|
595
“Young Scientist” . # 21 (259) . May 2019
Young Scientist O’zbekiston
Young Scientist O’zbekiston
таъминлаш ва ажратилган ерларда юқори рентабилликка
эга бўлган ёнғоқ мевали дарахтлар плантацияларини таш-
киллаштириш топшириғи ижросини таъминлаш вазифа-
ларини бериган.
Биз биламизки, яшил ўсимликлар осмон чангнинг 72
фоизини ушлаб қолади. Маълумотларга назар солсак, ёз
ойларида бир гектар ўрмон бир кеча-кундуз давомида 220–
275 килограмм карбонат ангидрид газини ютиб, 180–215
килограмм кислородни ажратади. Бу миқдор 430–500 ки-
шини ўн соат давомида кислород билан таъминлашга етади.
Тўртта дарахт бир кишининг бир кеча-кундузда кислородга
бўлган эҳтиёжини қондира олади.
Дарҳақиқат, ўрмон инсон учун табиатдаги энг фойдали
бойлик манбаи, унинг инсонга берадиган туҳфалари бе-
баҳодир. Хусусан, ўрмонлар турли-туман фойдали ҳайвон
ва паррандалар, ёввойи мева ва замбуруғлар, қимматли
мўйналар, касалликларни даволайдиган ўт-ўланлар армуғон
этадиган ҳамда сув мусаффолиги ва тоза ҳавони сақлашда,
халқ хўжалиги ривожланишида улкан ҳисса қўшиш билан
бирга, ҳаво ва тупроқ ҳароратини мувозанатга келтириб ту-
ради, далаларни қуруқ, иссиқ шамоллардан ҳимоя қилиб,
тупроқ бузилишининг олдини олади ва экология, санита-
рия-гигиена, соғломлаштириш, эстетик ва бошқа вазифа-
ларни бажаради.
Андижон давлат ўрмон хўжалиги жойлашган худуд
Помир-Тяншан тоғ тизимининг Фарғона водий қисмида
жойлашган бўлиб, иқлими субтропик иқлим хисобланади.
Фарғона водийси иқлими ёз ойлари иссиқлиги, ёғингарчи-
лик миқдори камлиги ва буғланиши юқорилиги билан аж-
ралиб туради. Баҳор ойларида қисқа муддат ичида ўз ўрнини
ёзнинг узоқ ва иссиқ кунларига бўшатиб, куз ойининг яр-
мига қадар давом этади. Қиш об-ҳавоси эса ўзгарувчан.
Хўжалик фаолият юритадиган худудда қишки ёғингар-
чилик, яъни қор қатлами қалин бўлмайди. Асосан кучли
шамол эсиши апрель-июнь ойларида кузатилади. Ўсим-
лик дунёсининг ўсиш даври 217 кунни ташкил этиши хўжа-
ликнинг маданий ўрмонзорлар барпо этишда экин турла-
рини танлаш имкониятини оширади. Баҳорда кунлар илиши
март ойларидан баъзи йилларда эса феврал ойининг ик-
кинчи ярмида экин экиш ишларини бошлаб юбориш им-
конини беради. Иқлим шароитининг ўзгарувчанлиги ўсим-
лик дунёсининг ўсиб ривожланишига салбий таъсир этиши
ҳам кузатилади.
Андижон давлат ўрмон хўжалиги ўрмонзорлари сув ва
шамол эрозияларидан сақловчи вазифасини бажарувчи,
алохида қимматга эга бўлган ҳамда мевали дарахтзорлари
тоифасидаги ўрмонзорлар бўлганлиги сабабли бош мақсад-
ларда кесилмайди. Ўрмон бўлимларида рухсатсиз ов қили-
нишига ҳамда ҳайвон боқилишига йўл қўйилмайди.
Шунинг учун катталар ўрмон бу 7 хазинадан бири деб
бежизга айтишмаган. Кейинги йилларда, Андижон шаҳрида
олиб борилаётган бунёдкорлик ва кўкаламзорлаштириш
ишларида Андижон давлат ўрмон хўжалиги жамоаси ҳам
фаол иштирок этмоқда. Шаҳар иқлимига мос дарахтлар
ва уларни ўзига хос манзара касб этадиган холда экиш ва
етиштиришда шаҳар экологиясини яхшилашда ўрмончи-
ларнинг ўзига хос меҳнати ва ғайрати бор.
Шу асосда адир ва тоғли худудлардан маданий ёнғоқ ме-
вали (ёнғоқ, хондон писта, унаби) дарахт кўчатларини етиш-
тириш учун Андижон давлат ўрмон хўжалигига бир неча
йиллардан бери фойдаланилмай келаётган тоғ ва адирли
ер майдонлари ажратиб берилди.
Андижон давлат ўрмон хўжалигини умумий ер майдони
жорий йилга қадар 2 029 гектар майдондан иборат бўлиб,
17 ўрмон участкаларидан иборат эди, хозирги кунда эса 24
та ўрмон участкаси мавжуд бўлиб, унинг умумий майдони
8 минг 573 гектарни ташкил этмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш. М. Мирзиё-
евнинг 2018 йил 19–20 май кунлари Андижон вилоятига
ташрифи давомида ўтказилган кенгайтирилган йиғилиш
баёнида белгилаб берилган вазифаларни ижросини таъ-
минлаш мақсадида [3], Андижон давлат ўрмон хўжалигида
2018–2019 йилларда 1000 гектар майдонга хандон писта,
200 гектар майдонга грек ёнғоғи экилиши режалаштирил-
ган бўлиб, шу йил 1 декабрь холатига 1060 гектар майдонга
ҳандон писта, 200 гектар майдонга грек ёнғоғи экилиши
таъминланди бунда икки йилга мўлжалланган топшириқ
бир йилда бажарилди. Қолаверса, Асака, Марҳамат туман-
ларидаги тоғ ва адирлик ер майдонларига ҳам ҳандон писта
экиш ишларига ҳам киришилди.
Шу жумладан Қўрғонтепа туманида жойлашган Тошо-
хур ўрмон бўлими худудида 21 сотихдан иборат лимон учун
иссиқхона қурилиб, лимон кўчатлари парваришланиб, қол-
ган ерларидан унумли фойдаланиш мақсадида қатор ора-
сида ҳандон писта кўчатлари тайёрлаш учун замин яратилди.
Хўжаликнинг охирги икки йилдаги иқтисодий кўрсаткич-
лари тахлил қилинганда 2016 йилда олинган ялпи даромад
436 млн сўмни, 2018 йилда эса ялпи даромад 6 млрд 700
млн сўмга етди, шундан пул тушуми 5 млрд. 43 млн сўмни
ташкил этди. Бу эса 2016 йилга нисбатан 16 марта ортга-
нидан далолат беради.
Хўжаликда кўчат етиштиришга алоҳида эътибор қара-
тилиб, 42 гектар майдон манзарали дарахтларнинг кўчат-
ларини етиштиришга ихтисослаштирилди. Шу кунларда
юртимиз табиати учун ноанъанавий бўлган 29 минг дона
эльдор қарағайи, 10 минг дона қрим қарағайи, 30 минг
дона хинд сирени ниҳоллари, 20 минг дона сирия атиргули
ниҳоллари, 5 минг дона багрянник, 5 минг 600 дона ипак
акацияси, 10 минг 125 дона япон сафораси, 8 минг 364 дона
катальпа нихоллари парвариш қилинмоқда.
Шуниндек, кўплаб турдаги манзарали кўчатлар ва ан-
войи гулларни парваришлашда ўрмон хўжалиги мутахас-
сисларининг машаққатли мехнатлари билан илмий изла-
нишлар олиб бормоқда.
Андижон давлат ўрмон хўжалиги томонидан «Ўзйўлкўка-
лам» унитар корхонаси Андижон вилоят ташкилотига 4 345
дона япон сафораси, 2 806 дона эльдор қарағайи, 2 400 дона
хинд сирени, 963 дона багрянник, 380 дона қрим қарағайи,
280 дона лола дарахти, 755 дона катальпа, 2776 дона каш-
тан, 7800 дона сирия атиргули, 350 дона ипак акация, 398
Do'stlaringiz bilan baham: |
