Central asian academic journal

 
78 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
odobini ham yaxshilangiz”; (626-hadis) “Har bir go’dak Islom tabiatida tug’iladi, so’ng 
ota-onasi uni yo yahudiy qiladi, yo ma’jusiy qiladi”; (136-hadis) “Hech bir ota o’z 
farzandiga xulqu odobdan buyukroq meros berolmaydi”. 
Bundan tashqari Qur’oni Karimda komillikka erishish uchun quyidagi beshta 
tamoyil talab etiladi: 
1. Mehnatim muhabbatim 
2. Ma’rifatim sarmoyam 
3. Dinim aqlim 
4. Ilmim qurolim 
5. Sabru-qanoat libosim 
Qadriyatlarni vujudga kelishida ta’lim tarbiyaga oid bir qancha g’oyalarni ilgari 
surgan vatandoshlarimiz Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy (780-850), Ahmad al-
Farg’oniy (247-861), Ahmad ibn Abdulloh al-Marvaziy (IX asr), Abu Nasr Farobiy 
(870-950), Abu Ali ibn Sino (980-1037), Abu Rayhon Beruniy (973-1050)
va boshqalarning xizmatlari katta bo’lgan.
ASOSIY QISM
Pedogogikada mavjud bo’lgan bir qancha muammolarni mana shunday sharq 
mutafakkirlarimiz o’z qarashlari bilan ijobiy hal qilish yo’llarini tavsiya etishgan. 
Pedagogik jarayondagi aloqalar tizimida o’qituvchi va o’quvchi munosabatlari 
muhim o’rin egallaydi. O’qituvchi bu jarayonda yetakchi hisoblanib, o’quvchiga bilim 
berish bilan birga ularga halollik, mehr-oqibatlik, sofdillik, odob-axloq sifatlarini ham 
berib boradi. O’quvchining ko’ngliga yo’l topib, o’zlarining xushmuomalaliklari bilan 
hurmatga va obro’ga erishadilar. Afsuski hamma o’qituvchilar ham bunday emas. 
O’quvchiga qo’pollik qilib, ularni ko’nglini o’qishdan sovitib qo’yadilar. O’sib 
kelayotgan yoshlarni tarbiyasiga salbiy ta’sir o’tkazadilar va natijada o’qituvchi
hamda o’quvchi o’rtasida nizolar vujudga keladi.
Pedagogikada ta’lim jarayoni, tarbiya jarayoni, odamlarning tabiati shu darajada 
murakkabki, o’qituvchi ba’zan istamasa ham o’zining qo’ygan talablarini bajarmagan 
o’quvchilarga qo’pollik qilib qo’yadi. U o’zining bu harakatini bolaga yaxshilik 
qilayapman, uni tog’ri yo’lga solayapman deb hisoblaydi va buning natijasida 
o’qituvchi va o’quvchi o’rtasida nizo yuzaga keladi. Lekin shu narsani ham inobatga 
olish kerakki, bunday tarbiyasiz bolalar nosog’lom muhitda tug’iladilar va shu muhitda 
tarbiyalanadilar. Sa’diy Sheroziyning “Guliston” (Toshkent 1968) asarida keltirilgan 
“Tarbiya ta’siri bayoni” bobidagi hikoyatlari, Alisher Navoiyning “Mahbub ul-qulub” 
asaridagi “Mudarrislar to’g’risida”, “Maktabdorlar to’g’risida”gi maqolalarida 
bildirilgan fikrlar yuqoridagi fikrlarimiz dalili bo’la oladi. 

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2