobga olingan lateral komponentning raqami. Bitta kanalga ajratilgan chastota diapazoni FM yoki FM uchun kanal signalining spektrining haqiqiy hisobga olingan kengligiga teng:
(1.23)
bu erda asosiy signalning eng yuqori chastotasi.
FM va FM o'rtasidagi farq shundaki, FM-dagi chastota modulyatsiya indeksi modulyatsiya signalining chastotasiga teskari proportsionaldir va FM-da fazali modulyatsiya indeksi doimiy bo'lib, modulyatsiya signalining chastotasiga bog'liq emas. Bu FM va FM spektrlarining bir-biridan farqlanishiga olib keladi, chunki bu modulyatsiya turlarining spektrlari modulyatsiya qiluvchi tebranish chastotasiga har xil bog'liq F. modulyatsiya chastotasining oshishi bilan FM tebranish spektrining kengligi F ga mutanosib ravishda oshadi va FM spektrining kengligi FM spektrining kengligidan sezilarli darajada kamroq oshadi. Shuning uchun amalda jahon chempionatiga ustunlik beriladi.FM va FM tizimlarining shovqin immuniteti modulyatsiya indeksi qanchalik yuqori bo'lsa. Chastota va fazali modulyatsiyalar ko'p kanalli tizim katta shovqin sharoitida ishlaydigan va shovqinlarga chidamli modulyatsiya turlaridan foydalanish kerak bo'lgan hollarda qo'llaniladi, masalan, Radiolinear chiziqlar bo'ylab, Yerning sun'iy yo'ldoshlari orqali chiziqlar bo'ylab va boshqalar. Bunday holda, FM ko'p kanalli guruh signalini o'zgartirish uchun ishlatiladi. Ammo bu tizimlarda ham guruh signali amplituda modulyatsiya usullari bilan birlamchi signallardan hosil bo'ladi.Chastota va fazali modulyatsiyalar ma'lumotlar uzatish tizimlarida va telegraf signallarida ham qo'llaniladi. Qabul qilishda amplituda cheklovchilaridan foydalanish FM va FM kanallardagi darajadagi tebranishlar, shovqinlar va buzilishlarning ta'sirini kamaytirishga imkon beradi va shu bilan signallarni qabul qilishda xatolar ehtimolini kamaytiradi. Shunday qilib, mahalliy ko'p kanalli TCH orqali ishlaydigan FM bilan tonal telegraf tizimida chastota modulyatsiyasi indeksi qo'llaniladi . Chastotani modulyatsiya qilish, shuningdek, PM kanallari orqali faksimil signallarni uzatishning ba'zi tizimlarida qo'llaniladi.CCRS tizimlarida kanal signallarini shakllantirishning asosiy usullari chastota spektridan eng samarali foydalanishga imkon beradigan amplituda modulyatsiya usullari hisoblanadi.Qabul qilishdagi am tebranishlaridan birlamchi signalni tiklash uchun am tebranishlarining butun spektrini kanal orqali uzatish shart emas, chunki yon chastota diapazonlari bir xil ma'lumotga ega. Shuning uchun, ko'p kanalli aloqa tizimlarini qo'llash sohasiga va ularning ishlash xususiyatlariga qarab, amplituda modulyatsiyalangan kanal signallarini uzatishning turli usullaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Quyida ushbu usullar ko'rib chiqiladi.
Shakl 5.5. Amplituda modulyatsiyalangan kanal signallarini shakllantirishning turli usullari bilan chastota spektrlari
1. Ikkita yon chastota diapazonini va tashuvchini uzatish (5.5 a-rasm). Bunday holda, bitta kanal signali uchun ajratilgan chastota diapazoni,
(1.24)
2. Bir tomonlama chastota diapazoni va tashuvchini uzatish (5.5 b-rasm)
(1.25)
3. Bir tomonlama chastota diapazonini uzatish (5.5 v-rasm) tashuvchisiz:
(1.26)
4. Ikkita yon chastota diapazonini tashuvchisiz uzatish (5.5 g-rasm)
5. Bir yon chastota diapazonini, tashuvchini va ikkinchi yon chastota diapazonining bir qismini uzatish (5.5 D-rasm)
(1.27)
bu erda ikkinchi (qisman bostirilgan) yon chastota diapazonida uzatiladigan birlamchi signalning maksimal chastotasi. Odatda bu usul uchun .
Kanal signallarining spektrlarini taqqoslashdan ko'rinib turibdiki, chastota diapazonidan foydalanish nuqtai nazaridan eng foydali kanal signallarini shakllantirishning bir tarmoqli (OBP) usuli hisoblanadi, chunki u berilgan chastota diapazonidagi kanallarning maksimal sonini ta'minlaydi.
