C h e t e L m u s I q a t a r I x I

romantik qirralar va sahnaviy
harakatning chambarchas aloqalari orqali yangi musiqiy ifoda sohasini
ochib berdi.
B erliozning «Fantastik sim foniya»si XIX asr sim fonik m usiqasidagi
yangi y o ‘nalishni belgilab berdi. U aniq poetik obrazlarga, muayyan
sujet ch iz ig biga tayanadigan batafsil ishlab chiqilgan adabiy senariy
asosida yaratilgan edi.
XIX asr ch o lg ‘u musiqasida d astu riy tam oyillarn i talqin etish n in g
x ilm a-xil sh a k lla ri uchraydi. Romantik kompozitorlar Betxovenning
«(Pastoral) C ho‘pon sim foniyasi» bilan aloqador b o‘lgan dasturiylik
turini saqlab qolishdi. U XIX asrdagi k o‘plab sim foniyalar uchun xosdir.
M endelsonning «Italyancha», «Sholandcha», Shumanning «Bahor»,
«R eyn» sim foniyalari shular sirasiga mansub. Dasturiylikning klassik
prinsipigina xos rivojini konsert uvertyuralari janri (M endelsonning
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Y oz tunidagi tush», Shumanning «Manfred», Berliozning «Rim
kamavali»)da ham kuzatiladi. Bu asarlarda biz konkret 
em otsional
hamda 
dramatik o ‘xshatmalami kuzatamiz, m uallifning o ’zi ham
sarlavhalar orqali bunga ishora qiladi.
Dasturiylik tam oyilini romantik ch olg‘u m usiqasining yangi turiari -
fortepiano miniatyurasi, dasturiy sim foniya, sim fonik poemalarda
turlicha amalga oshiririladi.
Lirik kamer miniaturalari asosidagi yorqin dasturiylik Shuman
(«Kam aval», 
«Fantastik 
pyesalar») 
va 
Listning 
(«Unashtirish»,
«Petrarka soneti» v.b.) fortepiano Musiqasida uchraydi.
Berliozning dasturiy simfoniyalarida ma‘lum darajada tasviriy san’at